Tryna du Toit-omnibus 6. Tryna du Toit
op die pad waarlangs jy gekom het, besef jy dat baie van die dinge wat vir jou onbegryplik was, tog maar vir die beste gebeur het. Die feit dat daardie man jou so gruwelik in die steek gelaat het, juis op die tydstip toe jy sy liefde en bystand die nodigste gehad het, wys maar net dat daar nie veel in hom steek nie. Jy sal miskien nog eendag dankbaar wees dat jy hom betyds gesien het soos hy werklik is.”
“My verstand sê ook vir my so,” sê Lydia met ’n skewe glimlaggie. “Dit gaan net so moeilik om my hart te oortuig.”
“Waar is hy nou? Het jy hom onlangs weer gesien?”
“Ek het hom een of twee keer in die hospitaal raakgeloop – hy was verlede jaar huisdokter daar. Waar hy nou is en wat sy planne is, weet ek nie.”
“Het jy hom nog lief?” vra tant Bettie sag en die donker oë is skerp en deurdringend.
Lydia aarsel, dan sê sy eerlik: “Ek weet nie. Ek dink nie so nie. Hy het in elk geval ’n ander meisie en ek het gehoor dat hulle verloof is, of binnekort verloof gaan raak.”
Sy tel die kleedjie van haar skoot af op en hou dit omhoog. “Dié kleedjie was deel van my uitset,” sê sy vir tant Bettie. “Ons sou aan die einde van die jaar trou. Tertius was ’n goeie student en baie ambisieus. Ek het dikwels gewonder waarom hy nou juis op my verlief geraak het. Daar was so baie ander meisies wat mooier en slimmer as ek was. Miskien het hy gedink dat my pa ryker is as wat hy in werklikheid was en dat ek as die enigste dogter later alles sou erf. Hy wou baie graag oorsee gaan om verder te studeer – dalk het hy gedink my pa sou kon help. Maar toe die rampe my tref …”
Sy byt op haar onderlip in ’n poging om haar selfbeheer te herwin en na ’n rukkie vervolg sy kalmer, sonder bitterheid: “Miskien oordeel ek hom verkeerd. In elk geval, ons het nou lank genoeg oor hom en my moeilikhede gesels. Nou gaan ek vir tant Bettie ’n pilletjie gee en dan moet u probeer slaap. Dit het my goed gedoen om my hart ’n slag uit te praat. Ek hoop net ek het u nie te veel vermoei nie.”
“Ek is glad nie moeg nie,” sê tant Bettie. Sy sluk die pil egter gehoorsaam, en Lydia help haar om gemakliker te lê. Dan tel Lydia die kleedjie op en gaan sit weer in die stoel voor die bed.
’n Rukkie is dit stil in die kamer. Tant Bettie lê met geslote oë, en effens onrustig wonder Lydia of die vertelling haar nie onnodig vermoei het nie. Sy behoort van beter te weet. Onverwags maak tant Bettie haar oë oop, en dis vir Lydia of daar ’n glimlag in die donker dieptes skuil. Haar stem is sag toe sy sê: “Ek is bly jy het na Poortjie toe gekom, my kind. Hier sal jy weer sterk en gesond word.”
Lydia knik net en voel die prikkeling van trane agter haar ooglede. ’n Rukkie is dit weer stil in die kamer, dan hoor sy aan tant Bettie se asemhaling dat sy slaap. Sy laat die naaldwerk in haar skoot val en lê haar kop met ’n suggie agteroor teen die leuning. Dit was ’n verligting om haar hart uit te praat, maar sy moet oppas dat dit nie weer gebeur nie. Sy het nog nooit veel geduld of simpatie gehad met iemand wat gedurig met sy hart op sy mou rondloop en ander met ’n lang relaas van al sy beproewings verveel nie. Maar sy besef nou dat sy ’n behoefte gehad het daaraan om te praat en dis of sy reeds ’n bietjie sterker voel.
Miskien het tant Bettie gelyk. Miskien sal sy nog hier op Poortjie genesing vind. Die beeld van ’n man met mooi, donker oë en ’n skraal, intelligente gesig verrys skielik voor haar oë, en die gedagte dat hy haar so gou kon vergeet, so gou weer by ’n ander meisie troos kon kry, laat haar ’n oomblik ineenkrimp van pyn. Dan skuif sy alle gedagtes aan Tertius de Lange beslis opsy, sit haar naaldwerk neer en stap saggies by die kamer uit. In die verbygaan kyk sy by Mercia se kamer in.
“Kom in, ek slaap nie,” sê Mercia dadelik. “Ek dink sommer.”
“En wat lê jy so ernstig en dink?” vra Lydia glimlaggend terwyl sy by die voetenent van die bed staan.
