Tryna du Toit-omnibus 1. Tryna du Toit
gesels, dwaal sy oë goedkeurend deur die mooi voorkamer. Die kamer laat hom aan sy eie ouerhuis dink. Stinkhoutstoele en -banke is ’n verfrissende afwisseling van die gewone rusbankstelle wat ’n mens oral aantref. Die skilderstukke teen die mure is almal oorspronklike werke van Suid-Afrikaanse skilders.
’n Rustige, gesellige kamer wat getuig van die goeie smaak van die huisvrou, maar terselfdertyd is dit ’n warm kamer wat die spore dra dat daarin geleef word. Meneer Celliers se ou pyp het op die stinkhouttafeltjie langs hom omgeval, maar blykbaar hinder dit niemand nie, een van Andries se skoolboeke lê op die rusbank se leuning en van Annie se musiekboeke lê bo-op die klavier.
Waarlik, dink Johan, dit is een van die strelendste kamers wat ek nog teëgekom het, en heimwee na sy ouerhuis, sy mense en sy wêreld oorval hom skielik. Hoe graag sou hy nie vanaand die son wou sien ondergaan het agter die berge nie; nog liewer sou hy op die rotse staan, die seeskuim verkwikkend teen sy gesig en arms en bene terwyl hy wag vir ’n grote om te kom kennis maak met die aas aan sy hoek; en hoe graag sou hy nie weer sy ma se gesig wou sien nie, vriendelik en bly en warm soos sy altyd is as hulle weer ’n keer terugkom huis toe. Maar kom, berispe hy homself, jy is nie ’n kind om te sit en treur oor jou ouerhuis nie. Jy is ’n man en hier is nog baie werk te doen. Hy het ook reeds hard gewerk, al sy kragte ingespan, en hy sien uit na die vakansie wat voorlê. Hy wil hê Barry moet saam met hom gaan sodat hulle weer kan gaan visvang soos hulle in die ou dae so graag gedoen het.
Net toe hy begin wonder waar hulle dan bly, kom Annie en Barry by die deur in. Barry knipoog laggend vir hom toe hy langs hom kom sit. Dit beteken seker sy sal saamkom, dink Johan. Mooi so. Ek is seker dit is al wat kortkom: dat ons die ding ’n slag goed uitpraat en uit die weg ruim om dan sonder spanning verder saam te werk.
“Toe maar, oom Dries, ek sal self skink,” sê Barry toe Andries Celliers wil opstaan uit sy stoel. “Annie het nou net vir my oom Andries se nuutste spogroos gewys. Oom bly maar vir Wag ’n Bietjie voor, nè?”
“Kom al die rose uit die tuin?” vra Johan geïnteresseerd.
“Ja,” antwoord meneer Celliers. “Jammer dit word nou te donker, anders sou ek graag vir jou my tuin gaan wys het, meneer De Kock. Die rose is nou so pragtig. Maar kom kyk gerus ’n ander dag.
“Graag, dankie.”
“Wil julle nie saam met ons eet nie?” vra Annie se ma toe Annie en Barry ook hul drankies gekry het. “Daar’s lekker sosaties, Barry.”
“Alte graag, tant Stienie. Wat sê jy, Johan?”
“Net so graag,” antwoord Johan sonder aarseling. “Maar ek dink ek het ’n bad nodig voor ek aan enigiemand se tafel kan sit.”
Graag sou hy nog ’n tydjie wil versuim in die gesellige atmosfeer van die Celliers se huis. Vanaand is hy tog nie lus vir sy studeerkamer nie. Tant Sannie se pynlik netjiese bedrywigheid laat sy kamers darem so koud en ongesellig lyk. Nooit is daar ’n boek uit sy plek nie en die stoele staan so stokstyf teen die mure.
“Kan ons nie sommer in oom Dries se dam spring nie? Ek sien Andries en Francis is al besig om te spat,” vra Barry.
“Natuurlik. Die dam is vol en gooi die seuns gerus maar uit as hulle in die pad is. Hier lê ’n paar swembroeke rond en ek sal darem vir julle elkeen ’n skoon hemp kan leen.”
“Dit sal heerlik wees,” stem Johan geesdriftig in. “Maar ek weet nie hoe dit daarna met die sosaties sal gaan nie.”
“Toe maar, daar is baie,” sê mevrou Celliers.
“Kom jy saam swem, Annie?” nooi Barry.
“Ek het klaar gebad, Barry. Ek is tog te lui om weer uit en aan te trek.”
“Jy’s bang ons sal jou duik, nè? Nou ja, bly dan heeltemal weg, hoor.”
