Moerbeibos. Dalene Matthee
sê vir julle, hier kom groot reën aan en voor dit val, sal hier baie gedoen moet word. Eerste is die vuurmaakhout.”
Christie het my gehoor, want hy’t skielik uit ’n tent gevlieg en sy vinger amper in my gesig kom druk. “Mister Miggel,” sê hy, “ek is besig om aan Mister White te skryf en te eis dat daar onmiddellik ’n ander persoon gestuur word om my by te staan.”
“Jy sal die skrywery maar eers moet los, hier kom reën aan. Die hout moet gekap kom, daar moet skerm gemaak word om onder vuur te maak, en honderd ander dinge.”
“Ek sien geen wolke nie.”
“Ek sê vir jou, voor jou ink behoorlik droog is, draai die wind wes en reën jy uit jou tent uit. Maar eintlik wil ek van jou weet hoekom hierdie mense so sleg lyk. As die goewerment dit sien, is daar moeilikheid en jy’s kastig die voorman. Wat makeer die man wat daar anderkant sit, is hy lam?”
“Hy was onder die indruk dat hierdie Amerika is. Twee van sy neefs het Amerika toe geëmigreer.”
Die lyf hét vir my ’n bietjie bekend gelyk. Kort en maer, asof hy nog nie behoorlik uitgegroei was nie. “Wat is sy naam?” vra ek vir Christie.
“Antonio Mazera.”
Toe hy sy naam hoor, kyk hy op en toe hy my sien, toe is dit oombliklik weer: “Amêrika, Amêrika.” Maar dit was nie meer om te vra nie, dit was ’n geween. Ek loop tot by hom en ek sê: “Genade, mens, kerm jy nog altyd oor Amêrika? Kry end en kom op jou voete!” Hy’t sleg gelyk. “Jy kan nie hier kom sit en afsterwe nie. Die goewerment het julle getel. As een makeer, gaat hulle hom van my kom vra. Staat op!”
Hy’t opgestaan. Maar toe was dit weer Christie wat ontevrede is. “Mister Miggel,” sê hy, “ek is die tolk. Ek wil weet wat jy vir die man gesê het.”
“Moenie jou verknies nie, Mister Christie, die man het nie verstaan wat ek gesê het nie, hy weet maar net wat ek bedoel het. As Mister Christie nou net sal help praat lat die hout gekap kan kom, sal ek bly wees. En voordat ek met hulle in hierdie bos kan ingaan, is daar dinge wat hulle moet weet as hulle weer daar wil uitkom, daarom moet Mister nie ’n woord uitlaat van wat ek vir hulle wil sê nie.”
“Jy sal hulle nie in die Bos kry nie.”
“Mister, moenie lat ons van die begin af sukkel nie. Sê vir hulle ek soek drie man, want ons gaat behoorlik loop houtkap, nie dunhout breek op die bosrand om mee rook te maak nie. Sê vir hulle hulle hoef nie bang te wees om in die Bos in te gaan as Silas Miggel by hulle is nie; ek sal kyk lat hulle nie wegraak nie en lat die grootvoete hulle nie trap nie. Ongelukkig kan ek nie vir Mister sê wat die grootvoete se regte naam is nie, nie eers op Engels nie, want hulle is baie slim, slimmer as mense, hulle verstaan alles. As jy hulle op die regte naam noem, hoor hulle jou en hulle dink jy roep hulle en kom trap jou plek uitmekaar.” Ek het op die man se gelaat gesien hy weet nie waarvan ek praat nie. “Law of de forest, Mister! Ek praat van die groot diere met die groot ore en die …” Dit was tydmors. Ek het nie geweet wat slurp in Engels is nie en Mirjam was nie by nie. “Los dit,” sê ek, “roep die mense bymekaar en sê vir hulle die hout moet gekap kom, die son klim.”
Wat hy vir hulle gesê het, weet ek nie, maar dit was net woerts-woerts, toe is hy klaar en toe trek hulle los en praat en beduie asof daar ’n slang tussen hulle gegooi is. En Christie staan soos een van wie tot die skaduwee vernaam is.
“Ek het jou gewaarsku, Miggel.” Ek was ook nie meer Mister nie. “Hulle sê waar hulle vandaan kom, hou rowers en wegkruipers in bosse, nie ordentlike mense nie.”
Ek dog ek kom iets oor. “Wat? Sê jy vir hulle, ek sê, in hierdie bos woon net houtkappers en hulle huismense en nie een is ’n wegkruiper of ’n rower nie. Die rowers bly op die dorp, ons noem hulle die houtkopers. Sê dit vir hulle.” Ek het stilgebly van Josafat Stander.
