Дилнома. Уктамхон Домлажонова
ноумид бўлиб чиққан Қишлоқ хўжалиги институти ректори А.Имомалиев эди. Икковимиз ҳам соқов. Сукунатни у бузди.
– Тиниб-тинчимаган экансиз-да, чиқинг нариги машинага, мен ҳозир сиз излаётган одамни топиб келишга ҳаракат қиламан. Ректор келаётган машинага чиқдим. Кўп ҳам юрмай, штаб деб аталмиш марказга келдик. Талабалик пайтида кўрганларим: катта қозон, ердан қазилган ўчоқ, 2-3 та бак самовар, писта поясидан тоғдай уюлган ўтинлар. 3-4 та қизлар хамир қилиб, овқат ҳаракатида эди. Қизиқиб сўрасам, ректор келиши муносабати билан ҳамма бригадирлар тушликка мажлисга чақирилган экан. Овқатга чучвара режалаштирилган. Қизларнинг тайёрлаб қўйган хамиридан кичикроқ зувалани олиб тезликда ёйдим. Қизлар тугишиб юборишди. Менинг кимлигимни, тезда ишга киришиб кетганимнинг сабабини тушунмай, зимдан бир-бирларига қараб қўярди қизлар. Бир челак сув катта қозоннинг тагида кўринмайди ҳам. Шатиллатиб ёқиб, чучварани қуруқ сувда пишириб, иккита лаган ва битта ликопчага солдик.
– Қизлар, келинглар, олдин буни еб олайлик, кейин чучваранинг давомини қиламиз, – дедим.
Қизлар ҳамон ҳайрон. Битта лаганни олдимга тортиб ея бошладим. Хаёлимда худди ҳозир ректор мен излаб келган одамни топиб келади-ю, мен у одамнинг суҳбатида банд бўлиб қоламан. Йўқ, ундай бўлмади. Кўз олдимдан гоҳ у ёққа, гоҳ бу ёққа ўтаётган майда-майда қоралар тарқалиб, штаб атрофи янада ёруғлашди. Қулоғим ичидаги шувиллаш тўхтади. Қолган чучваралар ҳам тугилиб, айнан тушлик вақти яқинлашганда, штаб атрофи гавжум бўлиб қолди. Ректор кетган бизнинг машина ҳам келди. Ичидан ректордан бошқа ҳеч ким тушмади. Яна тамом бўлдим. Демак, тополмаган. Ёки бу масалани эшитгач, диссертацияни кўриб чиқмаган бўлса, келишдан бош тортган. Ректор олдида ҳамон соқовман, оғиз жуфтлайман-у, сўрашга сўз тополмайман. Худди шу дамда чангларини қоқиб, қўлларини ювиб шофёр Мирза ака, “қалайсиз”, дегандек яқинроқ ўтирди. Ректор биздан бир оз нарироқда, мажлисга келаётган бригадирлар даврасида, супада ўтиришибди.
– Нима бўлди? – паст овозда сўрадим Мирза акадан.
– Биз қидириб келган одам институт бўйича бригадирларнинг сардори экан. Бугун иккита бригада мусобақа ўйнашиб, жуда олисга, ҳали қўл тегизилмаган далага кетишибди. Ҳозир ректор олдига солиб олиб келишини тайинлаб, бир одамни отга миндириб юборди. Енгил машина боролмайдиган йўлнинг нариги томонида экан…
Мен Мирза ака гапларининг охирини эшитолмай қолдим. Яна саросимага тушдим.
– У-бу нарсани баҳона қилиб йўққа чиқариб қўйса-я… Нега сиз билан бирга бора қолай демадим, нега бунча андишаликман. Қодир ака, шофёр, машинани овора қилиб шунча йўл юриб келиб қайтиб кетавераманми? Йўқ, энди қайтмайман, ўша одамнинг ўзини кўрмагунимча кетмайман, деб қатъий тураман…
Машина, от туёғининг товушидан хаёлим бўлинди. Машина чангитмаслик учун бир оз нарироқда, от яқинроқ келиб тўхтади.
– Топдингизми? – Бу ректорнинг овози эди.
– Ҳа, келишди, – деди отдан тушаётган одам, кўринишидан шаҳарлик эмас.
Шу орада машинадан тушган тўрт киши ҳам келиб, ўтирганлар билан саломлашишди.
– Ҳа,