Bizancjum ok. 500-1024. Отсутствует

Bizancjum ok. 500-1024

(2005); Gregory (2005); Cameron, Averil (2006b); Cheynet (red.) (2007); James (red.) (2010); Stephenson (red.) (2010); Laiou i Morrisson (red.) (2011). Por. też wyżej, przyp. 1–3. s. 36.

307

ACIEB 21 (3 t.). Inne publikacje to np. Litawrin (red.) (2006); Franklin i Mavroudi (red.) (2007); SBS 10; Whittow (red.) (w druku).

308

RbK.

309

ANRW.

310

Venning (red.) (2005).

311

PBW. Na temat wcześniejszego okresu dotyczącego lat 641–867 zob. Martindale (2001); PBMZ, I.

312

Hornblower i Spawforth (red.) (2003); Cross i Livingstone (red.) (2005); Esler (2000).

313

EI.

314

DHGE; LexMA.

315

Browning (1983); Farmakides (1983); Horrocks (1997); Holton i in. (2004) (z odnośnikami do innych podręczników).

316

Easterling i Handley (red.) (2001); LBG.

317

http://www.heacademy.ac.uk/hca/resources/detail/teaching_byzantium; http://www.heacademy.ac.uk/hca/resources/detail/teaching_medieval_paper_armenia.php.

318

Przeniesienia z jednego miasta do innego zakazywał 15 kanon soboru nicejskiego, choć czasem zdarzały się wyjątki.

319

Kwestia upadku miast późnostarożytnych oraz jego właściwej interpretacji staje się krytyczna dopiero w historii kolejnego, VII stulecia. Zob. też dwie ogólne prace: Mango (1980), s. 60–87; Liebeschuetz (1992).

320

Zachował się jeden rękopis części III Historii kościelnej Jana z Efezu, a także fragmenty części I i II, włączone do późniejszych kronik syryjskich.

321

Taką metodą posługiwał się dawniej Gibson (1776–1788), a współcześnie Bury (1923) czy nawet Jones (1964).

322

Zob. zwł. pracę Camerona i Averila (1985).

323

Poulter (1983), s. 97, cyt. za: Cameron, Averil (1985), s. 220 przyp. 90.

324

Honoré (1978), s. 7.

325

Chłodną ocenę takich relacji można znaleźć w: Cameron, Averil (1985), s. 67–83.

326

Fowden (1993).

327

[Justynian], Corpus iuris civilis, novella 30, wyd. Krueger i in., III, s. 234; tłum. w: Honoré (1978), s. 19.

328

Priskos (fragm. II) w: Blockey (red.), Historians, II, s. 242–281, zwł. s. 270–273.

329

Por. niżej, s. 202; Barbero i Loring (2005), s. 182–183.

330

Por. niżej, s. 205–209.

331

Zob. Cameron, Averil (1985), s. 104–110.

332

Pr B, I.1.27, 45–46, 29–30, tłum. Dewing i Downey, s. 12–13, 20–21, 16–17.

333

[Paweł Silencjariusz], Descriptio S. Sophiae, II. 902–906, wyd. Friedländer, s. 252; tłum. Trypanis, s. 418.

334

Mystagogia, w: [Maksym Wyznawca], Opera, PG 91, cols. 657–717. Tekst komentarza Germanosa w: PG 98, kol. 384–453, jest fragmentaryczny, ale krytyczną edycję z tłumaczeniem opracował Meyendorff w: On the divine liturgy, s. 56–107.

335

Zob. Harrison (1989).

336

Pr B, I.10.15–19, wyd. i tłum. Dewing i Downey, s. 84–87. Rousseau wskazuje, że te słowa Prokopiusza są ironiczne: Rousseau (1996), s. 19.

337

Kontakion 33 (O Pięćdziesiątnicy), zwrotka 17, w: [Roman Pieśniarz], Cantica, wyd. Maas i Trypanis, s. 265; Kontakia, tłum. Lash, s. 215 (w greckim oryginale roi się od nieprzetłumaczalnych gier słownych).

338

Cameron i Alan (1969).

339

Błędem byłoby zapewne uważać za pogaństwo kontynuację tradycyjnych praktyk religijnych przez ludzi, którzy uważali siebie za chrześcijan: zob. Haldon (1997a), s. 327–337, oraz cytowaną tam literaturę.

340

Sharf (1971), s. 19–41.

341

Brock (1980).

342

Jako że zachodnie źródła milczą na temat potępienia orygenizmu (wliczając w to przede wszystkim akta soboru, które zachowały się tylko po łacinie; tłum. ang. w: Nicene, wyd. Wace i Schaff, XIV, s. 302–316), niektórzy badacze wciąż utrzymują, że na soborze nie poruszano sprawy orygenizmu. Argumenty Guillaumonta (1962), s. 133–136, wydają się jednak konkluzywne.

343

Zob. Frye (1938a).

344

Men., 6.1, s. 60–63, 70–75.

345

Scott (1996), s. 25 przyp. 37.

346

Farquharson (1996); Koder (1996); Stathakopoulos (2004), s. 265–269. Por. też niżej.

347

Ochłodzenie i osłabienie blasku słonecznego w latach 535–536 na całej półkuli północnej, które skutkowały nieurodzajem i głodem, przypisuje się przeważnie erupcji wulkanicznej, w grę wchodzi Tavurvur na Nowej Gwinei lub Krakatau między Sumatrą i Jawą (przyp. tłum.).

348

Zob. Koper (1996), s. 275–276.

349

Kontakion 54 (O trzęsieniach ziemi i pożarach), zwrotki 18–19, w: [Roman Pieśniarz], Cantica, wyd. Maas i Trypanis, s. 468–469.

350

Kontakion 54 (O trzęsieniach ziemi i pożarach), zwrotka 23…, s. 470–471; zob. też tłum. Carpentera, II, s. 247.

351

Patlagean (1977); Allen (1979).

352

Zob. np. Hatcher (1994).

353

Whittow (1996a), s. 66–68. Por. też Stathakopoulos (2004), s. 277–279.

354

Doktryna głosząca, że ludzka natura Chrystusa została całkowicie wchłonięta przez Boską, skutkiem czego Jego ciało stało się doskonałe i niezniszczalne, nie podlegało więc potrzebom czy niedoskonałościom. Chrystus tylko udawał np. cierpienie czy głód, aby upodobnić się do ludzi (przyp. tłum.).

355

Zob. omówienie w: Grillmeier (1976–1996), II.2, s. 467–473.

356

Zob. Cameron, Averil (1976).

357

Por. niżej, s. 213.

358

Zob. Barbero i Loring (2005), s. 183.

359

O Zofii, zob. Cameron, Averil (1975).

360

Na temat liczebności Słowian zob. też Curta (2001a).

361

[Maurycjusz], Strategikon, II, III, IX, XI.4, wyd. Dennis i tłum. niem. Gamillscheg, s. 108–191, 302–335, 370–389; tłum. Dennis, s. 23–51; 93–105, 120–126. Por. też Haldon (1999a), s. 139–140, 195–203.

362

Lemerle

Скачать книгу