Skradzione jutro. Jak zrozumieć i leczyć kobiety wykorzystywane seksualnie w dzieciństwie. Steven Levenkron
powoduje w jego dorosłym życiu. Pokażę, co działo się w ukryciu, kiedy dziecko dorastało, oraz to, jak te przeżycia wpłynęły na ukształtowanie się jego osobowości. Przyjrzę się następstwom molestowania, opierając się na relacjach kobiet, które opowiedziały mi swoje historie w trakcie sesji terapeutycznych. Przyjrzę się zwłaszcza temu, jak te kobiety postrzegają siebie w kontekście wykorzystywania, jak pojmują swoją rolę w tych zdarzeniach, jak oceniają swoje zachowania, swoje relacje z ludźmi i swoje życie. Zwrócę uwagę na owoce wykorzystania seksualnego dziecka, zgubne skutki rodzące się w ukryciu. Podobnie ukryte jest to, co dzieje się pod korą drzewa, pijącego zatrutą wodę.
Istnieje wiele książek na temat wykorzystania seksualnego dzieci1. Niektóre opierają się na badaniach statystycznych, inne opisują przebieg konkretnych terapii, jeszcze inne to relacje spisane przez ofiary molestowania. W tej książce, która może posłużyć jako podręcznik dla terapeuty, omówię rozmaite przypadki wykorzystania seksualnego, którego ofiarami były dzieci płci żeńskiej w wieku od 1 roku do 12 lat. Charakter związku ofiary ze sprawcą (ojciec, wujek, brat, dziadek, przyjaciel rodziny, znacząca osoba, nieznajomy), czas trwania i częstotliwość molestowania (miesiące, lata) oraz to, jak długo dziecko trzymało wszystko w tajemnicy, zanim otrzymało pomoc, są dla mnie ważniejsze niż szczegółowy opis samego nadużycia. Ważne są również dwa inne czynniki: charakter sprawcy i jego zachowanie podczas molestowania, a także wpływ tych czynników na ofiarę, na to, jak interpretuje ona zaistniałe zdarzenia, jak ocenia swoją w nich rolę i wreszcie – jak ocenia siebie. Sposób, w jaki ofiara zareaguje na zdarzenia z dzieciństwa, zadecyduje o całym jej rozwoju: o zaburzeniach psychicznych, osobowości i stylu życia. Pokaże też, jak ofiara radziła sobie z emocjami w czasie, kiedy była wykorzystywana.
Po przyjrzeniu się katastrofalnym następstwom wieloletniego przystosowywania się do życia w cieniu molestowania omówię metody skutecznego leczenia, między innymi różne aspekty psychoterapii, leczenie farmakologiczne, pomoc przyjaciół, działanie grupy wsparcia, zaangażowanie rodziny.
Jak często dochodzi do nadużyć seksualnych
Nie wolno pozwolić na to, aby jakakolwiek osoba dorosła zadawała dziecku gwałt, bo to prowadzi do spustoszenia i najczęściej trwałych szkód w jego życiu. Skutki takiego gwałtu odczuwane są wyjątkowo silnie w okresie dojrzewania oraz w wieku dojrzałym, kiedy to większość ofiar zgłasza się na leczenie. Trzeba wziąć pod uwagę fakt, że w Stanach Zjednoczonych występowanie nadużyć seksualnych wobec dzieci, udokumentowane w protokołach Kongresu (Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego) oraz przez inne renomowane ośrodki badawcze, takie jak wchodzące w skład Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej USA Centrum Informacji do spraw Opieki nad Dzieckiem, jest częste: doświadcza tych nadużyć od 15 do 30 procent dzieci2.
Przeprowadzono wiele badań dotyczących występowania nadużyć seksualnych wobec dzieci. Statystyki jednak mogą być mylące, gdyż szacuje się, że „seksualnego kontaktu wbrew woli, z gwałtem włącznie” doświadczyło w USA od 12 do 36 procent populacji3. Nawet jeśli przyjmiemy, że średnia wynosi 20 procent, oznaczać to będzie, że jedna na pięć kobiet w dzieciństwie miała do czynienia z molestowaniem. To znacząca część społeczeństwa, która bez wątpienia potrzebuje pomocy – współczucia, wsparcia i terapii.
Dlaczego ta książka mówi o kobietach
Czytelnik może się zdziwić, że na kartach tej książki mówię wyłącznie o ofiarach płci żeńskiej, a zignorowałem problem wykorzystywania seksualnego chłopców. W mojej praktyce psychoterapeutycznej od czasu opublikowania w 1978 roku książki The Best Little Girl in the World spotykałem się i nadal spotykam niemal wyłącznie z kobietami. Książka koncentruje się na kobietach ze względu na to, że wszystkie odbywające ze mną terapię ofiary przemocy seksualnej były i są płci żeńskiej.
