Son op die horison. Susanna M. Lingua
vir hierdie onbekende donker wêreld …”
“Señorita Verena, as jy werklik jou sig verloor het, sal dit net tydelik wees, want daar is hoegenaamd geen rede vir blindheid nie. Jy het geen kopbeserings nie. Inteendeel, daar is nie eens ’n skrapie aan jou gesig nie. Ek vermoed hierdie blindheid van jou is aan skok te wyte. Maar om jou gerus te stel, het ek die verpleegster gevra om vir my ’n oproep na Oporto te bespreek. Ek wil die uitstekende breinspesialis, dokter De Reuda, vir jou ontbied. As daar êrens ’n drukking op die brein of op die oogsenuwees is, sal hy dit dadelik opspoor. Maar ek verseker jou daar is na my wete geen drukking op die brein of op die oogsenuwees nie.”
“Wat is my kanse op herstel as … e … hierdie blindheid aan skok te wyte is, dokter?” vra sy.
Hy streel bemoedigend met sy hand oor haar sagte hare wat soos ragfyn, goue draadjies lyk en sê: “Jy sal jou sig óf skielik óf geleidelik herwin, señorita. Moet net nie haastig of wanhopig word wanneer jy nie gou genoeg na jou sin weer kan sien nie. Hierdie dinge neem soms tyd om reg te kom en dan moet ’n mens net geduldig wees.”
Verena bly so lank stil dat die dokter al begin dink dat sy geen vrae meer gaan vra nie. Maar Verena sukkel nog wanhopig om die dokter se verduideliking in te neem sonder om haar pyn en frustrasie uit te gil. Toe is dit asof iets in haar breek.
“Skielik … geleidelik … inderdaad,” bars dit oor haar lippe soos ’n onstuitbare vloedwater. “En intussen moet ek geduldig in ’n donker, onsekere wêreld rondtas. Besef u wat u van my vra wanneer u sê ek moet geduldig wees, dokter? Besef u wat dit beteken om voortdurend in ’n inkswart nag te lewe? Ek voel of ek my leed, my wanhoop en my teleurstelling aan die ganse aarde kan uitskreeu totdat daar geen asem meer in my liggaam oor is nie, en u sê ek moet geduldig wees. Ek sal my blindheid nooit kan aanvaar nie. Nooit, verstaan u? Nooit. Nóóit!”
Die laaste woorde gil sy half histeries uit. Toe raak sy genadiglik in ’n beswyming weg.
“Arme meisie,” sê die dokter met deernis in sy stem vir die verpleegster wat die vertrek verskrik binnestorm. “Dit gaan vir haar ’n lang en ’n swaar stryd wees om haar met haar blindheid te versoen.”
“O, maar sy is pragtig, dokter!” sê die verpleegster. “Ek het nog nooit in my lewe so ’n mooi meisie gesien nie. Haar blindheid is inderdaad ’n ramp – ’n ontsettende ramp.”
“Ja, jy het gelyk. Haar blindheid is ’n ontsettende ramp, veral as ’n mens dit in gedagte hou dat sy ’n begaafde pianiste is,” stem die dokter saam en versoek die verpleegster om vir hom die nodige vir ’n inspuiting te bring.
“Dis waar,” mymer die dokter toe die verpleegster die siekekamer verlaat, “señorita Verena se skoonheid is iets besonders. Maar dit lyk vir my haar skielike blindheid gaan óf ’n koue, harde en ongevoelige mensie van haar maak, óf dit gaan al die blymoedigheid, die lewensvreugde in haar doodmaak en haar in ’n teruggetrokke meisie laat ontaard, iemand wat bang is vir die lewe en sku vir haar medemens … en in laasgenoemde geval sal sy beslis ’n makliker mensie wees om mee oor die weg te kom.” Die dokter beskou die bewustelose meisie met oë wat al baie vreugde en verdriet in die lewe aanskou het.
Nadat die dokter haar die inspuiting toegedien het, herwin Verena haar bewussyn en sy word geleidelik kalm. Sy maak haar oë net een keer oop asof sy haarself wil oortuig dat haar blindheid nie net ’n droom is nie, maar ’n wrede werklikheid. Daarna sluit sy haar groot, blou oë sonder om eens te vra waarom haar linkerarm in gips en haar regterarm in ’n verband is. Dis of sy al haar belangstelling in haar omgewing en omstandighede verloor het, of die lewe vir haar skielik net ’n bestaan geword het – ’n bestaan wat soos ’n vaal, eensame pad voor haar uitstrek.
Die dokter neem Verena se fyn gewrig in sy hand en hou haar pols tussen sy vingers totdat hy heeltemal tevrede is met haar polsslag. Hierna draai hy om en verlaat die vertrek stil.
