Moerbeibos. Dalene Matthee
sê Christie en ek sien die man is benoud. “First of all, these people want to know where the mulberry forest is.”
“Die watse ding?”
“Die mulberry forest, Miggel,” sê White en skud sy kop. “Dis waaroor meer as die helfte van die moeilikheid gaan. Daar is in Italië aan hulle gesê dat dit ’n moerbeibos is waarheen hulle kom. ’n Mulberry forest.”
“Is julle nou snaaks?” vra ek. “Watse moerbeibos? Dis ’n houtbos hierdie. Stinkhout en geelhout en kershout en kwar en witels en rooiels en saffraan en witpeer en vlier en kamassie en hardepeer en assegaai, en so kan ek vir julle opnoem tot ek deur die Bos is en dan kan ek met die onderbos begin, maar van ’n moerbeibos het ek nog nooit in my lewe gehoor nie. Wat wil hulle met moerbeie maak? Leef hulle van moerbeie?”
White het net sy kop geskud en vir Christie gesê om vir hulle te sê dat daar nie ’n moerbeibos is nie, dat hulle moet kalm bly. Christie vee eers met sy hand oor sy gesig soos een wat op ingee staan, en toe praat hy met hulle op hulle eie taal en wys bergkant toe. Skielik is dit vir my of hulle bedaar, en net daarna begin hulle een vir een wegdraai en gaan laai die goed af. Ek vra vir White of die voorman nie dalk nou vir hulle gestaan en lieg het nie, hoe anders het hy hulle so vinnig tevrede gekry?
“Ek weet nie, Miggel,” sê White, “ek is te moeg om om te gee. Wees liewer dankbaar dat ons hulle vir ’n oomblik stil het.”
Maar iets het in my eie binneste begin praat en my laat spesmaas kry. “Vir wat soek hulle ’n moerbeibos?” vra ek hom weer.
“Hulle is syboere, Miggel. Sywurmmense. Hulle is eksperte uit die noorde van hulle land en is spesiaal gewerf om hierheen te kom. Ek het eers gedink hulle is wewers, sywewers, maar hulle is nie, hulle boer met die wurms wat die kokonne spin en dan oes hulle die kokonne. Daar het êrens ’n baie groot misverstand plaasgevind, jy het self gehoor hulle verkeer onder die indruk dat hier ’n moerbeibos is. Die hele saak is verkeerd gehanteer!”
Italiane. Sywurms. Barrington. Dit was soos rieme wat aanmekaarknoop om een riem te maak. Verligting het oor my gekom, soos water oor ’n droë tong.
“Mister White,” sê ek, “dit is ’n misverstand. As ek nie keer nie, gaat ek juig! Dis oorkant op Poortland waar hulle moet wees. Dis Barrington se mense, hy wag vir hulle. Die beste sal wees as jy met hulle terugtrek tot op die dorp, dan oor die laagwaterbrug oor die rivier en dan aan die ander kant op. Ek meen, daar oorkant in die verte kan jy Poortland sien lê, maar die kloof tussen hier en daar is te diep, jy sal nie met die slees deurkom nie. Dis Mister Barrington se mense hierdie, ek belowe jou dit.”
“Hy wil hulle nie hê nie, Miggel.”
Ek het White se woorde gehoor en vir myself gesê ek het dit nie gehoor nie. Dit was Barrington se Italiane en Poortland toe sou hulle trek al moes ek hulle een vir een deur die kloof sleep tot daar. As White te sleg was om vir Barrington te loop sê dat sy Italiane gekom het, sou ek dit loop doen. Voor mý sou hy dit nie kon afstry nie.
“Mister White,” het ek gesê, haastig, “moenie lat hulle afpak nie, stop hulle. Gee my ’n kans om op Poortland te kom.”
Ek het my huis se deur gaan sluit en die sleutel vir Mirjam onder die klip gesit. Ek kon nie wag tot sy kom nie, daar het ’n uur se stap tussen my en Poortland gelê.
Dit was Barrington se Italiane. Al man in die omgewing wat daardie klas drome in die kop gekry het, was die honourable Barrington van Poortland.
Portland, Silas, Portland,” het hy my van tyd tot tyd aangespreek oor sy plek se naam.
“Dit was al die jare Poortland, ’n poort is ’n poort, nie ’n port nie.”
Barrington was uit hoë mense in Engeland en hy het dinge uitgedink wat geen ander uitgedink het nie. As sy korwe droog gestaan het, was dit die bosbye se skuld wat te lui was om te werk en het hy flukser bye met die skip saam laat kom van Engeland af. Die swerm wat nie in die Kaap weggeduiwel het nie, het dit hier kom doen. Daar het amper nie ’n skip by die kaai op die dorp kom anker waarop daar nie vir Poortland ’n kas goed was nie. As dit nie die watersaagmeul se enjin van Engeland af was nie, dan was dit die enjin se flenterparte op pad terug. Of klere vir hom en sy vrou en sy sewe kinders. Al drie sy seuns het een vir een ’n slag weggeloop van moedeloosheid onder die ou man.