Natomiast sprawcami opisanych nadużyć są tu wyłącznie mężczyźni. W mojej wieloletniej praktyce, kiedy obejmowałem indywidualną terapią długoterminową dziesiątki kobiet wykorzystanych seksualnie jako dzieci, nie słyszałem o innych sprawcach. Nie oznacza to, że kobiety nie mogą być sprawcami wykorzystania seksualnego. Jak dotąd nie są jednak znane dokładne dane na ten temat4.
Dokument chroniony elektronicznym znakiem wodnym
This ebook was bought on LitRes
1. Kobieta wykorzystywana seksualnie w dzieciństwie
Wykorzystanie seksualne w dzieciństwie uniemożliwia normalny rozwój dziecka. Powoduje poważne konsekwencje w przyszłości i prowadzi do powstania zachowań autodestrukcyjnych, którymi ofiary szkodzą sobie jeszcze bardziej. Kiedy molestowane dziecko nie ma się do kogo zwrócić o pomoc, uświadamia sobie, że nie ma nikogo, kto by je obronił. Chcąc zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa, uruchamia różnego rodzaju mechanizmy obronne – realne czy wyimaginowane – reaguje obojętnością i emocjonalnym otępieniem na wszystko, co je spotyka.
Zachowania, do których dziecko się ucieka, aby stworzyć sobie poczucie bezpieczeństwa, mogą pozostać niezauważone przez lata. Kiedy tak zwane mechanizmy obronne staną się widoczne, jednym będą się wydawać dziwaczne lub wręcz głupie, drugim – niemoralne. Trzeba zdać sobie sprawę z tego, że owe środki przystosowawcze, zanim pojawiły się w świadomości dziecka, rozwijały się i ewoluowały przez całe lata. Podczas powtarzających się traumatycznych przeżyć dziecko nie ma nadziei na to, że kiedykolwiek się one skończą. W dodatku nie jest w stanie zrozumieć, co tak naprawdę się dzieje. Przyglądając się bliżej opisanym w drugiej części tej książki historiom, czytelnik pozna teorie, które stwarzały sobie kobiety, by móc zrozumieć bolesne zdarzenia. Zobaczy także, jak te teorie wpływały na postępowanie tych kobiet.
Kiedy mała dziewczynka poczuje się ubezwłasnowolniona, bezradna i poszkodowana, winą za to obarczy najprawdopodobniej samą siebie. Jeśli uda jej się nie wziąć winy na siebie, co zdarza się niezmiernie rzadko, ulży sobie w cierpieniu. Czasem, kiedy dziewczynka dorośnie, zaczyna ranić mężczyzn, którzy przypominają jej napastnika. Może nawet naśladować osobowość sprawcy oraz jego zachowanie. W następnych rozdziałach omówię niekorzystne zmiany, jakim ulega stopniowo osobowość dziecka, oraz to, jak dzięki terapii można tym zmianom zaradzić. Jeśli kobieta zdecyduje się na podjęcie terapii, celem terapeuty będzie pomaganie jej w podejmowaniu jak najlepszych decyzji życiowych, nieopierających się na strachu i konflikcie wewnętrznym.
Na początku terapeuta nie ma zbyt wielu informacji na temat pacjentki. Zna zgłaszany problem, czyli powód, który sprawił, że pacjentka została skierowana na terapię przez lekarza, osoby jej bliskie, przyjaciela lub zgłosiła się sama. Przedstawię teraz w skrócie kilka przypadków, zaprezentuję je dokładniej w dalszej części tej książki. Określenie „wtedy” odnosi się do czasu, kiedy po raz pierwszy doszło do nadużycia. Określenie „teraz” odnosi się do sytuacji kobiety w dniu, w którym rozpoczęła terapię, do zdarzeń i zachowań poprzedzających wizytę, składających się na zgłaszany problem.
CASSIE
Wtedy: Cassie miała 7 lat, była grzeczną dziewczynką. Matka nie pracowała, ojciec był powszechnie szanowanym chirurgiem. Między 7. a 11. rokiem życia Cassie była nocą gwałcona przez ojca we własnym łóżku.
Teraz: Cassie ma 52 lata. Jest matką i żoną. Wychowuje córkę. Od lat zdradza męża. Zwróciła się do mnie z prośbą o pomoc w problemach, które