Choroby wirusowe w praktyce klinicznej. Отсутствует
Następnie zakażenie szerzy się na zatoki przynosowe (sprzyja temu wydmuchiwanie wydzieliny z nosa), wywołując objawy ostrego zapalenia zatok.
Najczęstsze objawy ostrego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok to: niedrożność nosa, ropna wydzielina z nosa, bóle w okolicy policzkowej i/lub czołowej (często nasilające się przy pochyleniu do przodu), zaburzenia węchu, bóle głowy, uczucie zmęczenia, gorączka i kaszel, a także zaburzenia drożności trąbki słuchowej objawiające się bólem ucha, uczuciem rozpierania w uchu, szumami lub niedosłuchem. Rozpoznanie ostrego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok ogranicza się do tych przypadków, w których okres utrzymywania się objawów jest krótszy niż 4 tyg.
Nie ma odpowiednio czułych i swoistych wskaźników klinicznych, które umożliwiałyby skuteczne różnicowanie pomiędzy ostrym wirusowym a bakteryjnym zapaleniem zatok. Choroba o etiologii wirusowej przebiega zwykle łagodniej, a objawy utrzymują się 7–10 dni. Wczesne pojawienie się ropnej wydzieliny (od początku choroby), utrzymywanie się gorączki i bólów w okolicy zatok przez 3–4 dni, nasilenie się dolegliwości po wcześniejszym ich złagodzeniu, brak wyraźnej poprawy po 10 dniach utrzymywania się objawów mogą przemawiać za bakteryjną etiologią choroby.
Różnicowanie: przeziębienie, alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa i zatok, ostre grzybicze zapalenie zatok, migrena, napięciowe bóle głowy, klasterowe bóle głowy, neuralgie nerwów czaszkowych, choroby zębów.
4.5.4. ZAPALENIE UCHA ŚRODKOWEGO
Ostre zapalenie ucha środkowego to choroba występująca najczęściej u dzieci do 7. rż., w późniejszych latach liczba zachorowań wyraźnie się zmniejsza. Czynnikami etiologicznymi zapalenia ucha środkowego są zarówno wirusy, jak i bakterie. W ostatnich latach podkreśla się większą rolę zakażeń wirusowych. Szczyt zachorowań przypada na okres jesienno-zimowy. Zapalenie ucha środkowego rozpoczyna się zwykle objawami infekcji dróg oddechowych w postaci nieżytu nosa, kaszlu, gorączki, następnie dołącza się ostry, silny ból ucha oraz często niedosłuch. U dzieci najmłodszych, które nie zgłaszają tych dolegliwości, objawami zapalenia ucha są niepokój, płacz, niechęć do ssania i utrata apetytu. Podstawą rozpoznania jest badanie otoskopowe, w którym stwierdza się zaczerwienienie błony bębenkowej, jej uwypuklenie, poziom płynu za błoną bębenkową, a w przypadku jej perforacji – wyciek z przewodu słuchowego.
Ostre zapalenie ucha środkowego należy różnicować z innymi postaciami zapaleń uszu, takimi jak wysiękowe zapalenie ucha środkowego, zapalenie ucha zewnętrznego, zapalenie wyrostka sutkowatego.
4.5.5. OSTRE ZAPALENIE KRTANI
Zakażenia wirusowe są najczęstszą przyczyną tej choroby. Do innych czynników mogących wywołać ostre zapalenie krtani należą zakażenia bakteryjne, a także ostra ekspozycja na czynniki drażniące lub ostre uszkodzenie spowodowane urazami lub mikrourazami, do których może dochodzić podczas nasilonego kaszlu.
Najczęstszym objawem ostrego zapalenia krtani jest chrypka. Niekiedy ostre zapalenie krtani może przebiegać z całkowitym bezgłosem. Do innych objawów należą: ból podczas artykulacji i połykania, objawy towarzyszące, takie jak gorączka, kaszel, wydzielina z nosa i niedrożność nosa, ból gardła. Z definicji, rozpoznanie ostrego zapalenia krtani ogranicza się do przypadków, w których okres utrzymywania się objawów nie jest dłuższy niż 3 tyg. W bezpośrednim lub pośrednim badaniu laryngologicznym krtani stwierdza się zaczerwienienie i cechy zmian obrzękowych na powierzchni błony śluzowej fałdów głosowych, nierówne brzegi fałdów głosowych, obecność wydzieliny. U dzieci zapalenie krtani o etiologii wirusowej przebiega najczęściej w postaci podgłośniowego zapalenia krtani objawiającego się „szczekającym kaszlem”, stridorem, chrypką i dusznością wdechową. W części przypadków przebieg kliniczny jest ciężki, z szybko postępującą obturacją dróg oddechowych.
