Tryna du Toit-omnibus 9. Tryna du Toit
nag het sy ’n hoë koors ontwikkel en ’n paar dae lank was sy baie siek. Emile was daar en haar ma en pa het dikwels gekom, maar sy was te uitgeput om veel notisie van enigiemand te neem. Na ’n ruk het die donker newels gewyk, maar sy het moeg gebly, sonder geesdrif en sonder ’n greintjie energie.
Dit was ’n natuurlike reaksie ná die bittere teleurstellings wat haar getref het. En as hulle ’n bietjie ouer en verstandiger was, sou hulle geweet het dit is nie die tyd om belangrike besluite te neem nie.
Die dag voor sy huis toe sou gaan, het Emile weer vir haar kom kuier. Sy het gesien hoe moeg en gespanne hy lyk, hoe maer hy die afgelope maande geword het en gedink: dis alles my skuld.
“Dokter sê jy kan môre huis toe gaan,” sê Emile later, nadat hy gehoor het hoe dit met haar gaan en haar die een en ander van sy werk vertel het. Dit was asof daar in hierdie dae ’n afgrond tussen hulle was. Hoe hard hulle ook al probeer het, hulle kon mekaar nie vind nie. Die gebeure wat hulle nader aan mekaar moes gebring het, het die kloof tussen hulle net wyer gemaak.
“Ja.” Sy het ’n oomblik geaarsel terwyl sy haar moed bymekaarskraap en toe vasberade vervolg: “Sal jy asseblief vir Mammie bel? Ek wil hê sy moet my kom haal.”
Hy het haar ’n oomblik ondersoekend aangekyk en toe gevra: “Wil jy hê ek moet saamgaan?”
“Nee,” het sy gesê. En toe meer beslis: “Nee. Ek wil alleen gaan, Emile. En ek glo nie ek sal weer terugkom nie.”
Dit was stil in die kamer, so stil dat jy ’n speld kon hoor val. As Emile haar op daardie oomblik in sy arms geneem het, vir haar gesê het dat hy haar nog liefhet ten spyte van alles wat gebeur het, sou hulle miskien nog hulle huwelik kon red.
Maar Emile het strak en roerloos daar bly sit en uiteindelik gesê: “As jy dit so verkies, het ek verder niks te sê nie.”
Die volgende dag het haar ma gekom en haar saam met haar teruggeneem. Sy het haar ouers van haar besluit vertel en sy kon sien hulle is geskok en hartseer, maar hulle het geweet dit sal nie help om met haar te argumenteer nie. Sy was gewoond om haar sin in alles te kry, ook in hierdie saak sou sy doen wat sy wou. En nie een keer het hulle gesê “ek het jou gewaarsku” nie.
Tien dae later het Emile haar kom sien. Hy was bereid om die beurs op te offer en weer te probeer as sy na hom toe sou terugkom, maar sy het geweier. Haar hart was koud en leeg, wat haar betref was hulle huwelik ’n volslae mislukking en om verdere opofferings te maak om dit te probeer red, sou dom wees. En sy was seker dat Emile diep in sy hart ook so voel.
“Wat van die huisgoed? Ons trougeskenke?” het hy gevra toe hy besef dat sy onversetlik was.
“Verkoop dit – ek stel nie belang nie,” het sy geantwoord.
“Wat van jou skilderye?”
“Verbrand hulle. Gee hulle weg. Ek wil hulle nooit weer sien nie.”
“As jy van plan verander – laat my weet,” het hy gesê en sy het geweet hy praat nie net van die skilderye en trougeskenke nie.
“Ek sal nie van plan verander nie,” het sy beslis gesê. Hy wou weet wat haar toekomsplanne was, maar sy het haar kop geskud. “Bekommer jou nie oor my nie. Ek kan na myself kyk.”
’n Paar dae later is haar ma Pretoria toe om haar persoonlike besittings, ’n paar trougeskenke en van haar skilderye te gaan haal. Haar ma het ook vir haar ’n tjek van veertig rand saamgebring vir twee van haar skilderye wat gedurende die uitstalling verkoop is. Haar eerste impuls was om dit op te skeur, maar sy het haar gou bedink. Van nou af staan sy op haar eie voete en die geld sal handig te pas kom.
Sy wou dadelik gaan werk, maar op haar ma se aandrang het sy ingestem om eers haar onderwysdiploma te kry. Haar pa het dag en nag gewerk om sy verlore skade te probeer inhaal en sy het geweet haar ma is bekommerd oor sy gesondheid. Omdat sy nie verder tot haar bekommernis wou bydra nie, het sy vir ’n verandering na haar ma geluister. Dit was tog heeltemal duidelik dat sy nie van haar skilderkwas sou kon lewe nie!
