Badania jako podstawa projektowania user experience. Iga Mościchowska
rywalizację, które okazały się być sprzeczne z tak poważnym tematem, jak choroba dziecka. Dowiedzieli się również, że najważniejsze dla rodziców są informacje o dawkowaniu aktualnie podawanych leków oraz historia przyjmowanych wcześniej antybiotyków. Wywiady zainspirowały ich do bliższej współpracy z prywatnymi placówkami medycznymi, tak aby lekarze mogli przesyłać informacje bezpośrednio do aplikacji.
Ilustracja 11
Persona pierwszorzędna powstała na podstawie wniosków z IDI
Źródło: materiały własne
3.1.6. KORZYŚCI I OGRANICZENIA WYWIADÓW INDYWIDUALNYCH
3.2. BADANIA KWESTIONARIUSZOWE
Badania kwestionariuszowe, zwane w Polsce również sondażami lub ankietami, to jedna z najstarszych metod badawczych. Podobno pierwszy sondaż został przeprowadzony jeszcze w starożytności. Metoda ta jest od lat stosowana właśnie w badaniach opinii oraz badaniach społecznych. Polega ona na wypełnieniu przez respondentów kwestionariusza z zestawem pytań. Kwestionariusz jest ściśle ustrukturyzowany – zawiera głównie pytania zamknięte i półotwarte, rzadziej otwarte. W odróżnieniu od wywiadów indywidualnych sondaże są anonimowe. Technika ta jest stosowana przede wszystkim w badaniach ilościowych oraz jako uzupełnienie informacji w badaniach jakościowych. Dane ilościowe pozyskiwane w takim badaniu pozwalają na zmierzenie występowania danej cechy czy opinii w całej populacji.
Można wyróżnić kilkanaście typów ankiet, w tym prasową, pocztową, telefoniczną, audytoryjną czy internetową. Trzy ostatnie są najczęściej wykorzystywane w badaniach potrzeb w ramach projektowania interakcji.
Ilustracja 12
Respondent wypełniający ankietę
Źródło: materiały własne
3.2.1. KIEDY STOSOWAĆ BADANIA KWESTIONARIUSZOWE
Badania ankietowe są dobrym wyborem, kiedy potrzebujemy informacji obiektywnych, niezbyt głębokich czy rozbudowanych, pozyskanych od dużej liczby respondentów. Pomimo wielu kontrowersji badania kwestionariuszowe mogą być z powodzeniem stosowane w obszarze user experience. Mają one swoich zdecydowanych przeciwników, którzy argumentują, iż nie można w ten sposób zdobyć głębokiej wiedzy o odbiorcy31. Na drugim biegunie znajdą się fanatycy metod ilościowych, którzy stosują tę metodę do każdego problemu, gdyż pozornie pozwalają one podjąć „obiektywną” decyzję projektową opartą na danych. Oba podejścia są zgubne dla jakości i powodzenia projektu. Należy bowiem pamiętać, iż dobór metody zależy od wielu czynników, a sondaże mogą wnieść istotną wiedzę do projektu, ale niewłaściwie użyte mogą źle wpłynąć na decyzje strategiczne, dając fałszywe przekonanie o obiektywności i pewności wyciągniętych wniosków.
Ankiety dobrze sprawdzają się, kiedy chcemy pozyskać dość proste informacje, oparte na obiektywnych cechach, nawykach czy bardzo łatwych do odtworzenia zdarzeniach z życia respondenta. Nie można natomiast przy ich użyciu badać skomplikowanych problemów i potrzeb. Ze względu na deklaratywność pozyskanych danych nie nadają się do rozstrzygnięcia problemów stricte interfejsowych, np. czy użytkownicy wolą kalendarz, czy listę to–do. Ankiety świetnie sprawdzają się, kiedy chcemy zdobyć podstawową wiedzę na temat grupy odbiorców – poznać ich cechy demograficzne (wiek, płeć, zawód) oraz podstawowe umiejętności (obsługa konkretnych urządzeń, programów, dostęp do internetu itp.). Dzięki tej technice możemy pozyskać informacje, które pozwalają na zidentyfikowanie grupy docelowej, szczególnie, kiedy jest ona duża i rozproszona. Dodatkowo daje ona również możliwość poznania motywacji użytkowników podejmujących określone działania.
