Podstawy ekonomii. Отсутствует
w pierwszym dniu emisji, a od 1995 r. uzyskali prawo do bezpłatnego przejęcia 15% akcji) lub przez tworzenie spółek pracowniczych (przejmowanie firm państwowych przez pracowników i zarząd w formie leasingu).
Przedsiębiorstwa będące własnością państwa istnieją w różnych systemach społeczno-ekonomicznych. Po drugiej wojnie światowej przedsiębiorstwa państwowe odgrywały dość dużą rolę również w wielu krajach Europy Zachodniej. Często traktowano je jako ważny element stabilizacji koniunktury i realizacji pewnych celów społecznych (oddziaływanie na wielkość zatrudnienia, dochodów ludności i cen podstawowych artykułów). W największym stopniu „modzie” na nacjonalizację oparły się Stany Zjednoczone i Japonia. W latach 80. XX w. w krajach Europy Zachodniej coraz wyraźniej zaczęto dostrzegać słabości przedsiębiorstw państwowych, ich niską efektywność i wpływ na zwiększanie się deficytu budżetowego. W związku z tym w wielu krajach Europy Zachodniej rozpoczęto proces prywatyzacji znacjonalizowanych wcześniej przedsiębiorstw. W gospodarce centralnie planowanej własność państwowa dominowała we wszystkich dziedzinach gospodarki. W Polsce wyjątkiem było drobnotowarowe prywatne rolnictwo. Na początku lat 90. XX w. transformujące się gospodarki stanęły wobec potrzeby przeprowadzenia gruntownych zmian systemowych. Na przebieg prywatyzacji, czyli jej cele, tempo i metody, duży wpływ miały różnice w sytuacji politycznej i społecznej tych krajów.
6.3. Cele działalności przedsiębiorstwa
Analiza tradycyjnego (klasycznego) modelu przedsiębiorstwa opiera się na założeniu, że celem jego działalności jest maksymalizacja zysku całkowitego. Dążąc do realizacji tego celu, przedsiębiorstwa określają rozmiary produkcji, decydują o jej strukturze asortymentowej, podejmują decyzje inwestycyjne itp. Klasyczną teorię maksymalizacji zysku najlepiej można wyjaśnić na przykładzie przedsiębiorstw prywatnych, których właściciele równocześnie nimi zarządzają. Posiadanie kapitału i zarządzanie jest wówczas skupione w rękach właściciela, który ponosi pełną odpowiedzialność za podejmowane decyzje oraz stara się osiągnąć możliwie największe korzyści finansowe.
Alternatywne teorie wyjaśniające zachowanie przedsiębiorstw prywatnych starają się uwzględniać skomplikowany system powiązań występujący np. w wielkich spółkach akcyjnych, a także omawiany już wcześniej proces oddzielania się własności od zarządzania (proces profesjonalizacji zarządzania). Analizuje się w nich inne niż zysk cele działania przedsiębiorstw, ewentualne rozbieżności interesów akcjonariuszy i menedżerów itp. Nie wszystkie z formułowanych przez te teorie tez i postulatów znalazły uznanie w obrębie dominującego dziś nurtu ekonomii oraz w badaniach empirycznych.
Obserwacje zachowań współczesnych korporacji wskazują, że chociaż przedsiębiorstwa w praktyce realizują wiele różnych celów i zadań ekonomicznych, to jednak wszystkie one z reguły należą do grupy celów pokrewnych, w dużym stopniu zbieżnych z maksymalizacją zysku.
Zysk całkowity stanowi nadwyżkę przychodów ze sprzedaży nad kosztami całkowitymi związanymi z ich uzyskaniem. W celu obliczenia wielkości zysku całkowitego osiągniętego przez przedsiębiorstwo należy od przychodów całkowitych, zwanych też utargiem całkowitym, odjąć koszty całkowite ponoszone przez przedsiębiorstwo.
Utarg całkowity (Uc) można przedstawić jako iloczyn ilości sprzedanych produktów (Q) i ich ceny (c), czyli:
Na wysokość utargu całkowitego osiąganego przez przedsiębiorstwo w poważnym stopniu wpływa popyt na produkty wytwarzane przez przedsiębiorstwo oraz pozycja firmy na rynku. Zależność między rozmiarami produkcji, ceną i utargami należy więc rozpatrywać, biorąc pod uwagę przede wszystkim to, w jakim stopniu przedsiębiorstwo może wpływać na cenę. Z tego względu będziemy odrębnie analizowali kształtowanie się utargów w warunkach ceny niezależnej od przedsiębiorstwa i w warunkach, gdy przedsiębiorstwo może wywierać wpływ na poziom ceny. Ilustrację liczbową obu tych przypadków zawiera tabela 6.1, a ilustracja graficzna jest przedstawiona na rysunku 6.1.
Dla lepszego zrozumienia zależności między ceną i utargiem całkowitym niezbędne jest wprowadzenie pojęcia utargu przeciętnego i krańcowego.
Utarg przeciętny (Up) obliczamy, dzieląc utarg całkowity przez ilość sprzedanych dóbr. Inaczej mówiąc utarg przeciętny jest ceną, po której te dobra zostały sprzedane.
Utarg krańcowy (Uk) jest to dodatkowy utarg osiągany przez przedsiębiorstwo dzięki sprzedaży dodatkowej jednostki dobra. Utarg krańcowy można więc zapisać jako:
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.