Kosmetologia t. 1. Отсутствует
poniżej szpary ust, bocznie od mięśnia bródkowego. Przebiega od brzegu dolnego żuchwy (powyżej przyczepu mięśnia obniżacza kąta ust, do boku od guzka bródkowego) do skóry wargi dolnej. Czynność to obniżanie i pogrubianie wargi dolnej. Unerwiony jest przez gałąź brzeżną żuchwy odchodzącą od nerwu twarzowego. Nadaje twarzy wyraz pogardy.
■ Mięsień bródkowy (mentalis)
Ma kształt stożka. Leży przyśrodkowo od mięśnia obniżającego wargę dolną. Przebiega od łęków zębodołowych dolnych siekaczy oraz kła, przyśrodkowo ku dołowi. Kończy się w skórze bródki. Czynność to pociąganie wargi dolnej do góry. Unerwiony jest przez gałąź brzeżną żuchwy odchodzącą od nerwu twarzowego. Nadaje twarzy wyraz nadąsany.
■ Mięsień obniżacz kąta ust (depressor anguli oris)
Ma kształt płaskiego trójkąta. Przebiega powierzchownie od brzegu dolnego żuchwy do węzła mięśniowego kąta ust. Czynność to pociąganie ku dołowi kąta ust oraz spłycenie bruzdy nosowo-wargowej. Unerwiony jest przez gałąź brzeżną żuchwy i gałęzie policzkowe odchodzące od nerwu twarzowego. Nadaje twarzy wyraz smutku i cierpienia.
■ Mięsień śmiechowy (risorius)
Przebiega powierzchownie, niemal poziomo, od powięzi przyuszniczej i żwaczowej do węzła mięśniowego kąta ust. Czynność to przesuwanie kąta ust bocznie. Rozciąga także szparę ust, wywołując śmiech. Unerwiony jest przez gałęzie policzkowe odchodzące od nerwu twarzowego. Mięsień ten jest osobniczo bardzo zmienny.
■ Mięsień jarzmowy większy (zygomaticus major)
Jest najsilniejszy i położony najbardziej powierzchownie ze wszystkich mięśni wyrazowych twarzy. Przebiega od powierzchni policzkowej kości jarzmowej, skośnie ku dołowi i przyśrodkowo, do węzła mięśniowego kąta ust. Czynność to pociąganie kąta ust bocznie i ku górze. Nadaje esowaty kształt bruździe nosowo-wargowej. Unerwiony jest przez gałęzie policzkowe i jarzmowe odchodzące od nerwu twarzowego. Uważany za właściwy mięsień śmiechu.
■ Mięsień jarzmowy mniejszy (zygomaticus minor)
Położony jest między dźwigaczem wargi górnej a mięśniem jarzmowym większym. Przebiega skośnie, przyśrodkowo i ku dołowi od powierzchni policzkowej kości jarzmowej do skóry bruzdy nosowo-wargowej. Czynność to pociąganie wargi górnej ku górze i do boku oraz pogłębianie bruzdy nosowo-wargowej. Unerwiony jest przez gałęzie policzkowe i jarzmowe odchodzące od nerwu twarzowego. Nadaje twarzy wyraz współczucia.
■ Mięsień dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa (levator labii superioris alaeque nasi)
Występuje zwykle pod postacią dwóch pasm mięśniowych leżących bocznie od nosa. Włókna mają przebieg boczny i przyśrodkowy. Pasmo boczne przebiega bocznie, ku dołowi od wyrostka czołowego szczęki do skóry wargi górnej oraz bruzdy nosowo-wargowej. Pasmo przyśrodkowe przebiega stromo ku dołowi od wyrostka czołowego szczęki do skóry skrzydła nosa i obwodu nozdrzy. Czynność pasma bocznego to unoszenie wargi górnej. Czynność pasma przyśrodkowego to unoszenie skrzydła nosa i rozwieranie nozdrzy. Unerwiony jest przez gałęzie policzkowe odchodzące od nerwu twarzowego. Nadaje twarzy wyraz niezadowolenia.
UWAGA!
Mięsień dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa potocznie określany jest jako „mięsień Elvisa”, ponieważ jego pobudzenie nadaje wygląd przypominający twarz Elvisa Presleya.