Haar ouers het voorgestel dat sy Kaap toe gaan. Dit sou ’n algehele verandering vir haar wees, en daar in die nuwe omgewing sou sy haar geesdrif vir die lewe herwin.
Net voor sy weg is, het sy ’n kort, saaklike briefie van Emile ontvang. Ingesluit was ’n tjek vir tweehonderd-en-twintig rand, die bedrag wat hy vir die meubels en trougeskenke gekry het. Hy het geskryf dat hy oor twee weke na Italië vertrek en haar alles van die beste vir die toekoms toegewens.
Sy het die tjek dadelik aan hom teruggestuur. Sy het geweet hoe ontoereikend die beurs is en sy bietjie spaargeld is alles gebruik om die doktersrekening en haar hospitaalkoste te betaal. Sy het geskryf dat sy nie nou die geld nodig het nie, dat hy dit desnoods as ’n lening kon beskou. Later eendag, wanneer sy studiejare verby is, kon hy die helfte aan haar terugbetaal. Die ander helfte is in elk geval syne.
Hy het haar aanbod met ’n kort briefie van dank aanvaar en dit was die laaste wat sy van hom gehoor het. ’n Rukkie later is sy Kaap toe, waar sy haar kursus in alle erns aangepak het, vasbeslote om hierdie keer ’n sukses van haar lewe te maak.
Die aanpassing was nie maklik nie, maar sy het dit reggekry. Sy het hard probeer om die verlede agter haar te sit en haar oë op die toekoms gerig te hou, maar die pad wat voor haar uitgestrek het, het vaal en troosteloos gelyk. Die gedagte aan die kosbare skat van liefde en geluk wat sy so goedsmoeds verkwis het, het haar menige dag in die dieptes van ellende gedompel. Maar elke keer het sy haar reggeruk en aangegaan, en in die proses het sy finaal haar kinderskoene ontgroei en grootgeword.
Aan die einde van die eerste semester is haar pa skielik aan ’n hartaanval oorlede en nadat die boedel beredder is, was daar net genoeg vir haar ma om van te lewe mits sy baie versigtig te werk gaan. Gelukkig was haar broers albei selfstandig, maar van nou af sou sy wat Veronica is op haar eie voete moes staan.
Aan die begin het sy gehoop dat sy weer van Emile sou hoor, maar soos die maande en jare sonder taal of tyding van hom verbygegaan het, het sy besef dat hy, net soos sy, die verlede agter hom gesit het.
Vyf lang jare van aanpassing en aanvaarding, van swaarkry en volharding, en noudat sy uiteindelik weer rigting in die lewe gevind het, kom hy terug om die byna vergete skimme weer op te jaag.
Sy hoop maar net sy besigheid in die Kaap is gou afgehandel sodat hy kan teruggaan na waarvandaan hy gekom het en sy weer rus vir haar siel kan vind.
Hoofstuk 3
Saterdag was ’n lieflike herfsdag, sonnig en warm, met geen teken van die suidooster wat die laaste paar dae so uitbundig te kere gegaan het nie. Veronica het ’n geblomde kortmou-syrokkie aangetrek met ’n breërandhoed van ’n sagte heuningkleurige strooi. Toe Jack Verster haar kom oplaai, knik hy goedkeurend.
“Ek voel sommer vandag is my gelukkige dag,” sê hy. “Met so ’n mooi meisie aan my sy, kan dit nie anders as goed gaan nie.”
“Los maar die meisie en konsentreer op die perde,” antwoord sy liggies. “Ek is seker dit sal beter dividende betaal.”
Sy sydelingse blik is warm.
“As ek ’n verstandige man was, sou ek ver van albei weggebly het,” sê hy. “Maar dis dié dinge wat die lewe interessant maak.”
“Dit hang af. Maar ek gaan nie nou met jou stry nie. Weet jy al watter perde almal vanmiddag gaan wen?”
“Ek weet van ’n paar wat die paal behoort te haal, maar so baie hang van die geluk af. Wat van jou? Nie drome gedroom of gesigte gesien wat vir ons ’n leidraad kan gee nie?”
“Nee. Ek is nie met die helm gebore nie!”
Skielik onthou sy dat sy die nag van Emile gedroom het. Sy het gedroom hulle twee staan op die oewer van ’n rivier, ’n breë rivier wat diep en stil vloei; so stil dat hulle die weerkaatsing daarin kon sien van die blou lug en die hoë bome en struike wat die wal van die rivier omsoom. ’n Lang ruk het hulle in stilte na die rustige toneel gekyk, toe sê Emile: “Waarom kan die lewe nie altyd so rustig