“Ek het aan Poortjie gedink, en sommer aan baie ander dinge. Is jy besig?”
“Tant Bettie slaap en ek het op die oomblik niks om te doen nie.”
“Kom sit dan hier by my – ek wil jou iets vra.” Gehoorsaam gaan sit Lydia op die stoel voor die bed en met ’n skamerige glimlag vra Mercia: “Was jy al ooit verlief?”
“Baie kere,” antwoord Lydia liggies. “Te veel om op te noem. Ek dink ek was vyftien toe ek op my musiekonderwyser verlief geraak het – hopeloos verlief …”
Effens ongeduldig val Mercia haar in die rede. “Ek praat nie nou van kalwerliefde nie – ek praat van regte liefde.”
Lydia kyk haar ondersoekend aan.
“Waarom vra jy?”
“Bloot uit nuuskierigheid. Is dit iets wat geleidelik kom – of weet ’n mens sommer dadelik?”
Lydia kyk af na haar hande wat in haar skoot lê en sy dink aan die tyd toe sy Tertius se ring gedra het en gedink het sy is die gelukkigste meisie op aarde. Stadig kyk sy weer op.
“Ek sou sê dit hang van omstandighede af: vir die een mens tref dit soos weerlig, vir die ander een kom dit geleidelik.”
Mercia glimlag. “Was jy al ooit regtig verlief?” herhaal sy.
“Ja, ek was – verlief en verloof. In my geval het dit soos weerlig gekom en ek dink my verstand was ’n lang ruk daarna so beneweld dat ek nie behoorlik kon dink nie. Hy was ’n mediese student – hy is nou ’n dokter – en in sy wit oorjas het hy soos ’n filmster gelyk. Ek was nie die enigste een wat op hom verlief was nie.” Sy bly ’n oomblik stil en vervolg liggies: “Die verlowing is ses maande gelede verbreek en hy het sedertdien vir hom ’n ander meisie aangeskaf.”
“Ek is jammer,” sê Mercia verleë. “Ek het nie besef …”
“Daar is niks om oor jammer te wees nie,” sê Lydia kalm. “Dis nie ’n geheim nie – ’n mens praat maar net nie heeldag daaroor nie. En nou moet ek eers loop. Ek het Sabina belowe dat ek die nagereg sal kom maak: gestoofde pere met ’n broskors daaroor en van Poortjie se heerlike vars room.”
Kop in die lug stap sy by die kamer uit en sy dink: dit gaan beter. Ek kan al daaroor praat sonder om in trane uit te bars. En om die geleentheid te vier, gaan sy nou vir hulle ’n peertert bak wat hulle nie gou sal vergeet nie: so lig soos ’n veer, goudbruin en so bros dat dit in die mond smelt.
Hoofstuk 4
Laat die middag, so ’n rukkie voor die storm, het Sam daar aangekom. Hy het ’n doos sjokolade en ’n boek vir Mercia gebring, en ’n yslike bottel reukwater vir tant Bettie. Hy het ’n rukkie by tant Bettie in die kamer gesit, maar sy het meestal met toe oë gelê. Toe Lydia met haar aandete inkom, het hy dadelik verskoning gemaak en verlig uitgeglip. Sy het al opgemerk dat Sam glad nie op sy gemak in die siekekamer is nie.
“Hier is die aandete, tante,” sê Lydia. “Ek hoop u gaan vanaand alles eet.”
Tant Bettie maak haar oë oop, dadelik helder wakker, en Lydia vermoed dat sy maar net gemaak het of sy slaap omdat sy nie lus was om met Sam te gesels nie. Dit is ’n ou laai van haar om van onwelkome besoekers ontslae te raak. Sonder veel belangstelling loer tant Bettie na die skinkbord kos, dan kyk sy na die lug wat so vinnig verdonker.
“Het Frans nog nie gekom nie?”
“Ek het hom nie gesien nie, maar hy sal seker nou-nou hier wees. Daar kom ’n yslike storm op.”
Tant Bettie proe aan die eier en drink ’n paar slukkies melk, dan stoot sy die skinkbord opsy. Op Lydia se vraende blik skud sy net haar kop. Sonder om iets te sê, tel Lydia die skinkbord op en dra dit terug kombuis toe. Sy het al geleer om nie onnodig met tant Bettie te argumenteer nie.
Terwyl sy Mercia se aandete regkry, loer sy kort-kort na die donker lug. Effens onrustig wonder sy waar Frans so laat bly. Skielik waai die agterdeur oop en haastig kom hy by die kombuis in en druk die deur agter hom toe. Sy hare is verwaaid en sy oë blink en helder. Hy lyk jonk en sterk en lewenslustig.
“Ek sien ons het kuiermense,” sê