Transport w przedsiębiorstwie. Wojciech Budzyński
się na ten temat w konwencjach przewozowych i ustawach.
Poszczególne tematy, związane z procedurami transportowymi, zawieraniem umów przewozu czy spedycji, załadunkiem, wyładunkiem, dokumentami przewozowymi, reklamacjami w transporcie czy ubezpieczeniami ładunków oraz odpowiedzialności cywilnej przewoźników i spedytorów, przedstawiono opierając się na właściwych uwarunkowaniach prawnych i zwyczajowych. Szczególnie uwidoczniono ich zastosowanie przy przewozach krajowych i międzynarodowych, w przypadku których wykazują specyficzne cechy.
Dokładna analiza systemu prawno-zwyczajowego, uwarunkowań dotyczących usług transportowych oraz spedycyjnych ma umożliwić prawidłowe uzasadnienie składanych reklamacji czy ich dochodzenie na dalszych etapach procesu reklamacyjnego.
Autor ma nadzieję, że książka stanie się praktycznym poradnikiem nie tylko dla specjalistów ds. transportu w przedsiębiorstwach produkcyjnych i handlowych, ale także dla pracowników firm spedycyjnych i transportowych, w tym dla osób załatwiających reklamacje transportowe. Wydaje się, że w tym zakresie może ona stanowić bazę wiedzy na temat uwarunkowań podejmowanych decyzji. Autor poleca książkę również studentom przygotowującym się do pracy w branży transportowo-spedycyjnej, a także osobom zajmującym się naukowo problemami transportu.
Rozdział 1
Transport w systemie logistycznym przedsiębiorstwa
1.1.
Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie
Wzajemne relacje pomiędzy transportem a logistyką są różne w zależności od przyjętej w danym przedsiębiorstwie koncepcji. Można w tym zakresie wskazać cztery grupy rozwiązań:
■ Pierwsze, najprostsze, to nazwanie działu transportu – działem logistyki, który realizuje praktycznie zadania transportowe. Czasami takie rozwiązania doprowadzają do wykształcenia się bardziej skomplikowanej infrastruktury transportowo-logistycznej w przedsiębiorstwie, w co włączone zostaje zarządzanie zapasami. Badania przyporządkowania funkcji jednostce organizacyjnej logistyki w przedsiębiorstwach dowiodły, że działalność transportowa występuje w 83 procentach takich jednostek. Wskazuje to na skupienie w przedsiębiorstwach decyzji czysto logistycznych i transportowych. Oczywiście, transport w jednostce logistyki ukierunkowany jest na działalność zaopatrzeniową i działalność dystrybucyjną.
■ Drugie z rozwiązań organizacyjnych to rozdzielenie funkcji logistyki od funkcji transportowej. Dział logistyki zajmuje się wówczas typowymi działaniami logistycznymi, w tym gospodarką magazynową, prognozowaniem zapotrzebowania, planowaniem i sterowaniem produkcją. Dział transportu spełnia wtedy funkcje typowo transportowe i spedycyjne, natomiast dział zakupów − wyłącznie funkcje kupieckie, związane ze współpracą z dostawcami, zawieraniem i realizacją umów i ewentualnie reklamacjami.
■ Trzecie rozwiązanie to odrębny dział logistyki, zajmujący się typowymi działaniami logistycznymi, oraz dział zakupów, w którego kompetencji obok działań kupieckich jest także organizowanie i nadzorowanie transportu w sferze zaopatrzenia. Decyzje transportowe w sferze dystrybucji są wówczas przypisane do działu sprzedaży. W wyniku takiego rozwiązania dział zakupów ściśle współpracuje z wybranym spedytorem (lub kilkoma spedytorami), którzy na zasadzie zlecenia spedycyjnego zajmują się organizacją procesu transportowego w sytuacji, gdy kupujący posiada gestię transportową.
■ Czwarta grupa to rozwiązania polegające na outsourcingu usług transportowo-spedycyjnych, a nawet szerzej – jednoczesnym outsourcingu szeregu działań logistycznych, jak zarządzanie zapasami, konsolidacja, dekonsolidacja, weryfikacja jakości kupowanych towarów itp. Wielu spedytorów, posiadających także własne środki transportu, oferuje już usługi umożliwiające traktowanie ich jako zaawansowanych platform logistycznych.
