Celiakia – autodiagnoza i samodzielne leczenie. Najnowsze badania i najskuteczniejsze terapie na nietolerancję glutenu. Peter H.R. Green
Główną funkcją jelita grubego jest wchłanianie wody. Gdy treść pokarmowa jest popychana poprzez jelito grube, do organizmu wchłania się około dwóch litrów wody. Masa kałowa staje się coraz bardziej skoncentrowana, a potem jest przechowywana przed wydaleniem przez odbyt. Im dłużej trwa wydalanie, tym więcej wody się wchłania, a stolec staje się coraz twardszy i trudniejszy do wydalenia. Dieta bogata w błonnik (surowe owoce i warzywa, bogate w błonnik zboża) przyczynia się do tworzenia większej masy kałowej, która pozostaje w większości niewchłonięta poprzez jelito cienkie, i powstawania większych stolców.
Rys. 6. Jelito grube
W jelicie grubym znajduje się duża populacja różnych bakterii, które odżywiają się poprzez trawienie niewykorzystanego błonnika z pożywienia. Ze względu na powolny ruch treści pokarmowej w jelicie grubym, bakterie mają wystarczająco dużo czasu, aby rozmnażać się w środowisku. Około jednej trzeciej masy kałowej to bakterie. Opisywane bakterie są korzystne, ponieważ wytwarzają witaminy, takie jak witamina K. Wytwarzają także gaz, produkt odpadowy własnego procesu trawiennego.
W przeciwieństwie do jelita cienkiego, które jest kontrolowane przez mimowolne ruchy mięśni (występujące automatyczne), w regulacji mięśni odbytu odgrywa rolę mózg i czynniki zewnętrzne, takie jak stres, suszone owoce czy pragnienie.
Gdy prawidłowe staje się chorobliwe
Gdy rozumie się zasady prawidłowej pracy układu trawiennego, łatwiej jest zrozumieć, co dzieje się w przypadku chorób.
Jeśli jelita nie pracują prawidłowo, jak w przypadku neuropatii cukrzycowej lub twardziny, pojawia się nieprawidłowe mieszanie treści jelitowej, co wpływa na trawienie i wchłanianie. Brak ruchu oznacza także wyższy poziom przerostu bakterii (zob. rozdział 3.), co wpływa na trawienie i wchłanianie składników odżywczych.
● Możesz żyć bez pęcherzyka żółciowego, ale przy zablokowanym przewodzie żółciowym, gdy żółć nie może być przekazywana do jelita cienkiego, pojawia się nieprawidłowe wchłanianie tłuszczów.
● Jeśli trzustka jest chora, może nie wytwarzać amylazy, aby rozkładać większe cząsteczki węglowodanów, lipazy, aby rozkładać tłuszcze, czy trypsyny, aby rozkładać białka (zob. Niewydolność trzustki, rozdział 16.).
● Jeśli wątroba jest chora, sole żółciowe i płyny, które trawią tłuszcze, nie są produkowane, a transport tłuszczów do organizmu i w nim przebiega nieprawidłowo.
● Jeśli kosmki jelitowe są objęte stanem zapalnym lub zniszczone, trawienie żywności może ulec zmianom, zaburzeniom lub całkowicie się zatrzymać. Jedzenie jest nieprawidłowo trawione i wchłaniane. Pozostaje wewnątrz jelita, przechodzi do jelita grubego i powoduje biegunkę. Nieprawidłowe wchłanianie jest niekorzystne, brak substancji odżywczych wpływa bowiem na cały organizm.
● W stanie chorobowym ilość płynów dostających się do jelita grubego może przekraczać jego zdolność do wchłaniania, więc stolec pozostaje płynny. Ponadto produkty trawienia, które nie zostały wchłonięte (na przykład cukry, sole żółciowe, kwasy tłuszczowe), stymulują jelito grube do wydzielania wody. To powoduje coraz częstsze biegunki. Jeśli bakterie występujące w jelicie grubym wpływają na cukry, może to powodować wzdęcia, skurcze i gazy.
Podsumowanie
trawienny to wspaniały mechanizm, który zmienia pożywienie w składniki odżywcze, niezbędne dla wszystkich funkcji i układów organizmu. To w obrębie jelita cienkiego i dzięki jego ogromnej powierzchni odbywają się procesy trawienia, wchłaniania i transportowania składników odżywczych. Jeśli jelito cienkie jest w jakikolwiek sposób uszkodzone, ten mechanizm przestaje działać. Organizm głoduje, brakuje bowiem niezbędnych do zachowania zdrowia składników odżywczych. Choroby mogą wpływać na jeden, kilka lub wszystkie procesy trawienia, transportowania, wydalania lub skurcze mięśni. Celiakia to choroba związana z nieprawidłowym wchłanianiem.
