Badania jako podstawa projektowania user experience. Iga Mościchowska
Dziewczynki stają się księżniczkami lub wróżkami, naśladują też czynności i zachowania matek, chłopcy natomiast skupiają swoją uwagę na aktywnościach ruchowo-sytuacyjnych (np. zderzanie samochodów) oraz naśladują ojców. Nadal ważna jest obecność zaufanego dorosłego, np. rodziców czy pedagoga przedszkolnego.
Prowadzenie badań z dziećmi w tym wieku jest coraz częściej spotykane. Przedmiot badań musi mieć formę wizualną. W zadania mogą zostać wplecione elementy twórczości, odgrywania ról, magii czy wymyślonych światów. Niezmiernie ważne jest, aby reguły „zabawy badawczej” były jasno postawione.
Metody rekomendowane do zastosowania: obserwacja i wywiady kontekstowe (w domu, w przedszkolu), wywiady indywidualne w diadach (np. z rodzicem, rodzeństwem), wywiady grupowe, testy użyteczności metodą wspólnego odkrywania, wywiady z rodzicami.
■ 6–11 lat – dzieci w tym wieku uczą się przyjmować perspektywę drugiej osoby, dostrzegają również zależności przyczynowo-skutkowe. Nadal jednak nie potrafią myśleć abstrakcyjnie. Umiejętności językowe są już dość dobrze rozwinięte, choć nadal sporo „dorosłych” słów jest dla nich niezrozumiałych. Kontakt z rówieśnikami staje się w tym wieku szczególnie ważny – zaczynają się nawiązywać przyjaźnie i tworzyć grupki. Przy czym chłopcy i dziewczynki wolą się bawić oddzielnie. Kształtują się zależności hierarchiczne oraz rywalizacja z rówieśnikami, jak również silne poczucie własności. Dzieci z drugiej połowy tego przedziału wiekowego czują się coraz bardziej dorosłe i samodzielne. Są bardzo wyczulone na elementy zbyt dziecinne, preferują realistyczne postaci oraz superbohaterów. Coraz ważniejszy jest dla nich aspekt humorystyczny oraz zabawność elementów. Rzeczy i interakcje uznane za nudne lub infantylne są odrzucane.
Prowadzenie badań z dziećmi w tym wieku jest powszechne, gdyż mają już ugruntowane umiejętności i nawyki. Nierzadko też wpływają na decyzje zakupowe rodziców. Wpływ grupy jest bardzo silny i może zaważyć zarówno na opiniach, jak i działaniach dziecka. Są podatne na rozproszenie, a pamięć nadal jest ograniczona, dlatego bodźce powinny być regularne. Kompetencje językowe mogą być silnie zróżnicowane.
Metody rekomendowane do zastosowania: wywiady w diadach, testy użyteczności, w tym testy metodą wspólnego odkrywania, rzadziej – wywiady grupowe i indywidualne.
■ 11–16 lat – ta grupa wiekowa to właściwie młodsza młodzież, która kładzie nacisk na silne akcentowanie własnej osoby i swojej indywidualności – zarówno poprzez wygląd, jak opinie. Nastolatki mogą wyrażać swoją niezależność poprzez bunt czy negację (wszystkich i wszystkiego). Pomimo demonstrowania niezależności ogromny wpływ ma na nich grupa rówieśnicza. Umiejętność abstrakcyjnego myślenia została już rozwinięta, z tą grupą można rozpatrywać bardziej złożone problemy. Zaczyna się również rozwijać zainteresowanie płcią przeciwną (co może zmieniać dynamikę w grupach mieszanych). Ich zainteresowania oscylują wokół aktywności z rówieśnikami, nietypowego hobby, muzyki i popkultury, zakupów oraz szeroko pojętego stylu życia.
Prowadzenie badań z młodzieżą jest powszechne. Trzeba pamiętać, iż przedstawiciele tej grupy chcą być traktowani jak dorośli. Ich zachowanie jest bardzo zależne od kontekstu – mogą zupełnie inaczej zachowywać się w szkole czy w domu, a inaczej w samotności czy z rówieśnikami. Trzeba wziąć to pod uwagę przy doborze metody badawczej.
Metody rekomendowane do zastosowania: wszystkie popularnie stosowane metody badawcze, niemniej trzeba dostosować ich poziom do umiejętności grupy.
Powyżej 16. roku życia umiejętności poznawcze są na tyle rozwinięte, że nie mają wpływu na dobór metody badawczej.