Pomimo wzajemnych powiązań pomiędzy transportem i logistyką, należy pamiętać, że są to zdecydowanie różne pojęcia, a utożsamianie ich wynika najczęściej z braku zrozumienia zakresu logistyki. Wzajemne relacje występujące w tym obszarze zilustrowano w tabeli 1.1.
Tabela 1.1.
Relacje pomiędzy transportem a logistyką w przedsiębiorstwie
Źródło: opracowanie własne.
Obecnie logistykę należy postrzegać jako rozbudowany system, warunkujący wręcz funkcjonowanie przedsiębiorstwa. System ten znajduje swój początek w sferze zaopatrzenia, gdzie niezbędna jest właściwa organizacja transportu surowców i materiałów.
Transport w obszarze logistyki zaopatrzenia jest szczególnie ważny, gdyż może stać się wąskim gardłem całego systemu. Przede wszystkim generuje on dodatkowe koszty. Jest to ważne w sytuacji zakupów za granicą, niejednokrotnie na odległych rynkach. Kupujący − mając na uwadze wymagania w zakresie zmniejszania kupowanych ilości i zwiększania częstotliwości zakupów, oparte na koncepcji JIT (Just in Time) − w celu ograniczania kosztów poprzez zmniejszanie zapasów muszą tak ukształtować system transportu w przedsiębiorstwie, żeby nie wzrosły jego koszty. Pomocni okazują się tutaj spedytorzy, oferujący nie tylko usługi organizacji transportu, ale także składowania, konsolidacji przesyłek czy ich późniejszej dekonsolidacji2.
Transport w obszarze produkcji, czyli transport wewnątrzzakładowy, ze względu na swoją specyfikę wykracza poza rozważania w tej książce. Niemniej, w sytuacji gdy przewozy dokonywane są pomiędzy oddziałami danego przedsiębiorstwa, mamy do czynienia z normalnym procesem transportowym.
Transport w obszarze logistyki dystrybucji umożliwia wysyłkę wyrobów gotowych bezpośrednio do klienta końcowego (w przypadku działalności na rynku przemysłowym) lub do pośrednich ogniw sprzedaży (w przypadku działalności zarówno na rynku konsumpcyjnym, jak i na rynku przemysłowym). Wykorzystywana jest tutaj współpraca ze spedytorami, przewoźnikami lub transport własny. Szczególną formą transportu własnego (czasami dzierżawionego na zasadzie outsourcingu, chociaż klient postrzega go jako transport producenta) może być połączenie transportu z działalnością przedstawicieli handlowych, tzw. van selling.
Transport w obszarze logistyki utylizacji często odbywa się w powiązaniu z transportem właściwym na etapie zaopatrzenia i dystrybucji. Wykorzystywane są tutaj najczęściej tzw. frachty zwrotne. W wielu przypadkach konieczne jest jednak specjalne organizowanie transportu do celu zwrotu reklamowanych towarów.
Wraz z rozwojem logistyki, jako systemu kompleksowego, narodziło się pojęcie łańcucha logistycznego. Koncepcję tę zilustrowano w tabeli 1.2.
Tabela 1.2.
Transport w łańcuchu logistycznym (dla produktów konsumpcyjnych)
Źródło: opracowanie własne.
Właściwie skonstruowany łańcuch logistyczny umożliwia korzystny i bezpieczny zakup surowców i materiałów, odpowiednie operowanie nimi, a później półproduktami i produkcją gotową, na różnych etapach procesu produkcyjnego, i wreszcie sprawną sprzedaż produkcji końcowej różnym szczeblom handlu, w celu dostarczenia jej końcowemu klientowi − instytucjonalnemu lub konsumentowi.
Logistycy w przedsiębiorstwie starają się w ramach łańcucha zapewnić konkurencyjną cenę, właściwy moment dostawy, odpowiednią jakość i w konsekwencji − tak ważne dla każdego przedsiębiorstwa − zadowolenie końcowego klienta, dzięki czemu będzie on skłonny powtórzyć ten zakup, stając się klientem lojalnym wobec tego przedsiębiorstwa3.
Każde
Szerzej na ten temat w: W. Budzyński,
Szerzej na ten temat w: M. Christopher,