Verena slaap uiteindelik, maar in die Strattons se huis lê Alice met rooi gehuilde oë deur die venster na die inkswart nag oor die see en staar. Die geruis van die branders wat op die strand breek, klink vir haar soos die gesug van ’n gepynigde siel wat êrens uit die nag kom. Dit is vir haar absoluut ondenkbaar dat Verena blind is, dat daardie pragtige, blou oë van haar niks sien nie. Sy weet dat, as so iets met haar sou gebeur, sy hopeloos van haar verstand af sou raak. Die lewe sal vir haar daarna geen betekenis meer hê nie.
Sy voel of haar hart wil breek wanneer sy aan die ramp dink wat haar dierbare vriendin getref het. Sy dink aan die klavier in Verena se losieshuiskamer wat nou stil sal wees, en dan stroom die trane weer oor haar wange.
Soms verwyt Alice haarself innerlik omdat sy Verena tydens die winter na die eiland toe genooi het – ja, al is dit nou ook aan die einde van die winter. Ander tye verwens sy weer met ongekende wrewel hierdie eiland met sy sneeubedekte berg. Tog weet sy dat al haar verwensings haar of niemand iets baat nie. Dit kan nie Verena se sig aan haar teruggee nie …
Daardie nag slaap Alice baie min.
Toe sy die volgende oggend ontwaak, het sy reeds besluit om alles in haar vermoë te doen om die lewe vir Verena draaglik te maak.
Ook Verena het daardie nag ’n geweldige stryd met haarself gestry en toe sy die oggend ontwaak, is sy stil – vreemd stil en gelate. Dit is kompleet of sy oornag in ’n ander persoon verander het. Hier waar dokter De Reuda, die breinspesialis, haar daarvan verwittig dat haar blindheid deur skok veroorsaak is, voel dit vir haar of sy met iemand anders praat, of sy heeltemal apart staan van alles en almal, of sy in ’n ander wêreld lewe.
“Jy verstaan natuurlik dat jy nie jou sig permanent verloor het nie, señorita, dat jy die een of ander tyd weer sal kan sien,” hoor sy dokter De Reuda op Engels sê.
Sy sê ja, sy verstaan so, maar in werklikheid laat dokter De Reuda se woorde geen indruk op haar nie. Sy weet al sedert gister dat sy geen breinskade opgedoen het en dat daar geen drukking op die brein of op die oogsenuwees is nie. Almal sê sy sal weer óf skielik óf geleidelik kan sien. Maar dit is vir haar geen troos nie, want sy sal miskien eers oor tien of twintig jaar weer kan sien en intussen moet sy in ’n inkswart duisternis lewe, ’n donkerte wat byna tasbaar is, ’n wêreld wat net uit stemme en geluide bestaan.
’n Rukkie na dokter De Reuda se vertrek praat Alice onverwags vanaf die bed se voetenent. Verena voel dadelik geïrriteer omdat mense so skielik langs haar praat sonder dat sy eens van hul teenwoordigheid bewus is. Sy besef dat sy nou onredelik is, maar aan die ander kant voel sy dat ’n sagte kloppie aan die deur nie te veel gevra is nie.
“O, Verena,” hoor sy Alice opgewonde sê, “ek het met dokter De Reuda gepraat en hy sê jy het jou sig net tydelik verloor. Jy sal mettertyd weer kan sien.”
“Ja, mettertyd wat ook ’n ewigheid kan wees,” sê Verena meer aan haarself as aan Alice, maar vra na ’n rukkie: “Die handsak wat ek tydens die ongeluk by my gehad het – is dit hier in die hospitaal of by jou ouerhuis, Alice?”
“Jou handsak is in die bedkassie hier voor jou bed,” sê Alice. “Kan ek dit vir jou aangee?”
Verena skud haar kop.
“Nee, nie die handsak nie, net die donker bril wat in die sak is.”
Alice haal die sonbril met sy groot lense uit die handsak, plaas dit in Verena se regterhand en vra belangstellend: “Wat wil jy met die bril maak, Verena?”
“Ek wil dit dra,” antwoord Verena sag.
“Hier in die bed?” vra Alice. Sy kyk die blinde meisie verbaas aan en gaan sit op die stoel langs die bed.
“Ja, hier in die bed,” sê Verena afgetrokke terwyl sy die onooglike bril opsit. “Ek haat dit dat elkeen wat hier in die kamer kom na my glanslose, blinde oë staar sonder dat ek dit eens weet.”
“Jou oë is nie glansloos nie, Verena,” help Alice haar reg. “Jou oë is nog net so mooi en blink soos altyd. Almal praat daarvan dat jy so ’n pragtige mens is …”
“Toe maar, Alice,” maak sy die ouer meisie met ’n suur glimlaggie stil,