Moerbeibos. Dalene Matthee
jou onwettige blyery op kroongrond is nou verby.”
As Barrington nie gekeer het nie, het ek sy kop tussen sy bene ingedruk. En toe haal Barrington skielik mooipraatjies uit: “Silas,” sê hy, “ek en jy kom oor baie jare heen saam, Mirjam het al amper soos ’n eie kind in my huis geword, waarom sal ons nou onvrede maak?”
“As Mister Barrington wil boek-opmaak, sal ek dit vir Mister Barrington doen. Van almal wat hier op Poortland gewerk het, is ek, Silas Miggel, al een wat nog nooit, nie een dag, die werk laat lê en aangeloop het nie. Ek het Mister Barrington reguit behandel, maar deur Mister Barrington se vervloekste sywurms sien ek vandag vir my en Mirjam in die wapad sit.”
“Nee, Silas, ek het vir julle plek op Karawater, julle kan môre trek.”
“Om te gaat varke oppas? Dink Mister Barrington ek het my Mirjam in die oopte grootgemaak om nou met haar Karawater toe te trek en haar te laat verwilder? Dis ’n volle dag se stap van daar af om op die dorp te kom, ons sal in die Bos moet slaap voor ons weer kan terug. En van wanneer af staat ’n bosmens uitgeverhuur aan ’n ander? Die eerste dag toe ek Mister Barrington kom uithelp het, het ek vir Mister Barrington gesê ek steek my hand vir Mister Barrington uit, maar ek staat nie uitverhuur nie. My plek is op die platrand. En Mister Barrington kom staat die sywurms op die goewerment en afskuif.” Ek was in my lewe nog nooit só van die ontsteltenis nie. “Maar ek sê vandag vir Mister Barrington daar oorkant gaat al wat Italiaan is, uitvrek as hulle nie weggevat word nie, en dit gaat op Mister Barrington se gewete kom.”
“Gaan sê dit vir die goewerment, Silas, nie vir my nie. Dit het in elk geval tyd geword dat jy huis toe gaan en gaan nadink oor my aanbod van Karawater. Kom praat weer as jy kalm geword het.” Hy het omgedraai en die huis ingeloop.
John het gestaan en lag. “Oom Silas,” sê hy, “ek sien daar is ’n paar mooi vroumense onder die Italiane. As oom so ’n bietjie was en aantrek, kry oom dalk een.”
“Loop bars jy, John Barrington!” het ek vir hom gesê, “ek soek nie vroumense nie en ek was my elke Sondag.”
Mirjam het my voor die huis ingewag. Na die oostekant toe, so drie keer ’n klip se trek van my plek af, het ’n bondel ronde spitspunt-tente gestaan soos ’n plaag wat uit die aarde uit opgeskiet het. Elf tente. Hier en daar was hulle nog besig om van die penne dieper in die aarde in te slaan en ankertoue vas te trek. Dit loop en dit maal en dit lawaai soos goed wat nes geskrop het maar nie tot sit kan kom nie, en ek staan soos een wat van my voete af geklap is.
“Ek was bekommerd oor Pa. Mister White het gesê Pa is weg Poortland toe. Hy sê dis Italiane en hulle kom hier bly. Ek is jammer, Pa. Ek het hulle vanoggend onder in die kloof by die salieboom gekry en geskuil totdat hulle verby was; hulle moes almal help om die slees die hoogte uit te stoot, maar eers moes hulle help pad kap.” Sy het gepraat asof sy alles met een asem gesê moes kry, soos dit haar gewoonte was wanneer sy bang is. “Ek weet nie hoe hulle tot hier gekom het nie, Pa, die pad wat uitgekap is, lyk vreeslik. Ek het geweet Pa gaan skrik. Sê iets, Pa! Wat sê Mister Barrington?”
“Hy wil hulle nie hê nie. Hy stoot hulle oor na die goewerment toe.” Ek het verby haar in die huis ingeloop en vir my ’n beker drinkwater geskep. Sy het agterna gekom.
“Maar dit is Mister Barrington se Italiane, Pa! Hy het dan al wanneer vir Kate en Flos en Imar en Gabrielle ’n Italiaanse woordeboek laat kom waaruit hulle elke dag ’n paar woorde moes leer sodat hulle met die mense kon praat as hulle die dag hier aankom.”
“Hy wil hulle nie hê nie.”
Ek is buite na my houtkamer toe om ’n bietjie reg te pak, maar my hande wou nie vat nie en ek had ’n steekpyn aan die een kant van my kop. As die wêreld die dag vir jou gatoorkop slaan, tref dit jou eers skielik en dan tref dit jou stadig, en dis wanneer die angs jou vat. Mirjam het weer agterna gekom.
“Beteken dit ons moet trek, Pa?”
“Die skrik moet eers uit my uit voor ek behoorlik kan dink. Maar ek wil nie hê jy moet jou kwel oor wat van ons sal word nie. Pa sal daarvoor sorg. Loop maak vir ons kos en sit die borde op die tafel.”
