Plaasmoord. Karin Brynard
oopmond na hom en kyk. Agter hom het daar nou nog twee mans ingekom, wat hulle oë afkeer as Beeslaar by hulle verbystap.
Wat is dit, wonder hy as hy deur die swaaideure na buite uitloop, wat in Buks Hanekom se oë geflikker het toe hy Nelmari Viljoen se naam noem?
Hoofstuk 6
6
Dis Vrydagmôre, nog voor agt, maar die son bak al witwarm.
Beeslaar vee verergd met sy sakdoek oor sy nat voorkop. Here, wanneer sal hy dan begin akklimatiseer? Die ergste van alles is dat dit elke goddelike dag so warm is. Onder die veertig grade word hier rond as ’n “koel” dag beskou. En almal reken hierdie somer is nog mak. Daar’s “minstens” nou en dan ’n donderbui wat die wêreld afkoel.
Maar die hitte pla sy twee kollegas, wat hier oorkant sy lessenaar sit en deur hul notas blaai, skynbaar nie. Seker ook elandbloed, soos ’n boer nou die ander dag teenoor Beeslaar opmerk. Elande het glo die vermoë ontwikkel om hul bloedtemperatuur te verkoel op baie warm dae, sodat hulle breine nie kook nie. Of so iets. Hy is ook nie heeltemal seker of dit elande is nie. Kan blerrie koedoes ook wees, vir al wat hy weet. Die goed lyk alles eenders.
Beeslaar loer onder sy wenkbroue na die twee oorkant hom wat sit en notas uitsorteer. Daar’s stukkende plekkies op Pyl se nek, waar hy met die skeerslag ’n paar puisies getref het. Hy’s nog jonk, skaars 23. Sy klein postuur, saam met die baadjiepak wat te groot is, laat hom nóg jonger lyk. Hy’s so maer soos ’n riet. En kortgat, met ’n oorontwikkelde adamsappel. Maar hy’s lewendig, en gretig.
Johannes Ghaap is net ’n jaar of wat ouer, maar sy lyf vertel ’n ander storie, of hy al baie geleef het. Hy is donker van gelaat, lank en sterk gebou, met ’n vlesige gesig en ingeduikte neus. Dit lyk of hy al sy kwota kroeg-fights agter die rug het. Anders as Ballies Pyl, dra hy nie ’n pak nie, steur hom minder aan konvensie. Hy’s rustig, selfs effe gevrek, lyk dikwels verveeld. En anders as Pyl, wat heeltyd lyk of hy miere in sy broek het, is Ghaap se bewegings traag en stadig, asof alles hom moeite kos. Die mense noem hom “Janus”, het Beeslaar gemerk, lank en lui uitgespreek, asof die vinnige ritme van sy volle naam dalk aanstoot sou kon gee.
Albei van hulle is nog rou, maar pas ses weke uit die aanklagkantoor. Het net die basiese polisie-opleiding, is verder syne om op te lei.
Beeslaar die kindermeid, oftewel Nanny McPhee sonder die snor.
“Oukei,” sê hy dan, “wat het julle vir my?”
Pyl tel ’n bondel papiere, wat hy netjies op Beeslaar se lessenaar gestapel het, op. En sit dit haastig weer neer. Van die papiere fladder grond toe. Hy duik agterna. Dan skeur hy ’n vel uit sy aantekeningboek en kyk fronsend daarna.
Beeslaar sug innerlik.
“Gaan af op gisteroggend se lys, sersant, beginnende by De Kok. Jy was weer by hom en het sy alibi nagegaan. Terloops, onthou asseblief, albei van julle, ons skryf kort, duidelike verslae van al die inligting wat ons insamel. En moet in godsnaam nie die datum en tyd vergeet nie. En jy los dit nie in jou boek nie, dit kom alles in die moorddossier. Elke dag. Soos ek verduidelik het.”
Pyl knik, skraap sy keel en begin dan: “Ek was gisteroggend om nul-negehonderd-uur op Huilwater, waar ek meneer Adam de Kok by sy huis gesien het. Ek het hom ...”
“Jy hoef nie die verklaring voor te lees nie, noem maar net die hoofpunte, sersant.”
Die adamsappel beweeg ’n paar maal op en af. Dan gaan Pyl voort: “Ek het hom weer ondervra, inspekteur, maar sy storie bly dieselfde. Hy was in die dorp die hele oggend en het eers na twee die middag teruggegaan plaas toe. Oubaas Bekker van die handelshuis bevestig dat De Kok die oggend rondom elfuur by sy winkel was. Hy het die ou tante – die huishoudster, mevrou Johanna Beesvel – afgelaai. Meneer Bekker sê De Kok en mevrou Beesvel doen byna elke Woensdagoggend die plaas se inkopies by hom. By die landboukoöperasie bevestig die mense ook dat De Kok daar was. Jan Regopstaander, senior verkoopsman, sê De Kok het draad gelaai ...”
