Pisma pozostałe 1862–1875, przeł. B. Baran, Kraków: Inter Esse 1993, s. 191.
12
L. Keller, 21st-century Ecopoetry and the Scalar Challenges of the Anthropocene (w druku).
13
T. Morton, Hyperobjects: Philosophy and Ecology after the End of the World, Minneapolis: University of Minnesota Press 2013, wersja Kindle, loc. 104/4946.
14
Tamże, loc. 357/4946.
15
Tamże, loc. 476/4946.
16
T. Morton, Ecology Without Nature. Rethinking Environmental Aesthetics, Boston: Harvard University Press 2009.
17
N. Clark, Inhuman Nature: Sociable Life on a Dynamic Planet, London: Sage Publications 2011.
18
Zob. G. Snyder, The Practice of the Wild, Berkeley: Counterpoint 2010.
19
Instytucjonalną podporę ekokrytyki stanowi organizacja ASLE (Association for the Study of Language and the Evironment) założona w 1992 roku, zrzeszająca badaczy reprezentujących różne dziedziny wiedzy. Pod auspicjami ASLE ukazuje się pismo „ISLE“ (Interdisciplinary Studies in Literature and Environment), publikujące artykuły z dziedziny ekokrytyki, a także wywiady i teksty literackie związane z ekologią.
20
Zob. na przykład Teaching Ecocriticism and Green Cultural Studies, red. G. Garrard, New York: Palgrave 2012.
21
C. Glotfelty, Introduction, w: The Ecocriticism Reader: Landmarks in Literary Ecology, red. C. Glotfelty, H. Fromm, London: University of Georgia Press 1996, s. XIX.
22
R. Kerridge, Small Rooms and the Ecosystem: Environmentalism and DeLillo‘s White Noise, w: Writing the Environment, red. R. Kerridge, N. Sammells, London: Zed Books 1998, s. 5.
23
L. Buell, The Environmental Imagination: Thoreau, Nature Writing, and the Formation of American Culture. Cambridge, MA: Harvard University Press 1995, s. 430.
24
Określenie „ekokrytyka” zostało po raz pierwszy użyte przez Williama Rueckerta w eseju Literature and Ecology: An Experiment in Ecocriticism z 1976 roku. Rueckert wpadł na pomysł, aby niektóre pojęcia z zakresu ekologii zastosować w refleksji literaturoznawczej. Koncepcja Rueckerta nie zyskała popularności w tamtym czasie. W. Rueckert, Literature and Ecology: An Experiment in Ecocriticism, w: The Ecocriticism Reader. Landmarks in Literary Ecology, red. C. Glotfelty, H. Fromm, London: The University of Georgia Press, s. 105–123.
25
„Przyrodopisarstwo” to termin wprowadzony przez Joannę Durczak w książce Rozmowy z ziemią: tradycja przyrodopisarska w literaturze amerykańskiej, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2010.
26
L. Buell, Ecocriticism: Some Emerging Trends, „Qui Parle: Critical Humanities and Social Sciences” 2011, nr 19/2, s. 89.
27
R. P. Harrison, Forests: The Shadow of Civilization, Chicago – London: The University of Chicago Press 1993, s. IX.
28
Tamże, s. 157.
29
W. Slaymaker, Ecoing the Other(s): The Call of Global Green and Black African Responses, „PMLA” 2001, nr 116/1, s. 133.
30
V. Shiva, Biopiracy. The Plunder of Nature and Knowledge, Boston: South End Press 1997.
31
V. A. Conley, Ecopolitics. The Environment in Poststructuralist Thought, London – New York: Routledge 1997, s. XXX.
The Environmental Justice Reader: Politics, Poetics, Pedagogy, red. J. Adamson, M. M. Evans, R. Stein, Tucson, Arizona: The University of Arizona Press 2002.
34
M. D. Spence, Disposessing the Wilderness: Indian Removal and the Making of the National Parks, New York – Oxford: Oxford University Press 1999, s. 43, 55.
35
Tamże, s. 57.
36
Arthur O. Loveyoy uważa, że natura jest „najbogatszym przedmiotem dociekań filozoficznej semantyki” (Wielki łańcuch bytu, przeł. A. Przybysławski, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2009, s. 18).
37
R. Williams, Keywords: A Vocabulary of Culture and Society, New York: Oxford University Press 1983, s. 219. Williams ma oczywiście na myśli język angielski, ale jego obserwacje można z powodzeniem odnieść do polszczyzny.
38
Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1984.
39
R. Williams, dz. cyt., s. 220.
40
Według Słownika języka polskiego PWN: „[…] całokształt rzeczy i zjawisk tworzących wszechświat, świat (bez wytworów pracy ludzkiej); ziemia, woda i powietrze wraz z żyjącymi w nich roślinami i zwierzętami; natura”.
41
Dogłębną analizę tej ostatniej konstrukcji znajdziemy w pracach Agaty Bielik-Robson. Zob. m.in. Romantyczna sublimacja albo życie wyrwane naturze, „Literatura na Świecie” 2012, nr 09/10, s. 271–388. Komentując różnicę między creation a generation w ujęciu Williama Blake‘a, autorka pisze: „Natura niczego nie tworzy, a jedynie wytwarza; natura nie zna kreatywnego zamysłu, tylko produkuje kolejne egzemplarze w ramach zastanego schematu, dopuszczając wariacje zaledwie przez przypadek; natura nie kreuje indywidualnego dzieła, które chciałaby ocalić od upływu czasu, tylko wypluwa z siebie kolejne ofiary, wydając je od razu na pastwę przemijania” (s. 375).
42
L. Buell, The Future of Environmetnal Criticism: Environmental Crisis and Literary Imagination, Malden, MA: Blackwell 2005, s. 143.
43
M. T. Cyceron, Pisma filozoficzne, t. 1, przeł. W. Kornatowski, Warszawa: PWN 1960, s. 157–158.
44
Cz. Miłosz, Wiersze wszystkie, Kraków: Znak 2011, s. 1303.
45
A. Wat, Wiersze wybrane, wstęp J. Zieliński, wybór i oprac. A. Micińska, J. Zieliński, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1987, s. 51.
46
J. Bate, The Song of the Earth, Cambridge MA: Harvard University Press 2000, s. 244.
47
Owidiusz, Metamorfozy, przeł. A. Kamieńska, S. Stabryła, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1995, s. 8.
48
R. Williams, The Country and the City, London: The Hogarth Press 1973, s. 21.
49
Zob. G. Garrard, Ecocriticism, New York: Routledge 2004, s. 20–23.
50
E. Katz, A. Light, D. Rothenberg, Introduction: Deep Ecology as Philosophy, w: Beneath the Surface: Critical Essays in the Philosophy of Deep
