Rachunkowość finansowa z uwzględnieniem MSSF. Отсутствует

      W rozdziale zaprezentowana została – w oparciu o zapisy prawa bilansowego – istota środków trwałych i ich zakres. Przedstawiono cechy odróżniające je od innych zasobów trwałych. Opisano także przekroje klasyfikacyjne stosowane w przypadku tej grupy aktywów i ich wykorzystanie. Kolejnym zagadnieniem poruszonym w rozdziale jest wycena środków trwałych, tj. zasady ustalania wartości początkowej, odpisy amortyzacyjne i z tytułu trwałej utraty wartości. Scharakteryzowano modele wyceny bilansowej środków trwałych i ujęcie skutków z tym związanych. Przedstawione zostały również wymogi w zakresie dokumentowania zmian w stanie środków trwałych oraz zasady ewidencji syntetycznej, analitycznej i pozabilansowej stosowanej w tym zakresie. Opisano również problem klasyfikacji i sposoby księgowego ujęcia transakcji leasingowych. Scharakteryzowano zakres środków trwałych w budowie, zasady wyceny oraz ujęcie i rozliczenie kosztów wynikających z podjęcia prac budowlanych. Przedstawiono także zasady funkcjonowania konta „Środki trwałe w budowie”.

      4.1. Istota, zakres i klasyfikacja rzeczowych aktywów trwałych

      Problematyka wyceny, ujęcia i prezentacji rzeczowych aktywów trwałych jest przedmiotem regulacji zawartych w ustawie o rachunkowości, której uzupełnieniem i rozszerzeniem jest KSR nr 11 „Środki trwałe” (zwany dalej KSR 11) [Dz.Urz. Ministra Rozwoju i Finansów 2017, poz. 105]. Podstawowym elementem rzeczowych aktywów trwałych są środki trwałe. Środki trwałe to z ekonomicznego punktu widzenia środki pracy charakteryzujące się tym, iż nie zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym, zachowują swoją postać przez dłuższy czas, stopniowo tracąc wartość i w taki sam sposób przenosząc ją na produkty.

      Rzeczowe aktywa trwałe zgodnie z polskim prawem bilansowym obejmują środki trwałe i środki trwałe w budowie. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości przez środki trwałe rozumie się rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, niezaliczane do inwestycji, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Do środków trwałych zalicza się w szczególności:

      Składniki majątku odpowiadające tej definicji mogą stanowić własność jednostki gospodarczej lub być przez nią użytkowane na mocy umowy leasingu, jeżeli umowa ta spełnia warunki określone w art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości20.

      Na tle definicji środków trwałych przedstawionej w ustawie o rachunkowości oraz definicji aktywów, a także przyjmowanych rozwiązań praktycznych można sformułować następujące cechy środków trwałych:

      Prawo bilansowe nie zawiera wymogu, żeby środki trwałe stanowiły własność jednostki, istotną kwestią jest sprawowanie kontroli. Kontrola oznacza, że jednostka jest uprawniona do uzyskiwania przyszłych korzyści ekonomicznych, powstających za przyczyną danego składnika aktywów, i jest w stanie ograniczyć dostęp do tych korzyści osobom trzecim. Kontrola wynika zwykle z tytułu własności, ale kontrolowane mogą być również aktywa niestanowiące własności jednostki, przede wszystkim wykorzystywane na mocy umów o odpłatnym użytkowaniu, spełniających warunki przekazania kontroli na rzecz korzystającego.

      Środki trwałe to składniki majątku, które są niezbędne jednostce do realizacji działalności statutowej (operacyjnej – produkcyjnej, handlowej i administracyjnej). Na skutek takiego wykorzystania środków trwałych jednostka uzyskuje z nich korzyści o charakterze pośrednim, które wynikają zarówno z zaangażowania środka, jak i innych zasobów (np. przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych, do których wytworzenia niezbędne były maszyny i urządzenia, ale także materiały, energia, czas pracy pracowników). W takiej sytuacji korzyści tych nie można przypisać jedynie środkom trwałym, co odróżnia je od korzyści, które przynoszą inwestycje niefinansowe (w nieruchomości), uzyskiwane z konkretnego składnika aktywów (np. czynsz z dzierżawy budynku czy przychody wynikające z przyrostu wartości).

      Składniki majątkowe zaliczane do środków trwałych, w momencie dokonywania takiej kwalifikacji, muszą charakteryzować się dłuższym niż rok „przewidywanym okresem ekonomicznej użyteczności”. Jest to czas, w którym według oczekiwań środek trwały będzie użytkowany przez daną jednostkę i z tego tytułu będzie ona osiągała korzyści ekonomiczne. Okres użytkowania każda jednostka gospodarcza ustala we własnym zakresie.

      Środki trwałe to zasadniczo aktywa o charakterze rzeczowym, ale zalicza