Celiakia – autodiagnoza i samodzielne leczenie. Najnowsze badania i najskuteczniejsze terapie na nietolerancję glutenu. Peter H.R. Green

Celiakia – autodiagnoza i samodzielne leczenie. Najnowsze badania i najskuteczniejsze terapie na nietolerancję glutenu - Peter H.R. Green


Скачать книгу
laktozy, żadnego masła, żadnego nabiału. W tamtym czasie miałam osiem czy dziewięć lat, byłam wysoka, chuda i blada. Gdy byłam nastolatką, ciągle miałam anemię. Lekarze próbowali to wyjaśniać tak: „Masz jasne włosy, a nawet rude”.

      Nikt nigdy nie próbował zobaczyć czegoś ponad to, a wielu nie robi tego nawet dzisiaj. (Elaine, 55)

      W latach 70. wraz z rozwojem endoskopii przewodu pokarmowego technologia uległa ulepszeniu. Lekarze mogli teraz zobaczyć wyściółkę jelita. Nowa procedura była stosowana w celu uzyskania próbek błony śluzowej dwunastnicy, a drobne (milimetrowe) fragmenty tkanki mogły wykazywać zmiany patologiczne, podobnie jak duże fragmenty tkanki uzyskane w wyniku biopsji.

      Ponieważ endoskopia i biopsja stały się powszechne, stało się jasne, że inne choroby poza celiakią mogą powodować podobne zmiany patologiczne. W rezultacie w 1969 roku grupa szanowanych specjalistów w dziedzinie gastroenterologii dziecięcej, pod patronatem Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii i Odżywiania Dzieci, opracowała trzy procedury diagnozowania celiakii w oparciu o biopsję.

      Pierwsza biopsja była wykorzystywana do wykazania nieprawidłowości potwierdzających chorobę; druga – w celu wykazania, że zmiany patologiczne zmniejszają się po zastosowaniu diety bezglutenowej; a trzecia, aby wykazać, że nastąpi nawrót, jeśli dziecko będzie ponownie spożywać gluten. Oto naprawdę dobry sposób praktykowania medycyny! Zapewnia to, że diagnozowanie celiakii było ściśle określone, i to zanim dziecko przeszło na niewygodną dietę, którą powinno się stosować przez resztę życia. Wyklucza to również inne choroby z podobnymi objawami i/lub wynikającą z innych przyczyn poprawę po wprowadzeniu diety. W latach 90. stało się jasne, że u dziecka w wieku powyżej dwóch lat mogą pojawić się inne choroby, które spowodują patologiczny zanik kosmków. W rezultacie ta sama grupa lekarzy spotkała się i poddała przeglądowi kryteria diagnostyczne. Zgodnie ze zmienionymi kryteriami w celu diagnozy celiakii należało wykazać zanik kosmków potwierdzony podczas biopsji oraz poprawę kliniczną po wprowadzeniu diety bezglutenowej. Od tego czasu opisywane kryteria są stosowane w odniesieniu do osób dorosłych i stanowią standard diagnostyczny [zob. Endoskopia i biopsja (złoty standard diagnostyczny), rozdział 4.].

      Kluczowe elementy układanki

      Dlaczego zatem tylko niektórzy ludzie chorują na celiakię, a nie wszyscy? Odpowiedź to układanka, w której brakuje niektórych elementów. Wiemy, że rozwój choroby wiąże się ze współdziałaniem genetyki i środowiska, ale ogólny obraz jest nadal niekompletny.

Gluten

      Musisz spożywać gluten, aby mieć objawy celiakii; to kluczowy czynnik. W rzeczywistości, celiakia jest jedyną chorobą autoimmunologiczną, w której wykryto czynnik środowiskowy. W większości innych chorób autoimmunologicznych organizm jest celem reakcji immunologicznej (trzustka przy cukrzycy, osłonka mielinowa przy stwardnieniu rozsianym, gruczoły śluzowe przy zespole Sjögrena), ale jeden środowiskowy czynnik sprawczy nie został zidentyfikowany.

      Nikt z nas nie trawi całkowicie glutenu. Niektóre z łańcuchów peptydowych glutenu – białkowej części pszenicy, która sprawia, że chleb i ciasta mają jakość, której szukamy – w razie ataku enzymów jelitowych pozostają nietknięte. To ten fragment aminokwasów wydaje się wywoływać reakcję immunologiczną, która powoduje celiakię.

      Sądzi się, że reakcja na gluten zależy zarówno od czasu, jak i od dawki, ale ilość, którą należy spożyć, aby celiakia wystąpiła, i czas przyjmowania glutenu nie zostały określone. W celu pełniejszego zrozumienia mechanizmu choroby zbadano ilość glutenu podawanego dzieciom oraz okres wprowadzenia glutenu. Nie jest również jasne, w jaki sposób u niektórych osób białko gliadyny dostaje się do błony śluzowej jelita (zob. Infekcje, poniżej).

