Celiakia – autodiagnoza i samodzielne leczenie. Najnowsze badania i najskuteczniejsze terapie na nietolerancję glutenu. Peter H.R. Green
rozpoznaniem. Jest to jedna z największych przeszkód podczas dokładnej diagnostyki pacjenta z celiakią. Niektórym osobom lekarz, dietetyk lub przyjaciel zaleca, aby przeprowadzić taką próbę, aby sprawdzić, czy ich objawy się zmniejszą. Inni mogą żyć w gospodarstwie domowym, w którym członkowie rodziny stosują dietę bezglutenową i dlatego nie spożywają dużo glutenu na co dzień. Niezależnie od powodów, trzeba spożywać gluten, aby wyniki były jednoznaczne.
Jeśli pacjent przestaje spożywać gluten przed badaniem krwi i/lub endoskopią, należy o tym poinformować lekarza, a przed wykonaniem badania pacjent powinien spożywać gluten.
2. Niektórzy pacjenci nie otrzymują jednoznacznych wyników badań. Jeśli wyniki badań patologicznych są niejednoznaczne, a lekarz ma wątpliwości co do rozpoznania, może to wskazywać na konieczność przeprowadzenia próby glutenowej.
3. Małe dzieci mogą mieć nadwrażliwości pokarmowe lub na krowie mleko, co powoduje zapalenie.
Próba glutenowa ma znaczenie rozstrzygające.
Wiele osób pyta: „Jak długo muszę spożywać gluten, aby uzyskać prawidłowe wyniki badań krwi?”. Nie ma ogólnych zasad dotyczących próby glutenowej. W niektórych publikacjach wykazano, że niewielkie ilości glutenu nie wpływają na zmiany wyników badań krwi. A niektórzy nie mają nawrotów przez ponad rok. Nie istnieją opracowania na temat morfologii podczas próby glutenowej; po zakończeniu próby należy wykonać biopsję.
Stosujemy arbitralnie ustanowiony standardowy zestaw opracowany przez Michaela Marsha2, angielskiego lekarza medycyny, który od dawna zajmuje się celiakią i twierdzi, że próba glutenowa polega na spożywaniu około czterech kromek chleba dziennie przez miesiąc. Idea opiera się na przekonaniu, że większość osób otrzyma nieprawidłowy wynik biopsji, jeśli mają problem z glutenem. Jeśli ktoś dobrze toleruje gluten, wolelibyśmy, aby spożywał gluten przez trzy miesiące przed biopsją. To zmniejszy szanse na to, że wynik biopsji nie będzie ostateczny.
W przypadku większości osób na diecie bezglutenowej wyniki biopsji nie unormują się przez 6 do 12 miesięcy, więc możliwe jest przeprowadzenie biopsji w tym okresie bez konieczności podawania glutenu. Jeśli jednak wyniki biopsji są prawidłowe, nie można definitywnie stwierdzić, czy pacjent jest chory na celiakię.
Niektórzy pacjenci powiedzą: „Nie będę spożywać glutenu, bez względu na to, co mówisz; źle się po nim czuję”. W porządku, ale nigdy nie będziesz mieć pewności, czy jesteś chory na celiakię. Pomocne mogą być badania genetyczne (zob. rozdział 17.).
Próba glutenowa to przedmiot kontrowersji. Po pierwsze, osoby z pozytywnymi wynikami badań krwi oraz niejednoznacznym wynikiem biopsji często czują się lepiej na diecie bezglutenowej, a niektórzy specjaliści przyjmują to za potwierdzenie diagnozy celiakii. Ale wyniki badań przeprowadzonych na diecie bezglutenowej nie są ani wystarczająco czułe, ani specyficzne, aby zdiagnozować celiakię.
Osoby z nadwrażliwością na gluten dobrze czują się na diecie bezglutenowej, a wielu uważa to za potwierdzenie diagnozy celiakii. Tak nie jest. Zasadniczo pacjenci, którzy przeszli na dietę bezglutenową mogą nie mieć pozytywnych wyników morfologii lub biopsji przez dłuższy okres po rozpoczęciu próby glutenowej. Ponadto, próba glutenowa może być niebezpieczna dla pacjentów, ponieważ ich reakcja może być poważna. Z medycznego punktu widzenia ważne jest, aby każdy z celiakią wykonał badania krwi i/lub biopsję w celu potwierdzenia diagnozy przed rozpoczęciem diety bezglutenowej, także próba glutenowa może nie być niezbędna.
Punktowe testy skórne
Trwają prace nad nowszymi, prostszymi badaniami krwi, które wymagają jedynie kropli krwi pobranej z palca (szczególnie pożądane w przypadku dzieci).