“Moet Mammie nou vir hulle vra om hier te eet?” vra Annie, ’n plooi tussen haar wenkbroue toe Barry en Johan, vergesel van haar pa, dam toe is.
“Maar kindjie,” sê haar moeder sag. “Ek verstaan jou glad nie. Waarom kan ek nie vir hulle vra om hier te eet nie? Die man is tog Andries se skoolhoof, al wil jy ook nou geen verpligting teenoor hom erken nie. En Vader sal baie ontevrede wees as jy onhoflik is teenoor hom.”
“Ek is nie van plan om onhoflik te wees nie, Moeder,” sê Annie met ongewone ongeduld. “Wat kan ek vir Moeder help doen?”
“Alles is klaar, dankie.” Haar oë rus bekommerd op Annie en sag sê sy: “Waarom hou jy nie van hom nie, Annie? Ons dink dan almal hy is so gaaf.”
Annie druk haar wang ’n oomblik teen haar ma s’n.
“Hy is gaaf, Moeder. Dis sommer ek wat so ’n naarheid is.”
Die sosaties en vars tuisgebakte brood smaak heerlik.
Francis du Pré eet ook daar, maar gaan kort ná ete weg en Andries verdwyn ook na sy kamer om met sy skoolwerk aan te gaan.
“Het jy lus om bioskoop toe te gaan, Annie?” vra Barry toe hulle almal lui op die stoep sit.
“Nee, dankie, Barry. Dis vanaand te lekker buite om in ’n bedompige bioskoopsaal te gaan sit.”
“Ek stem volkome saam, Juffrou,” sê Johan lui, en Annie dink weer aan Kobie. Sou hy nie gretiger gewees het om saam met Kobie uit te gaan nie? Byna in antwoord op haar gedagtes vervolg hy: “Ons kan die bioskoop vir ’n ander aand bêre.”
“As julle nou regtig die sosaties wil verdien,” sê meneer Celliers, “kan julle ’n bietjie brug saam met my kom speel.”
“Ag nee, Andries, hulle is seker nie daarvoor lus nie,” protesteer mevrou Celliers, maar die twee jong mans is gretig om te speel, en ná hulle nog so ’n rukkie buite vertoef het, is hulle sitkamer toe. Mevrou Celliers, wat net so graag toekyk as wat sy speel, gaan haar breiwerk haal en kom sit by hulle.
Toe hulle trek, kom Johan en Barry saam.
“Watter kaarte gaan julle trek, Juffrou?” vra Johan.
“Kan julle nie maar die meneer- en juffrou-storie laat staan vir die skool nie?” wil Barry weet. “Die gedurige beleefdheid bring my totaal van stryk.”
“Ons kan seker,” sê Johan. “Maar ek het nog nie juis veel aanmoediging daartoe gekry nie. En jy weet ek is ’n verstandige man.”
Die aanval kom totaal onverwags en vang haar heeltemal onvoorbereid. Niemand wend ook die minste poging aan om haar te help nie, almal dink seker sy kry maar net wat sy verdien. Annie ignoreer dit dus maar en, volgens die beginsel dat aanval die beste manier van verdediging is, sê sy: “Kom, Pappie, dat ons die jong kêrels wys hoe om kaart te speel. Barry het seker al weer alles vergeet wat ons hom geleer het. Dis tyd dat ons hom ’n Culbertson gee om te bestudeer terwyl hy sy skapies oppas.”
“Sit, meisiekind,” sê Barry en plak haar in ’n stoel neer, “dat jou neef Barry vir jou wys waar Dawid die wortels gegrawe het.”
Andries Celliers is ’n ou brugspeler, ongetwyfeld die beste speler daar by die brugtafeltjie. Maar die ander drie is nie ver agter nie en die kaarte val mooi onpartydig. Die eerste pot gaan na die Celliers-gesin nadat dit halfpot elk was.
“Wil julle oortrek?” vra Andries Celliers.
“Nee,” sê Barry, “ons het hierdie een amper gehad. Die volgende een is ons s’n. Kom, Johan, hierdie pot moet ons neem, of ek hoor nooit die end daarvan nie.”
“Hulle raak senuweeagtig, Annie. Ons sal maar gou die genadeslag toedien,” sê Annie se pa.
Dit is later halfpot elk en dit gaan maar wurg-wurg aan albei kante toe Johan weer begin met twee skoppens. Geleidelik gaan hulle op tot Barry hom tot ses skoppens opstoot.
Annie het die aas, die boer en twee klein skoppens in haar hand gehad en nie ’n enkele kaart van hartens nie.
“Doebleer,” sê sy, en Johan betrag lank en versigtig sy kaarte. Hy kyk skielik op na Annie, asof