■ Mięsień dźwigacz wargi górnej (levator labii superioris)
Położony jest bocznie od mięśnia dźwigacza wargi górnej i skrzydła nosa. Przebiega przyśrodkowo, ku dołowi od brzegu dolnego oczodołu (powyżej otworu podoczodołowego) do wargi górnej i skóry bruzdy nosowo-wargowej. Czynność to unoszenie wargi górnej. Unerwiony jest przez gałęzie policzkowe odchodzące od nerwu twarzowego. Nadaje twarzy wyraz szczęścia.
Wyróżniamy trzy części mięśnia dźwigacza wargi górnej:
• kątową (angular part) – rozpoczyna się na wyrostku czołowym szczęki,
• podoczodołową (infraorbital part) – rozpoczyna się powyżej otworu podoczodołowego,
• jarzmową (zygomatic part) – rozpoczyna się na kości jarzmowej do tyłu od szwu jarzmowo-szczękowego.
■ Mięsień dźwigacz kąta ust (levator anguli oris)
Jest to mięsień płaski kształtu odwróconego trójkąta. Przebiega ku dołowi od dołu nadkłowego do skóry węzła mięśniowego kąta ust. Czynność to unoszenie kąta ust. Unerwiony jest przez gałęzie policzkowe odchodzące od nerwu twarzowego. Nadaje twarzy wyraz szczęści.
■ Mięsień policzkowy (buccinator)
Stanowi ograniczenie od zewnątrz przedsionka jamy ustnej oraz podłoże policzka. Przebiega między szczęką a żuchwą. Rozpoczyna się wzdłuż:
• wyrostka zębodołowego szczęki,
• szwu skrzydłowo-żuchwowego,
• grzebienia policzkowego i na powierzchni zewnętrznej części zębodołowej żuchwy.
Kończy się w węźle mięśniowym kąta ust oraz krzyżując włókna mięśnia okrężnego ust wargi górnej i dolnej. Czynność to pociąganie kąta ust ku bokom z poszerzaniem szpary ust. Dociska policzki do zębów i dziąseł. Wyciska powietrze z przedsionka jamy ustnej, gdy usta są otwarte. Unerwiony jest przez gałęzie policzkowe odchodzące od nerwu twarzowego. Potocznie zwany mięś-niem trębaczy.
UWAGA!
Podczas badania fizykalnego, przy jednostronnym porażeniu nerwu twarzowego, pacjent nie może zgasić świecy ustawionej na wprost jego ust. Mięsień policzkowy chroni błonę śluzową policzka przed urazem mechanicznym spowodowanym wślizgnięciem się powierzchni wewnętrznej (przedsionkowej) policzka między zęby.
■ Mięsień okrężny ust (orbicularis oris)
Ma kształt owalny, przebiegając okrężnie, otacza szparę ust i stanowi podłoże dla warg. Oprócz pęczków o przebiegu okrężnym mięsień posiada nieliczne drobne promieniste włókna przebiegające od skóry właściwej, prostopadle do włókien o kierunku okrężnym, do tkanki podśluzowej w pobliżu czerwieni warg. Unerwiony jest przez gałęzie policzkowe odchodzące od nerwu twarzowego. Czynność to zwieranie szpary ust oraz udział w ruchach ust w trakcie jedzenia i picia.
Wyróżniamy dwie zasadnicze części mięśnia okrężnego ust:
• brzeżną (marginal part), której włókna przebiegają bardziej zewnętrznie od szpary ust i są zlokalizowane bliżej kości; przy skurczu części brzeżnej występuje zwężenie czerwieni wargowej i zwrócenie warg do wewnątrz,
• wargową (labial part), której włókna przebiegają bardziej wewnętrznie od szpary ust, nadając kształt wargom; przy skurczu części wargowej występuje „ryjkowate” wywinięcie warg na zewnątrz oraz poszerzenie czerwieni wargowej.
Niektórzy autorzy wydzielają jeszcze część znajdującą się w kącie ust – tzw. wrzecionko, jako skrzyżowanie mięśni twarzy znajdujących się w kącie ust.
UWAGA!
W węźle mięśniowym kąta ust znaleźć można włókna następujących mięśni: mięśnia obniżacza kąta ust, mięśnia dźwigacza kąta ust, mięśnia śmiechowego, mięśnia policzkowego, mięśnia okrężnego ust i mięśnia jarzmowego