2
Przewód pokarmowy w ogniu: celiakia
Coś, co jest głęboko ukryte, musi znajdować się w głębi.
Jeśli przewód pokarmowy działa prawidłowo, nie myślimy o trawieniu. Podobnie, nie myślimy, że krew krąży w tętnicach i żyłach lub że skóra oddycha, dopóki coś złego nie dzieje się z tymi procesami. Jeśli trawienie jest zmienione lub zaburzone, gdy prawidłowa fizjologia ulega zmianom, zazwyczaj o tym wiemy. Niestety, objawy mogą nie występować, aby wskazać problem.
Celiakia
Celiakia, choroba wielonarządowa, podczas której głównym miejscem objętym chorobą jest przewód pokarmowy, jest jedną z najczęściej niediagnozowanych dziedzicznych chorób autoimmunologicznych.
Przy chorobie autoimmunologicznej organizm sam siebie atakuje. W przypadku celiakii organizm niszczy kosmki (zob. rys. 4., strona 47), ważne elementy jelita cienkiego, umożliwiające nam wchłanianie substancji odżywczych, których potrzebujemy, aby przeżyć. I tak jak w przypadku domina, choroba obejmuje inne elementy organizmu i postępuje.
Czynnikiem uruchamiającym destrukcyjną reakcję jest gluten, grupa białek znajdujących się głównie w pszenicy, życie i jęczmieniu. W przypadku osób z celiakią układ odpornościowy traktuje gluten jako ciało obce, a stan zapalny obejmuje kosmki jelita cienkiego, aby chronić organizm przed agresorem. Kosmki, które umożliwiają organizmowi trawienie i wchłanianie, słabną, a nawet zanikają. To prowadzi do poważnych niedoborów substancji odżywczych. W niektórych przypadkach choroba postępuje stopniowo, w innych – szybko i agresywnie.
Chociaż wiemy, co uruchamia reakcję immunologiczną (gluten), to powody, dla których taka reakcja występuje tylko u niektórych osób posiadających genetyczne predyspozycje oraz dlaczego występuje w niektórych okresach w życiu, pozostają niejasne.
Czym jest gluten?
To zadziwiające, jak coś tak małego jak gluten może siać tak ogromne spustoszenie w organizmie. (Larry, 62)
Gluten jest białkiem magazynującym pszenicy. Pszenica składa się w około 10–15% z białka, pozostała część to skrobia. Gluten pozostaje po tym, jak z mąki pszennej wydzieli się cząsteczki skrobi. Najczęściej badana frakcja w celiakii nazywa się gliadyna, ale istnieją inne białka, które ją przypominają (w życie sekaliny, a w jęczmieniu hordeiny). Białka to nie tylko gluten, ale generalnie opisuje się je tym terminem i są one toksyczne dla osób z celiakią. W większości badań poświęconych celiakii mówi się o gliadynie, ale jest jasne, że gluten to też inne białka, na które pacjenci mogą być nadwrażliwi.
Jeśli patrzysz na schemat przedstawiający zboża, widzisz, że rodzina zbóż ma liczne gałęzie. Pszenica, żyto i jęczmień, które zawierają gliadynę, sekalinę i hordeinę, są stosunkowo mocno powiązane genetycznie. Mówi się, że podobne są także orkisz, kamut i pszenżyto. Owies to coś innego, jako że jest bliski ryżowi i dlatego jest bezpieczny dla większości osób (ponad 98%) chorujących na celiakię. Ryż, kukurydza, proso, sorgo i kilka innych zbóż także są bezpieczne (aby dowiedzieć się więcej, zob. część IV).
Zazwyczaj, gdy trawimy białko, jest ono rozkładane w żołądku i jelicie cienkim na niewielkie aminokwasy lub dipeptydy (podwójne cząsteczki), które są szybko wchłaniane przez jelito cienkie. Cząsteczka glutenu jest odporna na enzymy, które rozkładają białko (peptydazy). Po prostu nie jest dobrze trawiona przez człowieka. W wyniku tego pozostaje długi łańcuch peptydowy, złożony z 33 aminokwasów, które określa się mianem toksycznej frakcji gliadyny. Toksyczny fragment dostaje