Tryna du Toit-omnibus 1. Tryna du Toit
of die man ’n nooientjie in die Boland agtergelaat het, of nie?”
“Het hy ’n nooi? Is hy verloof?” vra sy, en met moeite verberg sy haar teleurstelling.
Liesel lag: Kobie het dít nie verwag nie.
“Nee,” protesteer Annie sag, “ek het nie gesê hy is verloof nie. Ek het maar net gesê jy moet uitvind.”
Maar Kobie is oortuig daarvan dat Annie weet waarvan sy praat en ongeduldig stoot sy haar hare van haar voorkop weg. Kobie kan soms so mooi lyk met haar ligte hare wat sy lank tot op haar skouers dra, haar blou oë en pragtige vel.
“Toe maar, Kobie,” troos Liesel laggend, “solank ’n voël vlieg, kan enigeen nog skiet.”
“Ag, julle is verspot,” sê Kobie gesteurd. “’n Mens kan ook nie eens ’n grap maak nie.”
Meteens steek Abie Greef sy kop om die deur.
“Wat babbel julle vroumense weer vandag so? Is die tee nog nie klaar nie?”
Annie sien dat sy oë reguit na Liesel gaan en op haar rus. Die statige, kalm Liesel met haar blonde hare, rustige blougrys oë en innemende glimlag. Liesel is al meer as ’n jaar kindertuinonderwyseres op Saailaagte, maar dit is eers in die jongste tyd dat Abie skynbaar bewus geraak het van haar statige sjarme.
En nou is ’n ander kêrel hom ’n ent voor.
“Die tee is al lankal klaar, ons het net gou ’n koek gebak,” skerts Annie. En sy voeg by, waarom weet sy nie: “Nié ter ere van die nuwe hoof nie.”
Sy tel die koek op om dit uit te dra en toe sy opkyk, staan die nuwe hoof in die deur. Soos ’n skuldige skooldogter, op heterdaad betrap, staan sy klein en verleë voor hom. Die nuwe hoof kom na haar toe, neem die koek uit haar kragtelose hande en sê kalm: “Geen rede dat jy dit op die grond moet laat val omdat ek nie mag kry nie, is daar?”
En aan Liesel sê hy, terwyl hy die koek weer veilig op die tafel neersit: “Meneer Lubbe wil graag ’n bietjie kookwater hê. Een van die seuns het sy been lelik gesny met ’n stuk doringdraad.”
“Ek sal gou weer ’n bietjie kook,” belowe Liesel, haar oë simpatiek gevestig op Annie wat nog roerloos in die middel van die vloer staan.
Abie lag heerlik en onbeskaamd en toe Johan weer uitloop, begin Kobie onbeheerbaar giggel.
“Skaam julle om so te lag,” berispe Liesel hulle, maar Annie skud meteens haar kop en sê met ongewone bitterheid in haar stem: “Laat hulle lag, Liesel, dit was seker vreeslik snaaks.”
“Dit was, Annie! Ons sedige, perfekte juffroutjie so op heterdaad betrap,” terg Abie laggend, en hy neem die tee en dra dit na die stoep toe.
Liesel slaan haar arm om Annie en sê troostend: “Toe maar, dit was mos maar net ’n grap.”
“Liewer Annie as ek,” giggel Kobie nog steeds.
Die twee hoofde is nog albei weg toe hulle buite kom.
“’n Stukkie koek, Annie?” terg Abie weer en hou moedswillig die koek reg voor haar.
“Neem weg die ellendige koek,” sê sy en probeer om die knop in haar keel met die warm tee weg te sluk. Onmiddellik nadat sy klaar is, stap sy weg, nog voordat Johan de Kock en meneer Lubbe terug is.
Dit is Kobie wat lieftallig vir hom ’n stukkie koek aanbied en toe hy glimlaggend sy kop skud, teleurgesteld sê: “Ek het dit dan spesiaal vir meneer De Kock gebêre. Toe, dis so lekker. Of het Annie dit nou vir jou bederf?”
“Nee, dankie,” herhaal hy, “ek is sommer nie lus nie.”
En Annie sit alleen in ’n klaskamer, ’n oop boek voor haar, maar haar gedagtes is nie by “Uit Oerwoud en Vlakte” nie. Sy is kwaad en ongelukkig oor die voorval in die kombuisie en sy voel dat dit alles Kobie se skuld is.
Daar is baie ander mense wat soos Kobie dink – omdat sy saam met ’n aantreklike jong man werk, moet sy noodgedwonge op hom verlief raak of probeer om hom te vang, en dit nog voordat hy behoorlik kans gehad het om sy intrek by hulle te neem.
As hulle maar weet wat Johan de Kock van haar dink!