Poortland. Redlands. Karawater. Alles Barrington-grond. Duisende akker en min wat nie ’n misoes was nie, want alles wat in sy kop gekom het, moes in die grond ook kom. As dit nie lemoenpitte was wat hy geplant het nie, was dit olywe of druiwe of katoen of twak of nartjies of rape of kurkebome en komkommers en okkerneute, en so het dit oor die jare heen aangehou. Alles moes in die grond kom vir die mirakel wat Poortland se voorspoed sou bring. Ek het hoeveel keer mooi met die ou man gepraat en vir hom gesê om te staan by sy beeste en sy skape en die hout uit Poortland se deel van die Bos. Maar nee. Dit moes alewig ’n uitheemse mirakel wees. Soos die sywurmbesigheid. Honderde moerbeiboompies het met die skippe saamgekom om op Poortland te kom vrek of in die klowe te kom staan en kwyn. Net die moerbeiheining agter die huis en die paar bome aan die westekant het bly lewe en saam daarmee Barrington se droom van ’n skuur so groot soos ’n mielieland waarin die wurms moes vreet en vet word om geel kokonne te spin.
“Ek sal met tien onse eiers begin, Silas.” Die honourable Barrington het graag met my oor sy planne vir die syboerdery gepraat as ons die dag beeste op Redlands moes tel, of onder in die kloof sukkel om die watersaagmeul aan die gang te kry. “Van een enkele ons eiers kan jy honderd pond se gewig aan kokonne wen en van honderd pond kokonne wen jy ongeveer twaalf pond afgerolde sy.”
“Om wat mee te maak, Mister Barrington?” het ek hom altyd gevra. “’n Mens kan nie sywurms of kokonne eet nie.”
“Dit sal ’n baie winsgewende boerdery wees, Silas. Die eerste paar jaar boer ek met die doel om kokonne uit te voer. Italië toe. Miskien ’n bietjie Frankryk toe ook. Die beste wewers is in Italië, die beste syboere ook. Ek sal Italiane laat kom om vir my die werk te doen.”
“Dit lyk vir my Mister Barrington se kalwers het die wurms. Mister Barrington moet Oujan stuur om te gaan bosdruifwortels graaf sodat ek dit op melk kan trek en vir hulle ingee. Die medisyne wat Mister Barrington laas met die skip saam laat kom het, beteken niks. Dis seker meer vir Engeland se klas wurms.”
Ek glo nie hy’t my eers gehoor nie. As hy die dag oor die sywurms wou praat, moes jy hom los en die kalwers laat oorstaan vir later. Een ding was seker, van sywurms het hy baie geweet, onnooslik was hy nie. Eendag het hy my vertel dat die sydraad wat jy van een ons eiers se kokonne wen, lank genoeg is om vyf keer om die aarde te draai.
“Dit klink effentjies lank, honourable,” het ek gesê. “Vat nou maar net hoe ver se stap dit vir my is tot bo in Streepbos by die heuningneste en dan nog weer terug tot by my huis. Soos dit vir my klink, is daardie draadjie dan nog ver van gedaan af.”
“Julle bosmense het geen begrip van dinge nie, Silas.” Hy het dit gereeld voor my neergesit. “Ek dink nie jy het die vaagste gedagte van hoe groot die omtrek van die aarde werklik is nie. Miskien sal jy beter verstaan as ek vir jou sê dat die sydraad van drie kokonne lank genoeg is om van jou huis af tot op die dorp te strek, en dit is nege myl.”
“Dit laat ’n mens respekte kry vir die ou drie wurmpies wat die draadjie getjorts het.”
“Moenie growwe taal in my teenwoordigheid gebruik nie, Silas!”
“Moenie maak of ek ’n kind is nie, Mister Barrington.” Hy het goed geweet ek is nie ’n man wat vloek nie.
“Dis ’n fyn kuns om met sy te boer, ’n baie fyn kuns. Nie alleen moet jy probeer om net die witmoerbei se blaar te voer nie, die blare moet ook net reg geoes word. Vir elke stadium van die wurms moet die blare in die regte grootte gekerf word, jou skuur moet so skoon soos ’n hospitaal wees en nie ’n hand mag aan die wurms raak nie. Hulle is baie vatbaar vir siektes. As jou wurms siek is, is jou eiers siek en ’n goeie kokonoes begin by die gehalte van jou eiers. Jy moet oplet na wat ek sê, Silas! Die dag wanneer ek op groot skaal met sy begin boer, gaan ek jou voltyds aanstel oor die skuur.”
Dit