Geny

      Aby rozwinęła się celiakia, musisz mieć określone geny. Wiemy o tym, ponieważ 70% osób z par jednojajowych bliźniąt choruje, jeśli drugie z nich ma celiakię, a także 10% krewnych pierwszego stopnia jest w podobnej sytuacji. Jeśli dwoje rodzeństwa choruje na celiakię, zagrożenie podwaja się dla krewnych pierwszego i drugiego stopnia. Chociaż zidentyfikowano niektóre ze specyficznych genów, uważa się, że w procesie mogą brać udział inne geny oraz że mogą one mieć kluczowe znaczenie.

      Odpowiednie podstawy genetyczne

      Klucz do zagadki celiakii wydaje się leżeć w reakcji konkretnych środków ochronnych, które występują w organizmach wszystkich ludzi i które reagują na niestrawiony fragment gliadyny. Antygeny leukocytów (HLA) to białka znajdujące się na powierzchni niemal każdej komórki w organizmie człowieka. Są one w szczególności liczne w białych krwinkach, tak jak limfocyty, czyli komórki odpornościowe.

      Antygeny HLA kontrolują układ odpornościowy i identyfikują inne komórki jako „przynależne do ciała” lub „nieswoiste”: obce substancje. Znajdują się one na komórkach zapalnych w obrębie błony śluzowej jelitowej jako elementy jej stałego nadzoru, czyli układu przeciwzapalnego (zob. Co działa nieprawidłowo: rola stanu zapalnego, rozdział 2.).

      Każdy posiada te białka w nieco innej wersji. Każdy z nas posiada po dwa zestawy, po jednym odziedziczonym po każdym z rodziców, a zatem każdy zestaw ma inny wpływ na różne obce substancje. Gdy banki narządów poszukują odpowiednich dawców lub biorców transplantacji, antygeny HLA są używane do określenia zgodności. To wyjaśnia, że prawdopodobnie najbliższa rodzina to potencjalni dawcy podczas transplantacji narządu.

      Uważa się również, że antygeny HLA odgrywają rolę w rozwoju genetycznie uwarunkowanych chorób, takich jak cukrzyca i celiakia, ponieważ geny, które wpływają na zachorowalność na choroby autoimmunologiczne, mogą również kontrolować antygeny leukocytów człowieka.

      Dwa specyficzne geny, które dotychczas uznano za biorące udział w celiakii, są częścią genów DQ HLA klasy II. Geny te kodują konkretne białka HLA, które znajdują się na powierzchni komórki, a mianowicie HLA-DQ2 i HLA-DQ83. 95% pacjentów z celiakią posiada gen HLA-DQ2, a większość pozostałych 5% ma HLA-DQ8. HLA-DQ2, HLA-DQ8 na powierzchni limfocytów są ukształtowane z bruzdą, która oddziałuje na gliadynę i się z nią wiąże. Mówiąc prościej, specyficzne komórki genetyczne kierowane przez komórki układu immunologicznego (limfocyty ze środkami ochronnymi HLA) są przygotowane do reakcji na gliadynę.

Przyjazny ogień

      Długi łańcuch gliadyny jest czymś, czego jelito nie jest w stanie strawić. Jak opisano w rozdziale 2., łańcuchy gliadyny zostały zmienione przez enzym transglutaminazy tkankowej (tTG). Łańcuchy zostały zmienione w białka o określonym kształcie, który pasuje do kształtu na cząsteczce HLA-DQ2 i HLA-DQ8 na powierzchni limfocytów w jelicie.

      Rys. 10. Sposób, w jaki gliadyna przyczynia się do zaniku kosmków

      (APC = Komórka prezentująca antygen)

      Mówiąc prościej, po zmianie przez enzym (tTG) gliadyna jest w stanie bardziej skutecznie wiązać się z białkami układu odpornościowego, które rozpoznają obce substancje i chronią przed nimi organizm. U niektórych osób z genetycznymi predyspozycjami aktywuje się reakcja immunologiczna, która zaczyna niszczyć komórki w pobliżu. Komórki układu odpornościowego w niewłaściwy sposób rozpoznają i ostatecznie niszczą to, co miały chronić. Jest to odpowiednik przyjaznego ognia w jelicie.

      Dlatego, aby zachorować na celiakię, musisz mieć gliadynę i HLA-DQ2, HLA-DQ8. Jest to stosunkowo proste, ale 30% ogólnej populacji posiada limfocyty HLA-DQ2, -DQ8, a tylko około 1% choruje na celiakię. A ponieważ 30% (a nie 100%) bliźniąt jednojajowych i część osób w danej rodzinie nie choruje na celiakię, istnieją oczywiście inne czynniki. Dlatego genetyka jest niezbędna i może


Скачать книгу

<p>3</p>

DQ2 i -DQ8 to nazwy genów. W rzeczywistości są to cząsteczki kodowane przez określone allele genów: HLA-DQ2 jest kodowany przez allele DQA1*05 i DQB1*02, a HLA-DQ8 jest kodowany przez DQB1*0302 i DQA1*03.