Stormkind. Riana Scheepers
be seen again …
Al waaroor almal dit eens is, is dat ’n woeste stormwind dié dag oor die kus gewaai het, wind en wolke en reën en dwarrelwind, die dag van Deidre O’Donnell-Van Deventer se verdwyning.
Maar dit is tog nie vreemd nie? ’n Stormwind wat mense en skepe wegwaai, is mos nie buitengewoon vir hierdie woeste deel van Ierland nie.
Die polisie se lêer word geliasseer en gebêre. Dit word nie in die kluis met afgehandelde sake gebêre nie, ingeval iets opduik. In Ierland kan enige iets, enige dag, opduik. Of nie.
10
Soek
Toe KleinStorm van Deventer die verskriklike nuus kry, los hy alles net so op Stormkloof. Hy los die plaas in die sorg van OuStorm en die werksmense, sy kind in die sorg van sy ma en Raka, die vreeslike hond, en gaan soek sy vrou, die vrou van sy hart, die ma van sy kind.
Die eerste plek waarheen hy gaan, is Burrishoole Abbey se ruïnes. Sit sy êrens op ’n rots en speel vir die monnike op haar fluit? Sal sy hom sien en na hom terugkom?
Deidre, Deidre, my lief.
Hy klim in die kar wat hy gehuur het en ry die presiese roete wat sy gery het.
Dit maak nie saak hoe lank hy soek en hoe dringend hy vra nie. Op elke dorp en by elke plek waar sy gebly en geëet en betaal het vir haar kamer en haar etes, vra en soek hy. Dit maak nie saak hoeveel nagte hy in Afrikaans en Iers bid en uiteindelik desperaat vloek en reddeloos verlate huil nie. Sy vrou is weg.
Hy bly langer as ’n week op Cushendall. Hy bly in die kamer waar sy vrou kortstondig was. Sy het nooit daar geslaap nie, maar sy was dáár.
Deidre, Deidre, my lief … Praat met my? Wys vir my iets van jouself?
Hy loop kilometers langs die kuslyn af, sy oë speurend en soekend na iets, iets wat hom kan vertel wat met sy vrou gebeur het, waarheen sy gegaan het, maar hy sien niks. Hy luister teen die wind in of hy haar fluit kan hoor. Net drie note, speel vir my nét drie note dat ek jou kan volg, my Deidre … Maar al wat hy hoor, is die wysie van ’n Ierse wind en ’n stormsee wat geen vertroosting bring nie. Hy hoor wat die mense op die dorp skinder en vertel en hy swets op elke donnerse swaan wat hy sien. Hy vra die swane om hom te help soek, maar hulle draai net hul sierlike nekke en swem weg. Maggie McDougal sien hom op die strand loop en weet sy kan hom nie vertel van die faeries nie, hy sal haar nie glo nie. I am sorry for your loss, sê sy vir hom, en hy knik. Dankie. Ook die ander mense van die dorpe sê, I am sorry for your loss, maar niemand kan iets vir hom sê of doen nie.
Sy is weg.
11
Nagloop
Skeelpiet Plaatjies is nie Stormkloof se oudste man nie, ook nie die slimste man op die plaas nie, maar sekerlik die man wat die meeste weet van wat op die plaas aangaan. Dit is nou nie so dat hy uitgebreide kennis het van die wingerd se siektes en peste en sy groeie en dinge nie, of die kelder se werkerasies, pompe en parse en perse nie. Skeelpiet se belangstelling lê in die dinge van die plaas wat juis nié met werk te doen het nie. Dit wat gebeur as die kelder se deure op slot en grendel is, dit wat agter die deur van elke huis gepraat en gevloek, gefluister en gevroetel word, dit wat snags in die skaduwees agter die geboue en in die donkerte van die toegegroeide wingerdrye gebeur, dit is Skeelpiet Plaatjies se belangstelling en sy saak.
Skeelpiet weet wat hy weet omdat sy kop varkoor draai vir alles wat gesê en gedink word. Hy weet wat hy weet omdat hy met twee verskillende oë kan kyk na alles wat gebeur en weggesteek word. Moenie dink jy kan iets wegsteek vir my nie, sê Skeelpiet, met my skeel oë kyk ek uit twee verskillende rigtings na alles. Ek kyk twee keer na dieselfde ding, daarom sien ek méér. Maar veral weet Skeelpiet wat hy weet omdat hy snags rondloop. Met twee oop oë en oop ore en voete wat katvoet loop.
Gelukkig vir Skeelpiet is hy nie ’n bang man nie, want hy weet dat die ou plase, soos Stormkloof, dié wat in Jan van Ribbok se tyd uitgegee is aan die wit boere, almal dik loop van die spoke. Wat dit nog erger maak van dié ou plase, is dat dit nie net een soort nasie is wat spook nie. Dis nie net sy eie mense wat snags woelig is nie, maar Slamaaiers en Engelse en Franse en sommer ’n paar Boesmans op die koop toe ook. En dan partykeers nog ’n dier ook, soos einste hier op Stormkloof gebeur.
