Ena Murray Keur 4. Ena Murray
en moet hy dit besef. Hy was maar heeltyd ’n voorman. Hy het gewerk, gesweet vir vreemdes.
En skielik staan ’n fyn gesiggie voor hom. As sy gebly het … As die De Ridders Salome aanvaar het, sou Calvyn nie nou met ingetuimelde lugkastele om hom gesit het nie. Want hy het net vanoggend ’n brief ontvang …
Calvyn kyk verbaas op toe sy studeerkamerdeur oopbars en Ria verwilderd op hom afpyl. Hy het haar nog nooit só sien lyk nie. Haar hare is deurmekaar, haar gesig vertrek, daar is traanmerke op haar wange. Hy kan haar net ongelowig aanstaar toe sy losbars, want sulke histerie van die altyd inskiklike Ria is ongekend.
“Nee, moenie nou hier sit asof die wêreld om jou vergaan het nie. Jy is self die oorsaak daarvan. Niemand anders nie … Jy …”
“Ria! Wat gaan met jou aan? Ruk jou reg! Jy is histeries!”
“Ja, ek is, en wat daarvan?” Opnuut vloei die trane, maar sy wend geen poging aan om hulle af te vee nie. Met gebalde vuiste staan sy voor haar broer. “Dit is om van histeries te word! Jy en Deon en Wanda kry nou net wat julle verdien. Ja, julle verdien hierdie ramp … elke stukkie daarvan. Deon was sy lewe lank nog ’n skurk van die opperste water. Wanda het nie gehuiwer om Salome tot in die afgrond te verneder en haar man oop en bloot te steel nie. En jy … jy, die grootbaas van Babilon, met jou verdraaide sin vir waardes, met jou verwronge uitkyk op die lewe, met jou belaglike eiedunk, met jou afgodery van ’n stuk dooie grond en ’n nog dooier naam … jy, Calvyn de Ridder, verdien dit nog die meeste.”
“Ria! Is jy van jou sinne beroof …”
“Nee, Calvyn. Ek … en jou voorman … is die enigste mense op hierdie plaas wat nog ’n stukkie verstand het – en harte wat nog kan voel. Dis júlle, jy veral, wat ’n ysterkliphart het, wat net so hard en gevoelloos geword het soos daardie ysterklipkoppies wat jy daar buite sien en aanbid asof jy hulle saam met jou graf toe sal kan neem. En dis wat jy nou daarmee sal moet doen, dan nie?” Skielik huil sy histeries. “Daar is niemand aan wie jy dit kan nalaat wanneer jy die dag sterf nie. Jy sal die hele Babilon saam met jou in die graf moet inpiekel!”
Sy hand tref haar onsag teen die wang, en ’n lang oomblik heers ’n grafstilte om hulle. Verwese staar Ria na haar broer, terwyl hy op sy beurt bleek en granietagtig terugstaar.
“Ek moes jou klap. Jy was totaal histeries. Maar loop nou voordat ek my selfbeheersing heeltemal verloor. Met wie dink jy praat jy?” vra hy dan eindelik.
Haar stem is nou kalmer, amper te kalm.
“Met jou, Calvyn. Met die baas van Babilon, wie se plannetjies almal geboemerang het. Ek het nog nooit in my lewe ’n mens so diep bejammer nie – nie eens myself nie – soos vir Salome toe sy die dag by hierdie voordeur uitgestap het, weggedryf is van hierdie plaas. Maar vandag kry ek jóú jammerder, werklik innig jammer. Jy het ’n bed vir jouself gemaak en nou moet jy daarop slaap. En dis vol dorings, nè, my broer? Nét dorings.”
“Ria, moet my nie verder tart nie. Lóóp, asseblief!”
“Nie voordat ek klaar is nie. Te lank was ek net ’n marionet in hierdie huis. Maar nie méér nie.”
“Daar is niks verder te sê nie …”
“O ja, daar is. Sommer nog baie, oneindig baie. Die eintlike ding wat ek vir jou kom sê het, het ek nog nie eens aangeroer nie …”
“Nou sê dit en kry klaar!”
Sy stem bulder deur die vertrek, maar Ria wyk geen tree nie. Sy bly hom kalm aankyk, en daar speel selfs ’n vreemde glimlaggie om haar lippe.
“In ’n goedkoop losieshuiskamertjie êrens in die stad lê Babilon se erfgenaam.” Haar oë trek peinsend saam. “Verstaan jy wat ek sê, Calvyn?”
Stadig sink hy terug in die stoel, kyk Ria verstard aan.