Ostre wirusowe zapalenie krtani wymaga różnicowania z przeziębieniem, ostrym zapaleniem krtani o innej etiologii (np. bakteryjnej, alergicznej), przewlekłym zapaleniem krtani wywołanym różnymi czynnikami (np. refluksem żołądkowo-przełykowym), dysfonią czynnościową (np. psychogenną), rakiem krtani, błonicą.
4.5.6. ZAPALENIE OSKRZELI
Ostre zapalenie oskrzeli stanowi stosunkowo łagodną i zwykle samoograniczającą się postać zakażenia dolnych dróg oddechowych. Najczęstszą przyczyną ostrego zapalenia oskrzeli są zakażenia wirusowe. Znacznie rzadziej choroba ta jest wynikiem zakażenia bakteriami atypowymi – Mycoplasma pneumoniae i Chlamydophila pneumoniae. Objawy ostrego zapalenia oskrzeli może wywoływać zakażenie Bordetella pertussis i Bordetella parapertussis. Jest wątpliwe, czy inne patogeny bakteryjne mogą być pierwotną przyczyną ostrego zapalenia oskrzeli u wcześniej zdrowych osób.
Dominującym objawem ostrego zapalenia oskrzeli jest kaszel. W zależności od przebiegu i fazy choroby, kaszel może być suchy lub produktywny. Charakter wykrztuszanej wydzieliny może być różny – od śluzowego do ropnego. Należy podkreślić, że wbrew powszechnemu poglądowi ropny wygląd plwociny nie jest charakterystyczny dla zakażeń bakteryjnych, lecz jest spotykany również w zakażeniach wirusowych. Ponieważ kaszel towarzyszy także ostrym zakażeniom górnych dróg oddechowych, rozróżnienie pomiędzy ostrym zapaleniem oskrzeli a przeziębieniem, czy też zapaleniem błony śluzowej nosa i zatok może być niełatwe. Typową cechą ostrego zapalenia oskrzeli jest dłuższy okres utrzymywania się kaszlu (od 7 dni do 3 tyg.). Gorączka nie należy do typowego obrazu ostrego zapalenia oskrzeli. Jej obecność nakazuje wnikliwe różnicowanie z innymi chorobami, np. zapaleniem płuc. W badaniu przedmiotowym można stwierdzić świsty i/lub furczenia. Te ostatnie mogą ustępować po kaszlu.
W praktyce klinicznej bardzo ważne znaczenie ma różnicowanie pomiędzy ostrym zapaleniem oskrzeli a zapaleniem płuc. Do innych chorób, które należy uwzględnić w różnicowaniu ostrego zapalenia oskrzeli, należą: przeziębienie, kaszel wywołany zapaleniem błony śluzowej nosa i zatok z wtórnym ściekaniem wydzieliny do dolnych dróg oddechowych, grypa, krztusiec, choroba refluksowa przełyku, astma, zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.
4.5.7. ZAPALENIE OSKRZELIKÓW
Zapalenie oskrzelików to schorzenie występujące głównie u niemowląt i dzieci do 2. rż. Najczęstszym czynnikiem etiologicznym jest syncytialny wirus oddechowy. Infekcja przenosi się drogą kropelkową. Okres wylęgania wynosi 2–8 dni (zwykle 4–6). Szczyt zachorowań przypada na jesień i zimę. Choroba rozpoczyna się zwykle objawami zakażenia górnych dróg oddechowych, w późniejszym okresie dominują objawy zajęcia drobnych oskrzeli i oskrzelików w postaci kaszlu, podwyższonej temperatury ciała, duszności, przyspieszonego oddechu, uruchomienia dodatkowych mięśni oddechowych oraz świstów i trzeszczeń w badaniu przedmiotowym. U części dzieci przebieg kliniczny jest na tyle ciężki, że prowadzi do niewydolności oddychania i konieczności wspomagania wentylacji. Największe ryzyko zachorowania na zapalenie oskrzelików oraz ciężkiego przebiegu choroby mają dzieci przedwcześnie urodzone.
W rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić zapalenie płuc, astmę wczesnodziecięcą, aspirację ciała obcego.
4.5.8. ZAPALENIE PŁUC
Zapalenie płuc jest najpoważniejszą postacią kliniczną ostrych zakażeń dróg oddechowych. Wirusy stanowią ważny czynnik etiologiczny zapaleń płuc, choć ich względny udział w wywoływaniu tej postaci zakażeń dróg oddechowych jest mniejszy niż w innych infekcjach. Ocenia się, że wirusy mogą stanowić przyczynę około 20–40% wszystkich pozaszpitalnych zapaleń płuc. Najważniejszą rolę sprawczą odgrywają wirusy grypy, parainfluenzy, syncytialny wirus oddechowy (HRSV) i rinowirusy. Wirusy mogą wywoływać zakażenia zarówno u chorych z prawidłową odpornością, jak i chorych w immunosupresji (np. wirus cytomegalii).
Wirusowe zapalenia