Punktowe testy skórne badają obecność przeciwciał przeciw transglutaminazie (tTG) oraz są przeprowadzane w probówce, w której znajduje się krew pobrana z palca. Pomagają określić poziom przeciwciał przeciwko tTG. Są dobre pod tym względem, że wykrywają te same przeciwciała, co badanie krwi pobieranej z żyły. Dotyczą ich te same problemy w zakresie fałszywie pozytywnych i negatywnych wyników.
Punktowe testy skórne zostały wprowadzone w częściach Europy i Kanady do użytku w gabinecie lekarskim w celu diagnozy i jako test domowy w celu monitorowania przestrzegania diety.
Jak wszystkie badania medyczne, wymagają właściwej interpretacji. W gabinecie lekarskim zapewnia się niedrogie testy punktowe. Jeśli wynik będzie pozytywny, pacjent zostanie skierowany do gastroenterologa. W związku z tym pojawia się kwestia tego, co ludzie korzystający z testu w domu zrobią z dostarczonymi informacjami. Najlepiej, jeśli skonsultują się z lekarzem, ponieważ ani diagnoza, ani leczenie nie powinny być podejmowane bez konsultacji z lekarzem (zob. Niezbadane obszary, rozdział 28.).
Miejsce tych testów w diagnostyce i leczeniu celiakii nie zostało jeszcze ostatecznie określone. Wydaje się jednak, że są to wiarygodne testy przesiewowe i mierzą poziomy tych samych przeciwciał, które są badane podczas morfologii. Mamy nadzieję, że zwiększą one częstość diagnozy celiakii.
Badanie kału
Wiele badań wykazało, że możliwe jest zbadanie przeciwciał na podstawie kału. Większość badań przeprowadzono na pacjentach przed kolonoskopią po zażyciu środka przeczyszczającego w celu oczyszczenia jelit z treści pokarmowej. Badania porównawcze zdrowych osób i osób z celiakią wykazały, że te badania nie są ani czułe, ani wystarczająco specyficzne dla diagnozy. Badania kału nie są akceptowanym badaniem w celu diagnozy celiakii.
Istnieje pozamedyczna literatura na ten temat, w której wyraźnie stwierdza się, że badanie przesądza o „nadwrażliwości na gluten”, a nie o tym, że dany pacjent choruje na celiakię. W literaturze medycznej nie opublikowano żadnych badań, które potwierdzałyby to twierdzenie.
Badanie śliny
Obecnie dostępne są testy śliny na celiakię, które stanowią ciekawą alternatywę badań krwi w przypadku małych dzieci. Przeprowadzono szereg badań na ich skuteczność, a literatura wskazuje, że testy śliny nie są na tyle czułe, aby można było rzetelnie diagnozować chorych na celiakię. Po nich jako kontynuacja wymagane są badania krwi, co eliminuje pewną atrakcyjność. Badania wykazały, że może występować rozbieżność między stężeniem IgA-AGA w ślinie i we krwi, co sugeruje, że ogólnoustrojowa reakcja i reakcja śliny na IgA-AGA mogą być kontrolowane oddzielnie.
Zanim badanie śliny można będzie traktować jako badanie pierwszego rzutu, należy je dokładnie sprawdzić.
Biopsja jamy ustnej
Uważa się, że błona śluzowa, czyli wyściółka jamy ustnej, zachowuje się w podobny sposób jak fragmenty wyściółki jelita. Dlatego też biopsję jamy ustnej można stosować przy badaniu na obecność różnych przeciwciał, takich jak tTG. Może to być jakąś metodą przy próbie glutenowej. Biopsję należy wykonywać przy użyciu miejscowego znieczulenia (na przykład lidokainy) i jest ona mniej inwazyjna niż endoskopia. Jednak czasami trudno precyzyjnie zinterpretować wyniki tej biopsji. To badanie obecnie ma wyłącznie cel naukowy.
Badanie oddechu
Badania oddechu nie są wykorzystywane do badań na celiakię, ale są użytecznym, nieinwazyjnym narzędziem do oceny aktualnych objawów u pacjentów z celiakią i oceny konkretnych problemów w jelicie cienkim (zob. rozdział 16.). Pacjentów można badać pod kątem nietolerancji laktozy, przerostu bakterii, nietolerancji fruktozy i sacharozy oraz transportu jelitowego.
Badanie mierzy poziom wodoru uwalnianego z płuc, który jest produktem ubocznym trawienia. Pacjentom podaje się różne cukry (sacharozę, glukozę, laktulozę, fruktozę), a ich oddech bada się co pół godziny w celu
Marsh MN. Gluten, major histocompatibility complex, and the small intestine. A molecular and immunobiologic approach to the spectrum of gluten sensitivity („celiac sprue”).