“Wát gelaai?” vra Beeslaar. Pyl se Noord-Kaapse aksent laat die woord soos “drât” klink.
“Draad. Waarmee mens draad span. Dis waarmee die twee werkers, Lammer van der Merwe en ... e ...” Hy skarrel in sy papiere. “Dawid Tieties. Dis waarmee hulle die middag van die moord besig was, mos. Inspekteur onthou? Ek en De Kok het hulle loop haal uit die kamp waar hulle besig was, om verklarings te kom aflê. Mos.” Hy sit die papier vinnig weg wanneer hy Beeslaar se ongeduldige handgebaar sien. “De Kok het draad gelaai wat hy ’n maand gelede bestel het. En medisyne – ek het die naam hier ...” Hy blaai deur sy notaboek. “Waar’s dit. Terimi–... iets. Ek weet nie hoe om dit uit te spreek nie. Dis vir wurms in skape of so iets.”
“Gaan net aan, Pyl, anders sit ons vanaand nog hier.”
“Reg. En hy het twee 25-liter-kanne paraffien gelaai en ’n drom diesel. Hy het ook sy bakkie se tenk volgemaak. Ou oom Niklaas Vegter, wat die pompe beman, sê hy dink De Kok is na twaalfuur daar weg. Hy is terug handelshuis toe om mevrou Beesvel met die week se inkopies op te laai.”
Beeslaar slaan innerlik sy oë hemelwaarts. As Pyl daardie hele inkopielys ook gaan voorlees, spring hy by die venster uit. Maar hy bedwing sy ongeduld en sê: “Goed, en die res van die storie het jy ook bevestig gekry?”
Pyl skuif ywerig vorentoe op sy stoel. “De Kok is terug winkel toe en meneer Bekker bevestig dit. Hy het self ook goed by die winkel gekoop, tandepasta en ...”
“Raait-raait, so De Kok se storie klop. Dankie, dis deeglike werk. Waar was hy daarna?”
“By die bank. Hy en die ou tante. Mevrou Januarie, die bankhoof of wat sy ook al is, sy’s mos maar die enigste een daar, het bevestig hulle was by haar en sy weet, want dit was net voor die middagete-toemaaktyd en dit was nogal besig in die bank omdat daar heelwat boere die oggend in die dorp was en sy was bekommerd dat sy almal sal moet uitja voor toemaaktyd en die boere raak kwaad as hulle tot twee-uur moet wag as sy weer oopmaak.” Hy skep asem.
“Maar De Kok, sersant. Wat van De Kok?”
“E ... ja, hy was een van dié wat weggewys is en toe het hy net na twee aan die beurt gekom en hy’t state vir die plaas se rekenings aangevra en geld uit sy persoonlike rekening getrek en aansoek gedoen vir ’n nuwe tjekboek ...”
“Raait-raait. Hoe laat is hulle weg?”
“Kort daarna, want hulle was mos nou net na ons op die plaas.”
“Wat weet ons alles van De Kok?”
Pyl kyk ’n oomblik na Ghaap, maar as dié nie reageer nie, praat hy: “Ek ken hom nou nie juis nie, maar die mense sê hy’t wild grootgeword en mens kan dit nou nie aan hom sien nie, want hy is so vol ...”
“Hoe bedoel jy, wild grootgeword?” val Beeslaar hom in die rede.
“Nee, ek meen nou maar soos ’n regte Boesman, sy mense is nog Boesmans daar uit die woestyne uit, in Botswana se koerse in, maar hulle sê hy’t nog in velle rondgeloop en miere geëet tot ander dag. Nou eet hy glo met silwermesse en -lepels. Wat hy van oorsee af gelaat kom het. En hy hou hom baie opstêrs en so, vol fyn maniertjies en dinge, te goed vir die armer volkies, kuier by die wit mense en so aan ... Maar die mense sê hy was nou-die-anner-dag nog bobbejaan.”
Pyl kyk vir ’n moment knipperend na Beeslaar. Dan gaan hy aan. “Ek het by al twee die buurplase ook met die werkers gaan praat. Die plase sit nie so naby aan die hoofpad soos Huilwater nie, so die mense sal nie sommer enige vreemdelinge gewaar nie, maar hulle is bang, inspekteur, bang.”
Beeslaar knik net.
“Dis die blankes ...” Pyl bly ’n oomblik stil, kyk met ronde oë na Beeslaar, wat beduie hy moet aangaan.
“Daar was glo ’n klompie blanke boere gister wat rondgegaan het en al die werkers ondervra het. Ek hoor by die mense van langs- en anderkant Huilwater. Dit smaak vir my hulle dra wapens en hulle werk maar rof met die mense. Weet inspekteur enigiets daarvan?”
Beeslaar sug. “Ek