“Dis waar, die reine waarheid. Gaan vra vir Hendrik Jansen. Hy sal jou vertel … vertel van die maande van swaarkry wat Salome geken het sedert sy soos ’n hond van Babilon af moes wegsluip; hoe sy gesukkel het om liggaam en siel aan mekaar te hou terwyl Babilon se erfgenaam in haar gegroei het; hoe sy die laaste twee maande nie meer kon werk nie; hoe sy selfs soms honger gely het. Ja, Calvyn, honger gely het. Was jy al ooit werklik honger? En dit terwyl ’n De Ridder in haar gegroei het. Hy sal jou vertel hoe sy byna dood was met die geboorte, hoe daar dae lank vir haar lewe gevrees is. Maar nou is sy weer terug in haar losieshuiskamertjie met haar seuntjie, en ek is byna seker sy ly nog steeds honger, want nou is daar nog ’n mondjie om te voed, nog ’n liggaampie om toe te hou. En soos ek Salome, die vrou wat julle nie geag het nie, leer ken het in die paar maande wat sy hier was, sal sy die kos uit haar mond neem om vir haar kind te gee.”
Dan is hy op sy voete, en nou is dit sy gesig wat vertrek is. Sy hande gryp Ria se skouers pynlik vas.
“Waar, om liefdeswil, kom jy aan hierdie dinge?”
“Ek het jou reeds gesê. Hendrik … Hendrik Jansen het my so pas vertel. Ons het weke lank geen brief van haar gehad nie. Ons het albei gewonder wat aangaan. En toe het Hendrik vanoggend ’n brief gekry.”
Hy is by die deur uit en Ria volg hom haastig. Die storm het in haar uitgewoed, en kommer groei in haar aan. Wat gaan Calvyn doen? Sy moes stilgebly het. Salome het uitdruklik in haar brief geskryf dat niemand, niemand van hierdie dinge moet weet nie. Maar in die woede van die oomblik, in haar verskriklike ontsteltenis, kon sy haarself nie keer om Calvyn met hierdie kennis te treiter nie. Sy is langs Calvyn toe hy voor Hendrik Jansen tot stilstand kom. Net een blik na sy baas se gesig vertel Hendrik alles en sy oë gaan beskuldigend en verwytend na Ria wat net haar kop laat sak.
“Waar is daardie brief?”
“Dit is ’n persoonlike brief aan my en …”
“Jansen, ek breek jou nek! Waar is daardie brief?”
Nog ’n oomblik staar die twee mans mekaar vierkant aan. Toe ruk Babilon se voorman die brief uit die bosak van sy kakiehemp en gooi dit byna teen Calvyn se gesig.
“Ja, lees dit! Lees en kyk of daar nie darem nog ’n greintjie menslikheid in jou oorgebly het, wat jou jou kop in skaamte sal laat sak nie!”
Calvyn tel die brief op, maar voordat hy dit oopmaak, kyk hy sy voorman vernietigend aan.
“Ek moes jou jare gelede weggejaag het!”
“Ek moes jare gelede self weggeloop het,” is die antwoord, en nie ’n enkele sekonde weifel sy oë nie.
Die papier in sy hande ritsel in die ligte windjie, en Calvyn se blik sak af. Hy begin lees: Liewe Hendrik, jy en Ria wonder seker wat die afgelope weke van my geword het dat julle niks van my hoor nie. Maar ek was baie siek. Hendrik, wat ek vandag vir jou skryf, moet jy vir geen sterfling vertel nie, nie eens vir Ria nie. Dis beter dat sy nie weet nie. Sy kan dalk in ’n onbesonne oomblik my geheim verklap. Ek gaan jou vandag eerlik alles vertel. Ek het al die maande nooit in my briewe daarvan melding gemaak nie. Ek wou julle nie ontstel nie, en julle sou daar tog niks aan kon doen nie. Maar dit was bitter maande wat verby is sedert ek daardie dag van Babilon af weg is …
Hoe bitter en hoe swaar hierdie vrou werklik gekry het, ontvou in die volgende bladsye. En terwyl Calvyn de Ridder dit woord vir woord lees, dans die note voor sy oë rond, daardie note wat elke einde van die maand – te midde van gebrek, soos hy nou besef – so getrou op Babilon aangekom het. Dan bereik hy die einde van die brief: Ek is jammer, Hendrik, dat ek jou met hierdie dinge belas, maar as ek nie nou my hart teenoor iemand uitpraat nie, sal ek heeltemal ingee. Liefde, Salome.
Hy vou die brief op en steek dit eiegeregtig in sy sak. Dan kyk hy op, vas in Hendrik se glurende oë.
“Al jaag jy my ook weg hierna, maak dit geen saak nie. Maar daar is een ding wat jy vandag goed moet verstaan, Calvyn de Ridder. As jy jou hande op Salome se kind lê, gaan jy met my te doen kry. Jy weet ek het niks nie, maar al moet ek die geld gaan bedel of steel om jou in die hof te beveg – Salome se kind gaan jy nie van haar steel nie.”
Roerloos staan en wag Ria en Hendrik dat die moordende vuishou moet