Көһөрүллүү. Василий Гоголев-Уйулҕан
лимиитин аһара аччаппыттара, арыый эбэллэрэ буоллар итинник иэдээн тахсыа суох этэ буоллаҕа дии, – диэн, Аанчык ол сордоохтору аһынан тыл кыбытта.
– Дьэ, туох-туох буолан иһэр, бу барыта сэрии сэтэ-сэлээнэ буоллаҕа буолуо, – диэн быһаарда Лөгөнтөй кырдьаҕас.
Ньукуус харытынан тириппит сүүһүн сотто-сотто:
– Сут буолла да наар кураан, от мас барыта кэхтэр. Оо, үчүгэй аҕайдык этиҥнээх ардах да түспэт ээ, уонча хонуктаах, оччоҕо барыта орун-оннугар түhүө этэ. От, бурдук да үүнүө этэ, дьон да хоргуйуо суоҕа этэ. Саатар ити кэлэн түһүөх, бу кэлэн түһүөх буолан, этиҥнээн лиһигирээн баран үрэллэн, симэлийэн хаалар ээ, тыал түһэн, уоту эрэ күөдьүтэн биэрэр. Кыһыыта диэн онно баар.
Лөгөнтөй сиэнин диэки көрөн ылла, көхсүн этитэн баран:
– Ааспыт үйэ алта уонус сылларыгар «халыҥ хаар», онтон «муус мотуок» дьылларын кэнниттэн, тоҕус сыллаах иэдээннээх «кучу сут» буолан турар. Ол тоҕус сыллаах кучу сут бүтэһик сылыгар мин төрөөбүтүм үһү. Онон кырдьаҕастар оҕо эрдэхпинэ, Куччугуй кучу диэн таптаан ааттыыллара. Онтон ыла сэттэ уонча хаарбын уулларан кэллэҕим.
Эдэрдэр Лөгөнтөй кэпсээнин сэргээн ону-маны ыйыталаһан эрдэхтэринэ, уот сиэн хараарбыт куула тыатыттан аттаах киhи кинилэр диэки хаамтаран иhэрэ көһүннэ. Баhылай табаҕын умуруоран баран:
– Бай, бачча үлэ үгэнигэр киммит атынан кэрийэ сырыттаҕай?
– Хонуу биригэдьиирэ Миитэрээс дии, – диэн кыраҕы харахтаах Ньукуус быһаара оҕуста.
– Туохха истэҕэй? – диэн, дьиктиргээбит сирэйдээх кэтэһэн олордулар.
Аттаах киhи сотору хаамтаран битигирэтэн кэлэн, атыттан түһэн, үүнүн күрүө тоһоҕотугар иилэ бырахта. Тымныы уу көрдөөн ылан ыйырбахтаат:
– Табаарыстар, өйүүн Нам оройуонун Арбын сиригэр, Нуотара үрэҕэр оттуу киирэр үһүгүт. Уон икки киhиттэн биригээдэ тэриллэр үhү. Онон Баhылай салайааччынан, Ньукулай, Лөгөнтөй, Ньукуус, Аанчык, Даайа, үлэни кыайар дьон тахсан тэринниннэр, тэйиччи сир диэн Уйбаан Бөтүрүөбүс дьаһал ыытта. Манна Сиидэркэ кырдьаҕас биригээдэтэ тахсан ситэри оттуур үһү, – диэн илдьитин биир тыынынан тоҕо тэбээн кэбистэ уонна, сорукпун толордум диэбиттии атын миинэн, салгыы битигирэтэ турбута.
Онон Ньукуустаах омурҕан кэнниттэн отторун түһүн чөкөтөн баран, отууларыгар тахсан хомунан, хотуурдарын, атырдьахтарын сүгэн дьиэлэригэр бардылар.
Дэриэбинэ иһигэр ыт охсор киһи суох. Билигин кыралыын-улаханныын бары от, хонуу үлэтигэр түбүгүрэ сырыттахтара. Арай хонтуора аһаҕас аанынан иһирдьэ сөп-сөп суот тыаһа таһыргыыра, кумааҕы хачыгырыыра иһиллэр. Хонтуора иһигэр холкуос бэрэссэдээтэлэ Уйбаан Бөтүрүөбүс уонна суотчут эрэ бааллара. Сотору таһырдьа ат туйаҕын тыаһа иһиллибитэ, чочумча буолан баран наарыһынай киирэн дорооболоһон баран, оройуонтан аҕалбыт бакыатын ууммута. Уйбаан Бөтүрүөбүс ылан, сэрэнэн соҕус туттан, сургуустаах бакыаты хачыгыратан аһан, ааҕа олорон:
– Бурдук лимиитин улаатыннарар туhунан сурукпутугар эмиэ аккаас кэлбит, – диэтэ.
– Ол