Rachunkowość finansowa z uwzględnieniem MSSF. Отсутствует
i wewnętrzne przesłanki utraty wartości środków trwałych. Najważniejsze przedstawia tabela 4.4.
Przedstawiony wykaz przypadków nie jest listą zamkniętą, a zatem mogą wystąpić inne czynniki, które również spowodują utratę wartości aktywów. Należy jednak pamiętać, że wystąpienie sytuacji, która może powodować utratę wartości aktywów, nie jest równoznaczne z faktem tej utraty. Jednak w momencie, gdy jednostka stwierdzi, że pojawiły się okoliczności mogące prowadzać do utraty wartości, trzeba przeprowadzić test, który da odpowiedź na pytanie, czy utrata wartości środka trwałego ma miejsce, czy też nie. Analizę czynników powodujących utratę wartości, zgodnie z KSR 4 i MSR 36, należy przeprowadzać nie rzadziej niż na dzień bilansowy.
Etap 2 – ustalenie rozmiarów korzyści ekonomicznych, jakie na dany moment może przynieść środek trwały, w odniesieniu do którego istnieje ryzyko utraty wartości
Ponieważ korzyści uzyskiwane ze środka trwałego mogą wynikać z jego użytkowania lub sprzedaży, jednostka, przeprowadzając procedurę ustalania odpisu z tytułu utraty wartości, określa:
• wartość użytkową środka trwałego,
• wartość handlową (wg KSR 4) lub wartość godziwą pomniejszoną o koszty sprzedaży (zgodnie z MSR 36).
Tabela 4.4. Przesłanki utraty wartości według KSR 4 i MSR 36
| Przesłanki utraty wartości | |
| zewnętrzne | wewnętrzne |
| utrata wartości rynkowej danego składnika odnotowana w ciągu okresu jest znacznie większa od utraty, której można było się spodziewać w wyniku upływu czasu i zwykłego użytkowaniaw ciągu okresu nastąpiły lub nastąpią w niedalekiej przyszłości znaczące i niekorzystne dla jednostki zmiany o charakterze technologicznym, rynkowym, gospodarczym lub prawnym w otoczeniu, w którym jednostka prowadzi działalność lub też na rynkach, na które dany składnik aktywów jest przeznaczonyw ciągu okresu nastąpił wzrost rynkowych stóp procentowych lub innych rynkowych stóp zwrotu z inwestycji i prawdopodobne jest, że wzrost ten wpłynie na stopę dyskontową stosowaną do wyliczenia wartości użytkowej danego składnika aktywów i istotnie obniży wartość odzyskiwalną składnika aktywówwartość bilansowa aktywów netto jednostki sporządzającej sprawozdanie finansowe jest wyższa od wartości ich rynkowej kapitalizacji | dostępne są dowody na to, że nastąpiła utrata przydatności danego składnika aktywów lub jego fizyczne uszkodzeniew ciągu okresu nastąpiły lub też prawdopodobne jest, że w niedalekiej przyszłości nastąpią znaczące i niekorzystne dla jednostki zmiany dotyczące zakresu lub sposobu, w jaki dany składnik aktywów jest aktualnie użytkowany lub – zgodnie z oczekiwaniami – będzie użytkowany; mogą to być np. plany zaniechania działalności lub restrukturyzacji działalności, do której dany składni należy, lub plany zbycia tego składnika aktywów przed uprzednio przewidzianym terminemdostępne są dowody pochodzące ze sprawozdawczości wewnętrznej świadczące o tym, że wyniki ekonomiczne danego składnika aktywów są lub w przyszłości będą gorsze od oczekiwanych; dowody pochodzące ze sprawozdawczości wewnętrznej oparte są na przepływach środków pieniężnych związanych z danym środkiem trwałym |
Źródło: KSR 4, pkt 4.2; MSR 36, par. 12.
