Moerbeibos. Dalene Matthee
maar ek weet hy voel skuldig. Ek ken hom. Hy het gistermiddag lank met die teleskoop gestaan en hier na die platrand toe gekyk. Pa is nie gesond nie, oom. Hy bekommer hom oor die hout en oor die tuin en oor die beeste en oor Will op Karawater. Oom kan nie vir Pa nou sommer net los nie. Daar is omtrent al weer nie ’n werksmens op Portland nie, John het vanoggend die perd opgesaal, maar sonder ’n enkele een teruggekom.”
“Hy moet ophou met daardie manier van hom om die werksmense met die perd te wil loop aankeer. Dis nie beeste nie. Hoekom help jy en John nie liewerster julle pa nie?”
“Oom ken my pa, niks wat ons doen, is goed nie.”
Dit was nie heeltemal waar nie, maar ek was te vol van die onrus oor my meisiekind om met Hal te stry. En Hal was glad nie onskuldig nie; hy was een wat lief was om sy pa te treiter en het die vervloekste manier gehad om al sagter en sagter te praat as sy pa naby was, dan dink die stomme ou man dis die doofheid wat hom oorval. Die groot fout wat Barrington jare tevore gemaak het, was om vir John en Hal en die oudste dogter, Flos, klein-klein op die skip te laai en hulle in Engeland in die skool te loop sit. Vyf jaar lank moes die kinders daar oorkant alleen leer lees en skryf. Vir wat? My oorle pa het ons self leer lees en skryf. Vyf jaar is lank vir kinders. Toe hulle terugkom, was hulle vreemd. En as dit eers vreemd raak tussen jou en jou kinders, bly dit vreemd. Dit moes nie tussen my en Mirjam vreemd raak nie. Nooit nie.
Vir die vier jonger kinders het Barrington die slag ’n school teacher uit Engeland laat kom om hulle oorkant op Poortland te kom leer, ’n Miss Ritchie. Party van die kinders was al groot. Imar was twaalf, Gabrielle ses en Kate seker al veertien. Mirjam was elf. Miss Ritchie was nie lank daar nie, toe begin Imar en Gabrielle en Mrs Barrington neul dat daar vir Mirjam plek gemaak word in die skoolkamer op die dae wat ek daar uitgehelp het. Nie hoër of laer nie. Ek het nie beswaar gehad nie. Barrington was die een met die beswaar. Hy het gesê Miss Ritchie kos hom baie geld. Nie alleen moes hy haar skipgeld van Engeland af betaal het nie, maar boonop moes hy haar sestig pond in die jaar gee plus slaapplek en drie keer se kos op ’n dag. Daar kon vir Mirjam plek gemaak word in die skoolkamer, maar dit sou my ’n sjieling ’n dag kos. Bloedgeld. Maar ek het dit betaal. Ses maande lank. Toe stop Barrington Mirjam se skoolganery omdat Miss Ritchie dit konsuis te moeilik kry met die kind wat eintlik net Hollands ken. Dit was ’n lieg. Die kind het dan van kleins af op Engels moes speel met Imar en Gabrielle. Wat kon ek doen? Dit was nie mý school teacher nie. Mirjam het ’n volle week gehuil toe sy hoor sy kan nie meer skoolgaan nie en het toe maar bedags om die opstal rondgespeel tot die kinders uit die skoolkamer uit kon loskom. Miss Ritchie het drie jaar gebly. Lank nadat sy weg is, het Mrs Barrington my eendag gevra of Mister Barrington my ooit gesê het hoe slim Mirjam in die skool was. Barrington het my nie ’n woord daarvan gesê nie.
“Kan ek vir Pa sê oom sal môre kom help?”
“Nee. Die dag as die skip die Italiane kom laai, daardie dag kan jou pa my weer laat roep. Nie voor dit nie. Jou pa is ’n geleerde man en hoog gereken by die goewerment, sê vir hom hy moet ’n brief skryf en vra dat die skip voor die maand uit is, gestuur word. As die winterreëns eers begin val, gaat die spul doodverkluim hier in die tente.”
“Ek sal vir my pa sê, oom.”
Mirjam het nie naby gekom solank Hal daar was nie. En Hal was skaars weg, toe is White daar. Vyftien jaar lank het ek en Mirjam in vrede gewoon, met net af en toe ’n siel om ’n beker koffie voor te skink, nou was my huis skielik aanloopplek van vroeg tot laat. Waar moes dit eindig? En White het skaars gesit, toe kerm hy:
“Ek weet nie meer watter kant toe nie, Miggel.”
“Ek ook nie, Mister.”
“Die Grassi’s sê hulle het nié die kind vir Tomaso gegee nie.”