En weer is dit net woerts-woerts, toe sê hy: “Hulle sê hulle is nie houtkappers nie, hulle is geëerde syboere in die land waar hulle vandaan kom.”
“Vra vir hulle, ek vra, as hulle dan so geëerd was, vir wat het hulle hiernatoe gekom?”
“Omdat hulle met mooi beloftes en advertensies gelok is en nou in die wildernis afgelaai sit!” het hy self geantwoord. “Hierdie mense is in opstand. Daar is gekke van hulle gemaak, hulle is beledig! Waar ek en hulle vandaan kom, woon barbare in tente of in huise van hout!”
“Luister, Mister, wil jy vir my kom staat en sê Silas Miggel is ’n barbaar?”
“Húlle sê dit, Miggel, nie ek nie. Wat ek wel kan byvoeg, is dat jy nie ’n idee van beskawing het nie en dat ek en die Italiane uit beskaafde lande kom.”
“Val vuurmaakhout daar uit die lug uit?”
“Nee. Hulle stel voor dat jy die hout gaan kap.”
“Hulle sê ék moet die hout gaat kap?”
“Ja.”
Ek het nie geweet of ek moes omdraai en loop of stilstaan en baklei nie. Waar daar siekte is, tel jy jou byl vir jou allernaaste op in die Bos en loop kap sy hout en sleep dit vir hom uit en ry dit tot op die dorp, en jy vat nie vir jou ’n korrel van sy koffie of sy suiker nie. Maar jy tel nie byl op vir ’n gesonde man nie, nog minder vir ’n treksel vreemdes.
Die luggie wat oor die platrand gesny het, was koud. Die vroue se rokke het om hulle bene vasgewaai en die meeste had tjalles om die skouers. Die kantkrae was nog net so wit, maar ek kon nie agterkom of dit ander rokke was wat hulle aangehad het nie. Ek dink dit was. Die meeste was jong vroue, net een was ouer. Die windjie het van die seekant af gewaai en die tente soos loslyfgoed laat wapper. Teen die Saterdag sou dit reën.
“Signor Miggel?”
’n Vrou met ’n kopdoek onder die ken geknoop en ’n krom neus, het my by die naam geroep. “Ja?” Ek kon hoor sy wil iets van my weet.
“Mariarosa vra hoe groot die Bos is,” tolk Christie.
“Sê vir haar veertien dae se stap na die oostekant toe; noord tot waar die berge lê, suid tot waar die see hom keer en weswaarts weet ek nie.”
“Sy vra wat jou plan is, wanneer jy vir hulle die hout gaan kap. Hulle moet vuur hê, die kinders is honger.”
Ek het vir myself gesê: Silas Miggel, staan kalm; jy’s vasgekeer en as jy vas is, is jy vas. Trap bo-oor jou trots en loop kap vir hulle die hout, die dag gaan om. Loop kap die hout, sleep dit vir hulle uit, dra dit uit, laat hulle staan waar hulle staan. Verniet sal jy jou blyreg nie kry nie. Troos jou dat hulle môre vort sal wees en jy die hele platrand vir jou en Mirjam sal hê.
“Goed,” sê ek vir Christie, “ek sal die hout loop kap. Sê vir hulle dit sal die beste wees, want die Bos het ’n manier om ’n bang man se broek van sy lyf af te beef en dan is hulle nog groter gekke as wat hulle nou is en jy’s die grootste een.” Of hy alles verstaan het, weet ek nie, ek moes maar baie Hollandse woorde tussenin hou.
Ek het die orige byle by die huis gaan sit, die os loop aanhaal en langs die houtkamer voor die slee gespan. Mirjam het vir my asbrood en patats in die bladsak gepak.
“Kan ek nie saamgaan en Pa gaan help nie?”
“Nee.”
“Is Pa nou vir my ook kwaad?”
“Nee.”
“Kan Pa nie solank van ons hout vir hulle gee nie?”
“Dan wil hulle môre wéér van my hout hê.”
Ek is met Rooiels-se-sleeppad die Bos in en ek het my kop vooruit gestuur om die plek te loop kry waar die storm die jaar tevore ’n ou kershout uit die bosvloer gewoel en neergelê het. Daar sou nie gerapport kon word dat Silas Miggel vir hulle groenhout gekap het nie. En ’n beter vuur as van kershout sou hulle nie kry nie. Maar hulle sou betaal. Die goewerment sou betaal. Silas Miggel laat nie aan sy gesig vat nie.
Die Bos was klam en koel en stil. Bo in die bosdak het die wind geroer en spetseltjies son op die os se