Wag-'n-bietjiebos van die liefde. Ena Murray
juffrou.”
Lisbe staan op. Dit gaan altyd goed, want hulle weet nie van beter nie. “Werk Jan nog by die munisipaliteit?”
“Ja, juffrou.”
Wel, dis darem iets om voor dankbaar te wees, al kom skaars ’n kwart van sy salaris na die gesin toe. Die res gaan belê hy baie getrou by die drankwinkel. Nou ja ...
Lisbe stap aan deur toe, kyk af op die armsalige vroutjie, en dit skok haar opnuut om te weet dat Elsie net so oud soos sy is. Haar geloof vertel haar dat daar ook sin in Elsie Sieberhagen se skynbaar futiele, sinlose lewe moet wees, maar ... Sy sluit haar gedagtes. In hierdie werk vra jy nie hoekom en waarom nie. Jy doen net, al weet jy dat jou pogings dikwels tevergeefs is.
Skielik is daar ’n stryd in haar teen die negatiewe wat haar wil oorweldig. Net vanoggend nog het sy met soveel geesdrif van wonderwerke gepraat. Skielik is daar niks meer daarvan oor nie. Drie jaar lank gaan sy al met vakansie en laat sy die Sieberhagens agter; met nuwe planne en geloof in wonderwerke keer sy terug ... en wanneer sy weer met vakansie gaan, is die Sieberhagens nog altyd daar en het niks verander nie. Eintlik laat sy hulle elke keer slegter agter ... met nog ’n mond om te voed, nog ’n liggaampie om te klee, nog ’n mensie oor wie se toekoms sy haar bekommer en oor wie se lewe sy vergeefs probeer om die ouers te laat besin.
Soos haar senior gesê het, voel dit skielik vir haar of sy Elsie liggaamlike leed kan aandoen. Sy stry teen die drang om Elsie aan die skouers te gryp en die skraal gestalte te skud totdat haar tande op mekaar klap en daar miskien, ag, net miskien, ’n nuwe denkrigting in die moeë verstand ingeskud is.
Sy wil dit uitskree: Hoekom, Elsie? Hoekom het jy nie verder gaan leer nie? Hoekom het jy jou voor jou tyd by grootmensdinge ingelaat? Hoekom het jy met Jan Sieberhagen weggeloop? Hoekom drink jy nie gereeld jou pil nie? Hoekom bring jy elke jaar nog ’n arme kind in die wêreld wat jy saam met jou in die ellende dompel? Hoekom gaan gee jy nie vir Jan aan by die polisie wanneer hy jou moeë liggaam met sy vuiste en sy wellus verniel nie? Hoekom, Elsie? Hoekom? Hoekom!
Onverrigter sake stap Lisbe weg, en die hoekoms agtervolg haar.
Hoekom het meneer H.A. van der Merwe hierheen verhuis? Hoekom is daar nie ’n ma vir sy kinders nie? Hoekom is hy so aggressief? En hoekom, terwyl hy werkloos is en daglank niks het om te doen nie, haal hy nie hierdie yslike wag-’n-bietjiebos by die voorhekkie uit nie? Hoekom ...?
Daar is geen antwoord toe sy klop nie. Sy staan besluiteloos, stap dan om na die agterdeur. Dit staan oop en haar hand is halfpad uitgesteek om weer aan te klop, toe sy sy oë ontmoet. Haar hand val terug.
Hy sit roerloos langs die kombuistafel en die stoppelbaard verberg nie die lelike, bitter lyne op sy gesig nie.
“Goeiemiddag.” Sy kry geen antwoord nie. “Ek het aan die voordeur geklop ...”
“Ek het gehoor.”
Sy sluk. “Ek is juffrou Erwee.”
Weer kry sy geen reaksie nie. Hy wend nie eens ’n poging aan om op te staan nie.
“Mag ek binnekom?”
“Nee.”
Sy trek haar asem in, val dan saaklik weg: “Meneer Van der Merwe, ek ...”
“Jy is by die verkeerde adres, juffrou. Ek weet nie na wie of na wat jy soek nie, maar hiér het jy niks verloor nie.”
Geduld, o geduld ... “Meneer, dit sal nie help om ...”
“Blykbaar nie, party mense se velle is baie dik.” Hy staan skielik voor haar en sy skroeiende blik laat die vlamme op haar wange uitslaan. “Verskoon my.” Die volgende oomblik word die agterdeur in haar gesig toegedruk sodat sy ’n tree moet terugstaan om te keer dat haar neus in die slag bly. Baie duidelik hoor sy hoe die deur gesluit word.