Według KSR 4:
• wartość użytkowa odpowiada wartości zdyskontowanych przyszłych korzyści ekonomicznych netto ze środka trwałego ustalonej przy założeniu dalszego jego wykorzystania (utrzymania),
• wartość handlowa jest równa możliwej do uzyskania na dzień bilansowy cenie sprzedaży składnika majątku, bez podatku od towarów i usług i podatku akcyzowego, pomniejszonej o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia ceny oraz koszty związane z przystosowaniem składnika do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży, a powiększonej o należną dotację przedmiotową. Jeśli nie ma możliwości ustalenia ceny sprzedaży netto dostępnej na aktywnym rynku, wartością handlową jest oszacowana wartość godziwa pomniejszona o spodziewane do poniesienia i dające się bezpośrednio przyporządkować do czynności zbycia składnika aktywów wydatki środków pieniężnych stanowiące łącznie przewidywane koszty sprzedaży (likwidacji/zbycia) tego obiektu, z wyłączeniem kosztów finansowych i obciążeń z tytułu podatku dochodowego.
Według MSR 36:
• wartość użytkowa jest bieżącą, szacunkową wartością przyszłych przepływów pieniężnych, których uzyskania oczekuje się z tytułu dalszego użytkowania składnika aktywów i na które składają się prognozy dotyczące wpływów środków pieniężnych z dalszego użytkowania danego składnika aktywów, prognozy dotyczące wpływów środków pieniężnych, które muszą nastąpić, aby mogło dojść do wygenerowania wpływów środków pieniężnych z dalszego użytkowania środka, a także przepływy netto, które zostaną uzyskane lub wypłacone z tytułu zbycia składnika aktywów na koniec jego okresu użytkowania; tak oszacowane przepływy muszą być, w celu doprowadzenia ich do wartości bieżącej, zdyskontowane stopą przed opodatkowaniem i odzwierciedlającą bieżącą rynkową ocenę wartości pieniądza w czasie oraz ryzyka wiążącego się z danym składnikiem aktywów, o które szacunki przyszłych przepływów pieniężnych nie zostały jeszcze skorygowane,
• wartość godziwa pomniejszona o koszty sprzedaży jest to kwota możliwa do uzyskania ze sprzedaży składnika aktywów na warunkach rynkowych pomiędzy zainteresowanymi dobrze poinformowanymi stronami transakcji cena, którą otrzymano by za sprzedaż składnika aktywów lub zapłacono by za przeniesienie zobowiązania w zwykłej transakcji między uczestnikami rynku na dzień wyceny, po potrąceniu kosztów zbycia, czyli kosztów krańcowych, które mogą być przypisane bezpośrednio do czynności zbycia danego składnika aktywów (koszty usług prawnych, opłaty skarbowe, koszty usunięcia składnika aktywów).
Szacowanie wartości użytkowej [Świderska, Więcław (red.) 2016, s. 111], będące często trudnym i pracochłonnym procesem, nie jest konieczne, jeżeli wartość handlowa (godziwa pomniejszona o koszty zbycia) jest wyższa niż wartość bilansowa środka (por. dalsze procedury ustalania odpisów z tytułu utraty wartości).
Etap 3 – wybranie wyższej wartości spośród dwóch ustalonych wcześniej: wartości użytkowej i handlowej (godziwej pomniejszonej o koszty sprzedaży) – jest to tak zwana wartość odzyskiwalna środka
Etap 4 – stwierdzenie, czy wartość bilansowa środka jest niższa od jego wartości odzyskiwalnej. Tylko wtedy występuje utrata wartości
Etap 5 – dokonanie odpisu z tytułu utraty wartości (ujęciu straty z tytułu utraty wartości) w różnicy między wartością bilansową a wartością odzyskiwalną w przypadku, gdy wartość odzyskiwalna jest niższa od wartości bilansowej środka. Tym samym ta ostatnia staje się wartością bilansową środka
Z reguły wartość odzyskiwalną ustala się dla pojedynczego składnika aktywów, aczkolwiek w sytuacji, gdy wytwarza on wpływy środków pieniężnych w znacznym powiązaniu z innymi środkami, wartość odzyskiwalna jest ustalana na poziomie tzw. ośrodka wypracowującego środki pieniężne, do którego należy dany składnik. Jest to najmniejszy możliwy do wystąpienia zespół aktywów, którego użytkowanie prowadzi do wystąpienia wpływu środków pieniężnych w znacznym stopniu niezależnych od wpływów środków pieniężnych pochodzących z innych aktywów.
Ustalanie odpisu (straty) z tytułu utraty wartości środków trwałych przedstawia przykład 4.11.
Przykład 4.11
Ustalenie odpisu z tytułu utraty wartości
Założenia
Jednostka gospodarcza posiada urządzenie wykorzystywane w procesie produkcji wyrobów