“Dink Mister nou hulle sal sê as hulle dit gedoen het? Ek mog dom wees, maar ek is nie onnooslik nie. Sou Mister op daardie skip geklim het as jy geweet het jou kind het konsuis weggehardloop? Die skip kon vaar tot anderkant die see, ek sou nie op hom gewees het nie, ek sou my kind loop soek het. Ek sou nie tot hier gekom het en dan kom staat en huil het nie. Ek sê vir Mister hulle het agterna spyt gekry.”
“Ek kan nie met jou saamstem nie, Miggel. Hierdie man en vrou is werklik verpletter van hartseer oor hulle kind.”
“Mister moenie vir elke snotbel en traan begin siestogfoeitog nie, kou eers voor jy sluk. En watse klas voorman is Christie watself nie loop kyk het waar die kind is nie? Ek sê vir Mister, hulle het die kind weggegee en hier kom spyt kry.”
“Ek het nie besef hoe hardvogtig jy is nie, Miggel.”
“Omdat ek nie wil saamtjank nie, is ek hardvogtig.”
“Christie is besig om ’n brief aan die polisie te skryf en te sê dat die Grassi’s nié die kind vir Tomaso gegee het nie. Hulle moet haar onmiddellik van hom wegneem en daar moet teen hom opgetree word.”
“Ek hoop nou net nie dit gee ’n lang gestryery van briewe af nie, want dan gaat hulle binnekort weer op ’n skip klim sonder die kind. Hoekom sê julle nie liewerster hulle moet die kind daar hou nie, hulle kan haar sommer met die verbygaan optel?”
“Ons sal maar wag en sien wat die reaksie op Christie se brief is.”
“Sit Mister dalk en wag vir ’n bietjie koffie?”
“Dit sal lekker wees, dankie, Miggel.” Die man het ’n lang sug gegee en eers toe hy die koffie het, toe kom dit uit dat hy eintlik oor Christie kom kla het. “As ek net geweet het wat hy vir hulle sê en wat hulle vir hom sê, Miggel. Hulle word by die dag meer ontevrede en Christie maak soos hy wil. Hy weet baie goed ek kan nie sonder hom klaarkom nie. Die goewerment het hom gehuur om saam met hulle as tolk en hulp tot hier te kom en tot daardie dag toe is hy betaal. En wat gebeur? Toe hulle op die kaai staan, loop hy eenkant toe en laat my net daar staan en ek ken nie een woord Italiaans nie.”
“Dit het seker maar geneuk, ja.” My kop was by Mirjam. Dinge sou gepraat moes word. Dringend.
“Dit verplig my net daar, sonder magtiging, om sy dienste met ’n verdere ses maande te verleng en ek bied hom ag pond die maand aan, wat hy weier, want sy prys is toe tien pond die maand plus sy eie twintig akker kroongrond en al die ander voorwaardes van immigrasie. Ek moes hom dit sonder magtiging toestaan, alhoewel ek onmiddellik aan Mister Laing geskryf het om die omstandighede te verduidelik. Maar op die ou end kan dit dinge wees wat teen my tel.”
“Gelukkig sal Mister hom nou darem nie vir die volle ses maande hoef aan te hou nie, ses maande lank sal die goewerment nie met die skip draai nie.”
“Nee. Maar ek kan nie langer as oormôre, as Donderdag, hier op die platrand bly nie. Ek moet terugkom by my kantoor en terselfdertyd kan ek nie vir Christie net so hier alleen met hulle los nie.”
“Vat hulle saam terug en slaan die tente weer langs die meer op, dan is hulle sommer by die kaai.”
“Ek het geen magtiging om dit te doen nie, Miggel. Hulle sal eers hier moet bly en jy sal eenvoudig vir Mister Christie moet bystaan.”
“Wat? Mister se verstand is aan die swik as Mister dink ek gaat hom bystaan. Ek het gesê ek sal help om hulle terug te kry tot by die water, maar verder wil ek met hulle niks te doen hê nie. Tensy …” Ek weet nie waar die gedagte vandaan gekom het nie, maar toe ek my kry, toe staan die idee soos ’n oop hek voor my. “Tensy Mister my mý prys ook betaal.”
“Watse prys?” Hy was versigtig.
“Twintig akker kroongrond. Gee my twintig akker kroongrond onder dieselfde kondisie as vir die vreemdes, en ek help Mister Christie nag en dag totlat die skip kom.”
White het vinnig gekeer. “Wag nou, Miggel, jy weet baie goed dat dit nie moontlik is nie, ek kan nie sommer kroongrond sit en uitdeel nie.”
“Maar daar kan vir Mister Christie uitgedeel word.”
“Hy word beskou as ’n immigrant.”
“Ek sal die geld nou aftel en neersit.”
White het sy kop geskud. “Nie eers teen dubbel