2.6.2. PRZYGOTOWANIA DO BADAŃ Z DZIEĆMI
Badania z dziećmi są o wiele bardziej wymagające niż te z osobami dorosłymi. Zatem należy się do nich starannie przygotować. Oprócz standardowych przygotowań trzeba uwzględnić jeszcze kilka elementów, które zapewnią komfort małych respondentów i zapobiegną katastrofom.
1. Dobór respondentów pod kątem doświadczenia – wiek nie zawsze będzie najlepszym wyznacznikiem umiejętności i doświadczenia z komputerem czy innymi urządzeniami. Sześciolatek, któremu rodzice limitują dostęp do internetu, może mieć o wiele mniejsze obycie niż 4-latek, który korzysta z wielu urządzeń każdego dnia. W czasie rekrutacji należy poprosić rodziców o określenie kompetencji dziecka.
2. Planowana długość badania – narzędzie badawcze powinno zostać skonstruowane tak, aby spotkanie z młodszymi dziećmi nie trwało dłużej niż godzinę, a z nastolatkami nie dłużej niż dwie. Młodsze dzieci potrafią utrzymać skupienie o wiele krócej niż dorośli i szybciej się nudzą.
3. Mało ustrukturyzowany scenariusz – badania z tak młodymi respondentami wymagają przystosowanych narzędzi badawczych – zwykle będzie to mniej ustrukturyzowany scenariusz przeplatany technikami kreatywnymi oraz elementami zabawy. Warto również przygotować plan B – spróbować przewidzieć, co może pójść nie tak i jak sobie w takiej sytuacji poradzić. Należy również zaplanować dodatkowe zadania (w przypadku, gdyby dynamika spotkania była niska) lub określić elementy, z których można zrezygnować.
4. Zgoda rodziców – aby dziecko mogło wziąć udział w badaniu, konieczne jest pozyskanie pisemnej zgody rodzica lub prawnego opiekuna.
5. Atrakcyjność i przytulność laboratorium badawczego – laboratorium nie powinno stresować, pomogą w tym ozdoby takie jak poduszki, kwiatki, pluszaki czy kolorowe naklejki na ścianie. Nie można jednak przesadzić, aby ozdoby te nie rozpraszały w trakcie testów lub nie stały się zagrożeniem dla dzieci (warto więc usunąć z pokoju niszczarkę czy też wiatrak, choć nawet poduszki i lustro weneckie mogą się okazać zagrożeniem dla testu).
6. Aranżacja poczekalni – dzieci zwykle przyprowadzane są na badania przez rodziców, którzy choć nie uczestniczą w badaniach, czekają na swoje pociechy z braku innego zajęcia lub z obawy przed pozostawieniem dziecka samego z badaczem. Warto zadbać zatem o poczekalnię oraz coś do czytania dla rodziców. Doświadczenie pokazuje, że zawsze zjawi się jakiś niezapowiedziany gość w postaci starszego lub młodszego rodzeństwa. Przyda się wtedy osobny kącik z kolorowankami czy bajkami.
7. Odpowiednie przekąski – warto dopytać jeszcze w czasie rekrutacji, czy dziecko nie jest uczulone na jakiś produkt oraz czy rodzice zgadzają się na poczęstowanie małego respondenta słodyczami. Należy przygotować przekąski o niskim potencjale wyrządzania szkód – mało brudzące, niełamliwe i kruszące. Z napojów najlepiej podawać soki ze słomką, ale należy mieć również pod ręką zwykłą wodę.
8. Dopasowane stanowisko – szczególnie przy organizacji testów użyteczności należy upewnić się, że krzesło i biurko są dopasowane do wzrostu dziecka, rozmiar myszki pozwala na swobodną obsługę, a kamera obejmuje twarz dziecka.
9. Upominki – dzieci najbardziej cieszą się z wynagrodzenia rzeczowego (te młodsze nie rozumieją bowiem wartości pieniądza). Dlatego też w ramach wynagrodzenia zawsze powinien zostać przygotowany jakiś gadżet, książka lub zabawka, którym dzieci będą się mogły nacieszyć. Wynagrodzenie pieniężne można przekazać rodzicom.
Doświadczenie pokazuje jednak że najważniejszym elementem przygotowania do badań z młodymi użytkownikami jest zaakceptowanie faktu, że wszystko może się zdarzyć, bo dzieci są po prostu nieprzewidywalne.
2.6.3. PROWADZENIE BADAŃ Z DZIEĆMI
Prowadzenie sesji badawczych z dziećmi i młodzieżą