En nou moet haar ma ook nog een van die eerstes wees wat hom vir ete nooi. Gasvry en gulhartig soos haar ouers se manier nou maar is, het hulle niks buitengewoons daarin gesien om die nuweling, wat ook hul dogter se kollega en hul seun se hoof is, vir ete te nooi nie. Johan de Kock sou nog oorweldig raak deur die vriendelikheid van die dorpie, maar slegs in haar geval sou dit natuurlik verkeerd vertolk word.
Dié Kobie met haar mooi gesiggie en haar venynige, skerp tongetjie! Sy het Annie so speel-speel al meer as een dag ’n lelike messteek gegee wat Annie met seldsame verdraagsaamheid maar so laat verbygaan het; deels omdat Kobie se venyn haar tog nooit werklik geraak het nie, deels omdat sy vermoed het dat die skerp woorde maar net ’n hart verraai wat vervul is met teleurstelling en jaloesie, wat telkemaal weer opnuut aangewakker word as sy Annie en Piet so saam sien. Maar aangenaam is dit beslis nie.
Nietemin voel Annie dat haar gedrag van vanoggend onvergeeflik was. Dat sy kon toelaat dat Kobie se woorde haar so uitlok dat sy so ’n belaglike, kinderagtige ding kon sê, is onbegryplik. Al hou sy nie van die man nie, is sy tog immers ’n bietjie lojaliteit teenoor haar hoof verskuldig. En die feit dat hy, en nie sy nie, die beste daarvan afgekom het, het haar ook nie eintlik beter laat voel nie.
Dis met ’n taamlik ontstemde gemoed dat sy na die personeelkamer loop om die eerste personeelvergadering, waarna almal met soveel spanning en afwagting uitgesien het, by te woon.
Buitengewoon stil neem almal hul plekke om die tafel in, iedereen doodnuuskeurig om te weet wat die jong skoolhoof gaan voorstel en doen. Tot dusver het hy nog geen woord eenkant of anderkant toe gesê nie, en dinge maar gewoonweg hul gang laat gaan, maar eindelik het die dag aangebreek waarop hy sal praat.
Johan de Kock sit aan die een punt van die tafel, meneer Kriek aan die ander. Meneer Du Pré en Annie sit aan sy regterkant, Annie so ver van hom verwyder soos moontlik, en regoor hulle is Abie en meneer Nieuwenhuys. Daar is ’n gevoel van spanning in die lug, miskien ’n gevoel van afwagting, en ongeduldig druk Annie die mooi skerp punt van haar potlood vas in die aantekeningboek wat voor haar lê.
Waarom moet hulle almal hier in spanning die woorde sit en afwag van ’n man jonger as al sy kollegas wat saam met hom om die tafel sit – met die uitsondering van haarself – net omdat meneer Pienaar, bitter ontevrede met meneer Fouché en sy metodes van opvoeding en keer op keer gestuit in sy pogings om hul skooltjie te moderniseer, besluit het dat dit ’n jong man soos Johan de Kock sal neem om die skool weer reg te ruk! ’n Man aanstel as hoof van ’n skool omrede sy voetbalrekord!
Vir ’n oomblik vergeet sy haar eie ongeduld en afkeer van ou meneer Fouché se afgeleefde metodes; sy vergeet hoe sy gesmag het om die skoollewe vir die kinders te verryk en aangenamer te maak terwyl sy kwaad en onthuts in die personeelkamer sit.
Aanvanklik luister sy krities na alles wat die nuwe hoof te sê het. Hy is kalm, bedaard en heeltemal seker van homself. Nie een keer verwys hy na meneer Fouché nie. Meneer Fouché is van die verlede en daar sou hulle hom laat. ’n Nuwe man het die leisels in sy hande en, goedkeurend of nie, hulle sou maar moet saamgaan. Maar dis maklik genoeg om bevele te gee en planne te beraam, dink Annie. Tussen teorie en praktyk in die opvoeding is daar ’n hemelsbreë verskil. Vir die eerste een het jy maar net ’n bietjie boekkennis nodig, maar vir die ander intuïsie, beginselvastheid, uithouvermoë, jobsgeduld en … ondervinding!
Laat hom maar sy kop stamp. Laat hom maar leer deur sy eie bittere ondervinding!
Die hoof is nog besig om te praat, die roetinewerk afgehandel.
“Julle weet,” sê hy, “dat ons opvatting van die opvoeding vandag heeltemal anders is as wat dit dertig jaar of so gelede was. Nou besef ons dat opvoeding ’n voorbereiding vir die lewe is en dat blote feiteversameling van geen kind ’n nuttige en ’n gelukkige burger sal maak nie. En terwyl daardie opvoeding grotendeels in die skool ontvang