Tryna du Toit-omnibus 1. Tryna du Toit
worstelstryd vir die jong boertjie om kop bo water te hou. Daar was nie sprake van huis verbou of ander ingrypende veranderings aanbring nie.
Frank het voor hul troue ’n bietjie gehuiwer om die fyn nooientjie van hom, wat haar hele lewe in die dorp gewoon het en so lief was vir blomme, musiek en alles wat mooi is, te vra om in so ’n onaantreklike ou huis te begin. Die voorkamer veral was ’n somber, lelike kamer wat ’n mens dadelik tot swaarmoedigheid gestem het, en in die vorige eienaars se leeftyd het dit meestal toe gestaan.
Maar dis wonderlik wat ’n bietjie vindingrykheid en ’n paar blikke verf kan doen. Rita het die kamer met veelkleurige gordyne en kussings, helder blompotte, altyd gevul met die keurigste blomme, en ’n paar geweefde matte teen die mure omskep in ’n sonnige, opgewekte vertrek wat ’n getroue weerspieëling was van ’n natuur wat niks sombers en onaantrekliks kon duld nie.
“Wie sê ’n glasie bier?” sê Frank toe hulle in die huis is. “Of sal ons Bolander liewer ’n bietjie wyn verkies?”
“Nee, dankie, ’n biertjie sal lekker smaak.”
“Ek dog die Bolanders drink net wyn,” sê Rita. “Glase vol, sommer voor brekfis al.”
“Toe maar, laat staan julle nou vir Johan. Ek hou van die Bolanders,” sê Letty.
“Dankie, Letty. Kom sit hier by my dat ons saam die fort kan hou. Maar as julle boere ooit weer so teen sononder in die dorp is, kom drink gerus ’n glasie wyn saam met my. Ek verwag nou nie eintlik om ’n fynproewer hier tussen julle te kry nie, maar kom nogtans. Ek is seker julle het nog nie sulke wyn geproe nie.”
“Is jou pa ’n wynboer?” vra Frank.
“Wynboer, vrugteboer. Stook ’n bietjie brandewyn ook.”
“Ons sal verseker kom. Maar waarom help jy dan nie boer nie?”
“Ek het twee broers wat help. My kop het maar altyd weggestaan.”
“Kom, nog ’n glasie bier, Barry? Johan? En toe, Anna-patat, waarom so stil? Of luister jy maar as die grootmense praat?”
“Ek is so flou van die honger, ek spaar maar die bietjie krag wat ek nog het,” antwoord sy glimlaggend.
“Nou kom, ek voel net so,” en hy gryp haar hande en trek haar uit die stoel op.
Hulle het smaaklik geëet aan die geurige kos.
Ná ete moes hulle eers rus, en lui en tevrede het elkeen ’n sitplekkie op die stoep gesoek. Johan het langs Annie gestap en, seker nog toneelspelend, haar hand geneem.
“Kom, Annie, kom sit by my.”
Saam gaan hulle op die reisdeken op die lae muurtjie sit. Opgeruimd het die klomp gesels en, almal rugby-entoesiaste, is dit nie lank nie of hulle het vir Johan en Barry aan die gesels oor hul rugbyjare.
Die twee het jare lank saam rugby gespeel, eers vir die Hoër Jongenskool in die Paarl waar hulle saam was, en daarna op Stellenbosch, waar die koerante destyds vol was van hul sprankelende spel.
Toe Barry se kursus ná vier jaar voltooi was, moes hy plaas toe, want sy oupa, wat intussen die boerdery vir hom waargeneem het, was later van jare maar baie kranklik. Tog wou hy nie toelaat dat sy kleinseun huis toe moes kom voor hy sy landbougraad behaal het nie. En daarmee was Barry se rugbydae op ’n end. Hy het nog een of twee maal deelgeneem aan Curriebekerwedstryde, maar sy oupa se gesondheid het vinnig agteruitgegaan en die verantwoordelikheid van die plaas se bestuur het geheel en al op hom gerus.
Johan, wat twee jaar langer op Stellenbosch aangebly het, is later gekies om saam met die Springbokke na Engeland te gaan, en die jaar daarna het hy weer teen die besoekende Wallabies gespeel.
Annie het sonder om deel te neem aan die gesprek langs Johan gesit en luister na wat die ander gesels. En Johan se diep, rustige stem, nou opgewek soos hulle lewendige beelde uit die verlede oproep, en jeugdige lag toon ’n nuwe Johan aan haar.