“Pa was dit nie meer te wagte nie, vreemdes op die platrand.”
“Nee.”
“Is Pa bang?”
“’n Bang man was ek nog nooit, maar ek sal lieg as ek sê dat ek voor hierdie ding in gerustheid staan. Dis ’n lelike besigheid. Ons is dalk in groot moeilikheid en ek sal al die kante toe moet dink om ons daar uit te kry.”
“Miskien het ons te gerus geraak.”
“Loop maak vir ons kos.”
Haar dikke vlegsel het tot in die waai van haar rug gehang en in die laaste son geblink toe sy wegstap. Waar moes ek haar verberg van die oë by die tente? Dit was klaar ’n stryd om haar weg te hou voor die oë van elke jong houtkapper in die Bos, wat al meer dikwels op die platrand aangekom het om kastig wegdwaalos te soek, of napad dorp toe te vat, net om na haar te kom staan en leepoog. Daarby het Mirjam ’n vervloekste manier aan haar gehad om hulle sonder ’n woord slap in die knieë te maak; net die manier waarop sy geloop het en haar lyf gehou en na hulle gekyk het. ’n Flerrie was sy nie, dit was iets anders; ook nie ’n aanwensel nie, dit was iets wat in haar ingebore was en wat ek nie uit haar uit gepraat kon kry nie.
Die nag toe my vrou, Magriet, met die kind en met die dood geworstel het, het ek gebid dat dit ’n seun moes wees. Magriet se ma het gesterf toe sý die nag gebore is, Magriet het gesterf toe Mirjam die nag gebore is. Daardie tyd woon ons op Spruitbos-se-eiland. Die dag ná Magriet begrawe is, het ek die kind toegedraai en dorp toe gedra om te laat doop. Ek was bang sy kom ook iets oor. Die predikant het gesê ek moet die volgende Sondag terugkom, dan’s dit doopdag; toe sê ek vir hom ek kan nie die volgende Sondag weer met die kind loop nie, hy moet haar doop of laat staan. Toe het hy haar in ’n syvertrek van die kerk gedoop, en in Kom-se-bos het ek haar in ’n spruit oorgedoop, want ek was nie tevrede nie. En op my knieë in die water het ek voor God beloof dat ek met alles wat ek het, sou keer dat die lot van haar ouma en haar ma nie ook hare word nie. Wat ek nie daardie dag geweet het nie, was dat die wesentjie in my hande die mooiste meisiekind sou word. Die fout wat ek gemaak het, was om die waarheid te lank vir haar weg te steek. Deur die jare, as sy na haar ma uitgevra het, het ek allerhande ander dinge vertel, maar nie hoe sy aan haar einde gekom het nie. Ek het geweet ek moet met haar praat voor sy groot is, maar ek het dit aanhou uitstel. Die platrand was soos tyd wat my gegun was om haar eenkant te hou. Dom was ek nie, ek het haar met ’n lang riem vasgemaak en skietgegee as sy wou dorp toe of Poortland toe op ’n Saterdag of ’n Sondag; ek het skietgegee sodat sy my sou vertrou wanneer ek die dag vir haar die waarheid moet vertel en die riem inkort. Toe ek my weer kry, toe is sy groot, toe is sy sewentien, en nog het ek dit bly uitstel omdat daar dinge is waaroor ’n man nie maklik praat nie, waarvoor ’n meisiekind ’n ma moet hê. Al wat ek intussen kon doen, was om te sorg dat daar geld in die blik kom sodat ek haar eendag versorg kon agterlaat. Van die heuning se geld en van die loon wat ek oorkant op Poortland verdien het, het ons geleef. Geld vir die blik het ek verdien uit die opvoustoeletjies wat ek gemaak en verkoop het. Af en toe het ek nog ’n bietjie hout ook gekap en verkoop en dié se geld het ek ook in die blik laat val. Daar was by die tagtig pond in die blik; vir ’n bosmens was ek ’n ryk man. En Smit, die houtkoper op die dorp, het gesê hy sou elke stoeletjie koop wat my hande kon lewer. Wat die mense aan die goed had, weet ek nie, maar hy het troppe met die skippe saam weggestuur.
Om iets te maak wat jy kon verkoop, het droë hout gevra, en om droë hout te hê, het tyd gevra: soms twee jaar, soms drie, soms langer. Aan die begin het dit moeilik gegaan om hout te laat lê vir droog word wat koffie en meel en suiker en ’n stukkie klere kon gekoop het. Eers het ek net die een helfte van wat ek gekap het, laat lê en die ander helfte bewerk en uitgesleep dorp toe in ruil vir winkelskuld, soos almal maar moes maak. Die dag toe ek met die eerste stoeletjie by Smit aankom, wou hy dié ook vir winkelskuld ruil, maar ek sê vir hom dan vat ek die ding terug en loop steek hom in die vuur en soek iets anders om ’n ekstra mee te verdien. Hy het my tot sonsak toe buite laat staan en wag vir ’n antwoord, maar my staan het ek gestaan; hy was verleë oor die stoeletjie