Dis ’n onrustige plek snags, Stormkloof.
Maar al dié nagtelike gedoentes het nog nooit vir hom wat Skeelpiet is, gestuit nie. Die mense op die plaas is skytbang vir die ouwêreld se spoke, die meeste van hulle bly snags toegesluit binne-in hul huise en eet en kyk TV en slaap en staan eers weer op as dit buite daglig word. Hulle gaan kyk nie eens buite wat aan die gang is as ’n rondloperhond ’n asblik omsmyt of ’n gedierte in ’n hoenderhok snuffel nie; hulle is te bang dit is dalk ietsie anders as ’n rondloperhond of ’n wilde kat.
Maar hy wat Skeelpiet is, laat hom nie bangmaak nie. Hy weet maar te goed van Tarsis, die spookperd van Stormkloof wat in die wingerd begrawe lê en snags deur die druifstokke en in die plaaspad galop. Moenie snags in daardie blok shiraz gaan lê met ’n slap lyf vir ’n slapie om uit te vars nie, moet veral nie in daai stuk wingerd gaan lê met ’n sagte meisiekind van die buurplaas nie. Jy lê nog so en hou jou lyf kapater, dan kom daar uit die niet ’n donderende spookperd met woeste maanhare en blasende neusvleuels op jou afgestorm. Wegkomkans is daar nie van daardie perd nie, kans vir broek oppluk en deurkruip onder die kordondraad na die volgende ry, is daar nie. Daai perd galop bo-oor jou en die meisiekind en trap jou fyn en flenters met sy swaar pote.
Skeelpiet hét al ’n man gesien met wie dit gebeur het. Dit was Fielie Foefies van Nabygelegen, een nag laat, toe hy lekker gedrink was. Daardie man het die volgende dag nie goed gelyk nie: hy was stukkend. Hy kan bly wees dat hy nog lewendig anderkant uitgekom het. Niemand het hom geglo toe hy van die spookperd beginne praat nie, hulle het gedink die man het seker maar in sy toestand onder ’n motorkar in die pad beland. Maar Fielie was doodseker. Só dronk was hy ook nie. Dit was die spookperd. Hy het kortpad geneem deur Stormkloof se blok shiraz op pad huis toe, toe hy net so ’n rukkie wou sit om die skielike moeg uit sy lyf te kry. Toe donner die perd skielik op hom af, slat hom op sy bors met pote wat hom wil doodkap. Hy kon alles duidelik sien soos die perd oor hom is, het hy gesê. Eers die maanhaar en voorpote, en toe die perd se maag en boude en agterpote – en toe skielik is hy net weg, niks. Fielie het sy hemp uitgepluk en gewys, en wragtie, mens kon duidelik die hoefmerke op sy borskas sien waar die perd se pote hom getrap het. Selfs die merke van die hoefnaels het op sy maer ribbekas ingelê. Vir weke daarna nog. Dit was nie ’n mouterkar se merke daai nie. Of dan was dit ’n mouterkar met voorpote en hoefysters.
Behalwe die spookperd, weet Skeelpiet ook van die mank Engelsman wat na die groothuis se voordeur loop en die deur oopslaan met sy bajonet. Maar daardie Engelse spook is die bekommernis van die groothuis se mense, hy pla niemand anders op die plaas nie. Skeelpiet het gehoor dat dit in die regtige lewe wel gebeur het. In die Engelse Oorlog het ’n Kakie helder oordag op die plaas aangekom. Hy het nie ordentlik aangeklop by die voordeur nie, hy het die deur net met sy bajonet oopgestamp en ingestap. Die voordeur van die huis het twee panele van geelhout gehad. Die slag van die bajonet het ’n yslike gat in die een paneel gedruk en die hout dwarsdeur laat bars tot in die ander paneel. Die paneel met die gat het die oumense later uitgehaal en nuwe hout ingesit, maar die paneel met die bars het hulle gehou net soos dit is, sodat die nageslag kan sien waffer skollies die Engelse was. Die Engelse het glo die mense van Stormkloof verdink dat hulle spioene is, dat hulle vir die Boere in die Transvaal geheime briewe skryf om te vertel van die Engelse se doene en late.
Of daardie storie waar is of nie, dit sal Skeelpiet nie kan sê nie, maar dat die Engelse spook nog steeds vir Stormkloof se mense kwaad is, is duidelik. Mevrou Lien het hom al vertel, sy en OuStorm sal nog so lekker in die voorhuis sit met ’n glasie wyn, nie ’n windjie wat waai of ’n luggie wat trek nie, dan bars die voordeur oop met ’n harde slag. Hulle steur hulle nie meer aan die dooie man se gedoentes nie, sê Mevrou, hulle sê maar net kliphard in die leë lug, kom in, Engelsman, kan ons vir jou ’n glasie skink? Nee, die spook wil nooit ietsie drink nie, hy sê niks. En dan maak hulle maar weer die deur toe.
Skeelpiet weet