Rachunkowość finansowa z uwzględnieniem MSSF. Отсутствует
przez jednostkę:
– przewidywanego okresu użytkowania środka wyrażonego latami jego użytkowania (metody czasowe),
– przewidywanego okresu użytkowania wyrażonego planowaną wydajnością środka (metody naturalne).
Metody czasowe obejmują przede wszystkim:
• metodę liniową,
• metody degresywne,
• metody progresywne.
Pierwsza z wymienionych jest metodą odpisów równomiernych, pozostałe prowadzą do ustalenia odpisów nierównomiernych.
Ustalenie kwoty odpisu amortyzacyjnego odbywa się przez pomnożenie stopy amortyzacyjnej i podstawy dokonywania odpisów. W zależności od metody, a więc efektu, który ma przynieść, inaczej ustala się obie wielkości.
W metodzie liniowej przyjmuje się, że środek zużywa się jednakowo w całym okresie użytkowania, stąd odpisy amortyzacyjne zawsze mają taką samą wartość. Wymaga to więc stosowania niezmienionej stopy i podstawy amortyzacji. Stopę amortyzacyjną oblicza się następująco:
gdzie:
Sa – stopa procentowa rocznego odpisu zużycia środka trwałego,
t – przewidywany okres użytkowania w latach.
Jeżeli jednostka nie przewiduje wystąpienia wartości rezydualnej środka trwałego, to podstawą dokonywania odpisów amortyzacyjnych w metodzie liniowej jest jego wartość początkowa (brutto).
Kwotę rocznej amortyzacji należy ustalić wg następującego wzoru:
W ujęciu księgowym odpisy amortyzacyjne ustalane są z reguły za okresy miesięczne, stąd:
gdzie:
Ar – roczna kwota amortyzacji,
Am – miesięczna kwota amortyzacji,
Wp – wartość początkowa środka trwałego.
Przewidując wartość rezydualną środka trwałego, można uwzględnić ten fakt:
1. ustalając stopę amortyzacyjną,
2. ustalając podstawę dokonywania odpisów amortyzacyjnych.
W pierwszym przypadku stopa amortyzacyjna będzie ustalona wg następującej formuły:
gdzie:
P – procent wartości początkowej środka trwałego, jaki będzie przedstawiać jego wartość końcowa.
Ustalenie kwoty amortyzacji wymaga pomnożenia stopy ustalonej w wyżej przedstawiony sposób i wartości początkowej środka trwałego.
Jeżeli jednostka uwzględnia wartość rezydualną, ustalając podstawę dokonywania odpisów amortyzacyjnych, to w tym przypadku roczna i miesięczna kwota amortyzacji obliczona będzie następująco:
gdzie:
Wr – wartość rezydualna środka trwałego,
Sa – roczna stopa amortyzacji nieuwzględniająca wartości rezydualnej.
Obliczanie amortyzacji metodą liniową przedstawiają przykłady 4.5 i 4.6.
Przykład 4.5
Obliczanie amortyzacji metodą liniową
Założenia
Jednostka przyjęła do użytkowania środek trwały o wartości początkowej 72 000. Planowany okres użytkowania wynosi 5 lat, wartości rezydualnej nie przewiduje się.
Rozwiązanie
W pierwszej kolejności ustala się roczną stopę amortyzacji. Wynosi ona
Na tej podstawie można obliczyć amortyzację za okres roku i miesiąca:
Przebieg amortyzacji przedstawia tabela.
| Rok | Roczna kwota amortyzacji | Skumulowane umorzenie na koniec roku | Wartość netto na koniec roku |
| PierwszyDrugiTrzeciCzwartyPiąty | 14 40014 40014 40014 40014 400 | 14 40028 80043 20057 60072 000 | 57 60043 20028 80014 4000 |
Przykład 4.6
Ustalenie amortyzacji metodą liniową
Założenia
Jednostka gospodarcza posiada środek trwały o wartości początkowej 200 000 i przewidywanej wartości rezydualnej 40 000 (stanowi ona 20% wartości początkowej). Okres ekonomicznej użyteczności ustalono na 4 lata.
Na podstawie podanych informacji należy zamortyzować środek trwały metodą liniową.
Rozwiązanie
Wariant 1. Ustalenie stopy amortyzacji z uwzględnieniem wartości rezydualnej
Przebieg amortyzacji przedstawia tabela.
| Rok | Podstawa amortyzacji (wartość początkowa) | Stopa amortyzacji | Kwota amortyzacji | Umorzenie narastająco | Wartość netto na koniec roku |
| [1] | [2] | [3] | [4] = [2]×[3] | [5] | [6] |
| PierwszyDrugiTrzeciCzwarty | 200 000200 000200 000200 000 | 20%20%20%20% | 40 00040 00040 00040 000 | 40 00080 000120 000160 000 | 160 000120 00080 00040 000 |
Wartość środka na koniec okresu amortyzowania równa jest założonej wartości rezydualnej.
Wariant 2. Ustalenie stopy amortyzacji bez uwzględnienia wartości rezydualnej
W tym przypadku wartość rezydualna skoryguje wartość początkową podlegającą amortyzacji.
Przebieg amortyzacji przedstawiono w tabeli.
| Rok | Podstawa amortyzacji (wartość początkowa – wartość rezydualna) | Stopa amortyzacji | Kwota amortyzacji | Umorzenie narastająco | Wartość netto na koniec roku |
| [1] | [2] | [3] | [4] = [2]×[3] | [5] | [6] |
| PierwszyDrugiTrzeciCzwarty | 160 000160 000160 000160 000 | 25%25%25%25% | 40 00040 00040 00040 000 | 40 00080 000120 000160 000 | 160 000120 00080 00040 000 |
Wartość netto na koniec roku obliczana jest przez odjęcie od wartości początkowej (200 000) dotychczasowego umorzenia.
Jak widać, w tym wypadku uzyskuje się wartości identyczne z przedstawionymi w wariancie 1.
Istotą metod degresywnych jest nierównomierny, malejący w czasie rozkład koszów ponoszonych przez jednostkę gospodarczą z tytułu