Sy is stom. Weliswaar is dit nie ongewoon om haar teen vyandigheid vas te loop nie, maar die vermetele onbeskoftheid waarmee sy vandag te doen kry, is die ergste wat sy nog ervaar het. Die maatskaplike werker word gewoonlik met gedwonge beleefdheid behandel. Almal weet jou verslag kan hul hele bestaan beïnvloed; die gang van hul lewe en toekoms hang daarvan af. Wat jy skryf oor hul gedrag en huislike omstandighede, bepaal hul lot én die van hul kinders. Daarom, al voel hulle lus om jou weg te jaag, nooi hulle jou maar binne en sit ’n allerbeste voetjie voor, want elke gebaar, elke woord word later op skrif gestel. Maar meneer H.A. van der Merwe weet hierdie dinge blykbaar nie – of as hy weet, kan dit hom nie ’n bloue duit skeel nie.
Koppig verseg sy om hierdie eerste rondte te verloor. Die kinders se juffrou het probeer, mevrou Reynecke het probeer, en elke keer het hy die beste daarvan afgekom. Dis nou vervlaks of hy dit hierdie keer weer gaan regkry. Sy lig haar ken.
“Nou goed dan, meneer Van der Merwe,” spreek sy die agterdeur aan. “As jy verkies dat ons deur die deur moet gesels ... Ek is ’n maatskaplike werker indien jy dit nie reeds weet nie.”
’n Doodse stilte begroet hierdie aankondiging.
“Jy het onder ons aandag gekom omdat jou kinders verwaarloos is. Daar word nie na behore vir hulle gesorg nie.”
Dít behoort hom te ruk, maar sy wag tevergeefs op reaksie van agter die gegrendelde agterdeur. Lisbe frons ontevrede.
“En jy is werkloos, nie waar nie?”
Nog is daar geen boe of ba nie.
“Dis die welsyn se plig om ondersoek in te stel ter wille van die kinders. As jy dan nie vir jou kinders omgee nie, óns gee om. Ons ...”
Uit die hoek van haar oog sien sy ’n beweging by die heining. ’n Ou tuinier loer grootogig na haar. Lisbe draai haar kop vinnig terug.
“Ons wil net vasstel of die kinders behoorlik versorg word. As jy niks het om weg te steek nie, hoekom is jy dan bang om op ’n paar eenvoudige vrae te antwoord?”
Sy skuif haar gewig na die ander been. Haar oog vang weer vlugtig ’n beweging by die heining. Ou tant Fênie het op haar agterstoepie verskyn, krullers in die hare. Sy vergaap haar, saam met haar ou tuinhulp, aan die petalje by die agterdeur.
Lisbe maak keel skoon. “Ek wil net weet of jy finansieel in staat is om jou kinders te versorg. Antwoord my!”
“Apools, wat de duiwel gaan daar aan?” hoor sy tant Fênie skril vra.
Apools se antwoord is duidelik hoorbaar: “Nee, ek verstaan ook nie. Die vrou staan en gesels met die deur. Miskien is sy nie reg in die kop nie.”
Sy voel nog die warm gloed op haar wange toe sy agter die stuurwiel inskuif.
Toe Lisbe haar kantoor bereik, sit sy eers ’n hele ruk stil agter die lessenaar. Opstandig skryf sy in die lêer voor haar dat sy vandag besoek aan meneer H.A. van der Merwe, Keerboomstraat, gebring het en dat dit op ’n volslae mislukking uitgeloop het. Die feit dat dieselfde op die boonste reël in Madelyn Reynecke se handskrif staan, troos haar nie.
Daar is natuurlik ’n maklike manier ... om die hulp van die predikant in te roep. ’n Mens kan dalk die moed hê om die deur in ’n jong meisie se gesig toe te druk, maar nie in ’n waardige predikant s’n nie. Maar sy besluit teen hierdie opsie. Dis mos darem nie die eerste keer dat sy met ’n ongemanierde mansmens te doen kry nie!
Maar hierdie een is so ’n bietjie anders as die Jan Sieberhagens wat tot dusver haar pad gekruis het. Met meneer Van der Merwe het sy die gevoel gekry dat sy presies is wat hy haar so onomwonde laat verstaan het sy is: ’n dikvellige, bemoeisieke vroumens. In plaas daarvan dat hý die gevoel moes kry dat sy daar is om leiding te gee, het sý die gevoel gekry dat sy haar neus insteek waar dit nie hoort nie. Sy wou hóm laat verstaan dat sy daar is om hulp te verleen aan iemand wat hulp nodig het, maar hy het háár laat voel dat sy ’n oorlas is en dat haar belangstelling in die Van der Merwes van Keerboomstraat totaal misplaas is.
En natuurlik is dit nie! Die paar feite wat wel beskikbaar is, vertel tog duidelik dat die geval hul aandag verg. Sy tik die feite af: Hulle bly in Keerboomstraat, en dit sê al baie. Keerboomstraat is een van die probleemstrate