Die ernstige jong skoolhoof, so pligsgetrou, so verdiep in sy werk, is vanaand weer ’n sorgelose student, wandelend langs die paaie van sy jeug, en Annie is vervul met berou as sy dink dat sy ook bygedra het tot die ergernis en bekommernis van sy lewe as hoof van Saailaagte se skool.
“En wat is dit met Annie vanaand? Het sy haar tong ingesluk?” vra Frank skielik, en Annie skrik wakker uit haar mymeringe.
“Annie is seker verveel deur die rugbypraatjies?” sê-vra Johan aan haar.
“Annie? Annie val nog gereeld van die pawiljoen af as die spel net ’n bietjie opwindend word,” spot Barry.
“Skaam jou, Barry. Oor ek daardie een dag misgetrap het …”
“En die ou vet Jood om die nek geval het,” lag Barry heerlik. “Ek wens julle kon haar gesien het. Die ou Jood was so aangenaam verras. Dit was verlede jaar se Curriebekerwedstryd so teen die einde van die spel toe Viljoen so pragtig deurgebreek het. Maar Annie het nooit die drie gesien wat hy gedruk het nie.”
Ná hulle Annie genoeg geterg het, verdwyn Rita ongemerk, skakel die radiogram aan en vra of hulle nie ’n bietjie wil dans nie. Byna onmiddellik kom die onweerstaanbare klanke van die Blou Donou-wals en geredelik staan hulle op. Johan se sterk vingers sluit weer om Annie se arm, terwyl hy vra: “Sal jy met my dans, Annie?”
En of dit nou buite op ’n boereplaas in die Karoo of in die beste danssale van die wêreld gedans word, die Blou Donou is en bly ’n verruklike wals, en Annie gee haar sonder verdere terughouding oor aan die betowering van die oomblik. Toe die musiek ophou, gaan sy staan, nog in die sirkel van sy arms, en doen moedswillig niks om los te kom nie.
Dis nie net Kobie wat kan koket speel nie, dink sy, en skielik bring die gedagte aan Kobie haar tot besinning. Vinnig staan sy terug en Johan laat haar onmiddellik gaan. Maar die volgende oomblik begin die musiek weer en Johan sê glimlaggend: “Ons toegif, Annie.”
’n Oomblik aarsel sy, toe sê sy: “Nie meer nie. Ek is dors. Ek gaan eers ’n bietjie water soek.”
Sonder ’n woord stap Johan saam met haar by die huis in.
Later moes Annie vir hulle sing. As sy kon loskom, sou sy liewer nie gesing het nie, want Johan se woorde is nog vars in haar geheue, en laat haar baie selfbewus voel. “’n Mooi klein meisietjie met ’n silwerstem.”
Maar hulle wil geen verskonings hoor nie en Annie moet klavier toe loop.
“Sing vir ons ‘The end of a perfect day’, Annie,” kommandeer Frank, lui uitgestrek op die rusbank.
Om Annie se mond verskyn ’n vlugtige spotlaggie, maar onmiddellik verdwyn dit weer.
“Goed, Frank,” willig sy in, en Rita begin die begeleiding speel.
En weer, soos tevore, voer die helder, lieflike stem Johan mee. Die ander is ook nog nie tevrede nie en sy moet weer en weer sing.
Toe het Rita koffie en toebroodjies bedien en daarna het hulle weer gedans.
“Gaan jy weer met my dans, Annie?” vra Johan ná hy met elk van die ander ’n beurt gehad het, en met ’n onverwagte glimlag stem sy in.
“Weet jy, meneer De Kock,” begin sy toe hulle wegdans, maar Johan val haar in die rede.
“Johan is die naam, Annie.”
“Weet jy,” herhaal sy sonder om ag te slaan op sy woorde, “dat ons na die laaste toetswedstryd teen die Wallabies in die Kaap sou gaan kyk het? Ons en Barry sou gaan. Ons plekke was bespreek en alles reg toe word sy oupa so siek dat ons nie kon gaan nie.”
“Ja,” sê Johan, “ek weet. Barry het my gesê. Hy is kort daarna dood, nie waar nie?”
“Ja,” sê Annie sag, en die opgewekte stemming is meteens weg.
Vir ’n rukkie dans hulle in stilte, toe sê Johan tergend: “Ek is jammer, Annie, dat julle nie Kaap toe kon kom nie.”
En omdat die diep, tergende stem ’n snaar in