Drugim przypadkiem, kiedy sondaże są dobrym narzędziem badawczym, są wszelkiego rodzaju badania opinii i ocen produktów i usług. Ankiety pozwalają również na określanie satysfakcji użytkowników czy subiektywnej łatwości użycia produktu. Do tego typu problemów badawczych bardzo często są wykorzystywane skale SUS (System Usability Scale) oraz Net Promoter Score.
Metoda ta również bardzo dobrze uzupełnia badania jakościowe. Za pomocą ilościowych badań ankietowych możemy z powodzeniem testować hipotezy, które pojawiły się w czasie eksploracyjnych badań potrzeb oraz sprawdzać rozkład danej cechy w całej populacji.
PRZYKŁAD: KONTEKST PROJEKTU
Wideonetka.pl – serwis zawierający treści multimedialne związane z szeroko pojętą kulturą istnieje na rynku już od kilku lat, ma stałą grupę 100 000 unikalnych użytkowników miesięcznie. Jest bogaty w treści, ale dotychczas rozwijał się w dość niekontrolowany sposób. Twórcy Wideonetki nie wiedzą, kto wchodzi w skład ich grupy odbiorców, swoje decyzje opierali na przypuszczeniach. Za punkt wyjścia do redesignu witryny postawili sobie identyfikację swojej grupy docelowej oraz jej głównych celów w witrynie. Chcą poznać odpowiedzi na pytania:
■ Kto jest użytkownikiem Wideonetki.pl?
■ W jakim celu użytkownicy odwiedzają witrynę?
■ Jakich treści najczęściej szukają?
■ Czy udaje im się odnaleźć poszukiwane multimedia?
■ Jak oceniają korzystanie z serwisu?
3.2.2. PRZEBIEG BADANIA
Badanie może trwać od tygodnia do trzech, w zależności od wielkości próby badawczej oraz możliwości sprawnej rekrutacji respondentów. W tym przypadku zespół badawczy może zostać ograniczony nawet do jednej osoby, która tworzy kwestionariusz ankiety, koordynuje badania oraz analizuje wyniki. Należy pamiętać, iż największy zwrot wypełnionych kwestionariuszy otrzymujemy w ciągu pierwszych trzech dni od jej opublikowania.
Dobór próby i rekrutacja respondentów
Dobór próby to bardzo złożone zagadnienie. Przy ankietach szczególnie często pojawia się błędne założenie, iż z badania ilościowego wyciągniemy reprezentatywne wnioski, które można uogólniać dla całej populacji. Tymczasem, aby to osiągnąć, konieczna jest odpowiednia wielkość próby i jej restrykcyjny dobór. Więcej na ten temat można przeczytać w rozdziale 2 tej książki.
Wybierając metodę rozprowadzania ankiety, trzeba mieć na uwadze cele badania oraz mocne i słabe strony każdej z metod. Do najpopularniejszych sposobów rozpowszechniania ankiet elektronicznych należą:
■ indywidualne zaproszenia skierowane do pozyskanej wcześniej bazy respondentów, dzięki temu można uzyskać większą pewność, że wyselekcjonowana grupa posiada cechy, które są ważne dla badania,
■ upublicznianie linku na forach, w mediach społecznościowych, na blogach – ten sposób może być szczególnie przydatny, kiedy populacja jest szeroka; aby odsiać niewłaściwych respondentów, należy umieścić wiele pytań filtrujących;
■ automatyczne wyświetlenia na stronie internetowej lub aplikacji skierowane do odwiedzających – najbardziej losowy sposób, możliwy do zastosowania w przypadku gotowego
I. Young,