Debora en seuns. Helene de Kock
Dat klein mensies groot word. Maar wag. Dalk is hier ’n spesifieke Huisgenoot wat jy moet lees.”
Daar is skerts in sy stemtoon en sy leun nuuskierig nader toe hy die blad wat hy uitgehaal het, oopmaak. “Wat dink jy hiervan?” vra hy.
Sy frons by voorbaat toe sy die artikel uit Die Huisgenoot van 1938 sien. “Daar Is Dinge Wat ’n Man Nie Kan Veel.” En sy raak ergerlik toe sy die foto’s sien. Sy gee hom ’n kwaai kyk en lees die bygaande kommentaar hardop: “As jy nie jou tafel só dek dat die man wat opskep, genoeg borde en gereedskap byderhand vind om sy taak behoorlik te doen nie, kan hy maklik sommer baie vererg raak. Onredelik? Nee, want ’n halfgedekte tafel is die werk van ’n slordige huisvrou …”
Sy hap na asem. Maar Marnitz lig net sy donker wenkbroue.
“Watter louter onsin!” roep sy uit. Sy kan haar wange voel brand. As daar nou een ding is wat haar binneste laat kook, is dit die idee van ’n man wat hom baasspelerig hou.
Sy hande kom sagkens op hare neer en hy druk die tydskrif toe. “Bedaar. Vir my is dit regtig ’n grap.” Sy gesig is digby hare. Sy blou blik brand van erns én lag sodat sy nie weet wat om te dink nie. Oplaas sê hy: “Dis goed dat jy jou oor so iets vererg. ’n Man mag ’n vrou nooit oorheers nie.”
Sy kyk na hom, haar kop vol draaiende gedagtes. “Nee,” kry sy dit uit, “seker nie. Maar dit … dit wil nou nie sê dat ek van ’n slordige tafel hou nie, hoor.” Sy weet sy praat twak net om iets te kan sê en dit maak haar nog meer verleë.
Hy kantel sy kop en toe vee hy ’n los haartjie langs haar wang weg. Die aanraking laat haar vel gloei. “Natuurlik nie,” antwoord hy byna onhoorbaar. “Maar kom ons soek Die Huisgenoot wat jy wil hê.” Hy soek na dié van ’n paar maande gelede. “Ja. Hierso … 15 September 1939. Dis die een met die voorblad van die Hugenote wat so aan wal stap.”
Sy vat dit by hom. “Dit is hy, ja,” beaam sy geesdriftig. “Trudie Pienaar het ook gesê dis regtig fraai. Hulle kry al wat ’n tydskrif is.”
“Is dit vir jou mooi?” vra hy, en daar is iets in sy stemtoon wat sy nog nie vantevore gehoor het nie.
Sy glimlag en haar vingers vee versigtig oor die kleurvolle voorblad. “Ja, ek hou daarvan. Kyk die blou van die see en die bootjie vol Franse Hugenote. Die drie wit meeue. En die klomp wat op die wal staan en wag. Dis regtig ’n goeie illustrasie.”
Hy is ’n hele ruk stil, sy oë staar ver weg oor haar kop. “Jy hou van mooi goed,” sug hy. “Jy wil hê dinge moet reg en mooi en goed wees.”
Sy kyk op in sy gesig. “Ja,” fluister sy.
Hulle kyk lank na mekaar. Haar blik gee nie pad voor syne nie. Hy trek sy asem stadig in en sit terug, leun na agter op sy arms. ’n Frons keep tussen die digte swart wenkbroue. “Wat gaan jy volgende jaar doen?”
“Ek weet nog nie. Jou ma praat daarvan dat ek voorlopig in julle winkel moet help tot ek mooi weet wat ek wil doen. En my ma dink ook dis ’n goeie idee. Maar ek wil gaan verpleeg. Dis wat ek regtig wil doen.” Sy is effens verleë toe die woorde uit is. Sy het nog nie eens vir haar ma gesê dat sy dikwels ’n begeerte voel om na siek mense om te sien nie.
Die kwaaierige keep in sy voorkop word dieper. “Jy moet goed dink. Daar’s ’n oorlog aan die gang enne … daar gaan baie mense wees wat baie seer gaan kry.”
“Ek weet, maar die oorlog is mos daar ver.”
“Wie weet vir hoe lank.” Hy trek weer sy asem diep in: “Ek dink daaraan om in Londen in Guy’s Hospital te gaan werk.”
Dis of ’n hand om haar keel klem. “Wanneer?” fluister sy bang.
“Sal nog sien. Moenie daarvan praat nie.”
Sy het haar kop stilweg geskud. Heinrich én Marnitz? Sou Debora al weet wat vir haar voorlê? Vretende verlange. Angs omdat sy nie presies sal weet hoe dit met haar seuns gaan nie.
En, weet Margot vir seker toe hy opstaan en sy hand na haar toe uithou, Debora sal nie al een wees wat sal vrees en verlang nie.
Sy vingers is koesterend warm toe hy haar orent trek, maar sy oë kyk koel af in hare. “Lekker lees aan jou Huisgenoot. Miskien is dit waarby jy jou moet hou. Lekker lees en huishou. Dan kan jy nie so erg seerkry nie.”
Sy is oombliklik kwaad maar in sy blik sien sy egte sorg en deernis. Maar sy bly krapperig. Sy vergeet dat sy met Debora se tydskrif in haar hande staan, dat sy hier in Debora se kamer net ’n gas is. Dat Marnitz jare ouer as sy is. En dat sy nou net gedink het sy gaan na hom verlang.
“Dus moet ek liewer in ’n glaskas gaan woon? Daar waar die lewe by my verby kan gaan. Hoe eng dink jy tog, Marnitz Schlagerfeldt.”
’n Flits van verbasing in die donkerblou oë. Toe sien sy hoedat hy ook kwaad word. Die ferm mond klamp saam en sy hande kom op haar skouers neer. “Wat weet jy tog, Margot Scott? Wát?”
Toe draai hy om en stap driftig uit. Sy hoor sy voetstappe met die trap af kletter.
Sy staan minute lank doodstil, wag dat haar hartklop moet bedaar. Dis of die lug om haar liggies knetter. As sy beweeg, sal dit vlam.
Die volgende oggend groet Margot haar ma toe dié kerksaal toe gaan om ’n vergadering van die susters by te woon. Sy gaan bad en trek aan. ’n Donkerblou romp en grysblou bloes wat sy self gemaak het. Wat sy nié gister vir Marnitz gesê het nie, is dat sy knap met die naald is en seker ’n bestaan daarvan kan maak, as sy sou wou. Maar nee, sy wil verpleeg. Ná gister weet sy dit so seker soos wat sy haarself nou in die spieël beskou. Sy haal diep asem, bekyk haarself krities. Steeds lank en maer. Dit sal seker nooit verander nie. Maar tog het sy redelik onlangs rondings hier voorlangs gekry. Meer as wat sy verwag het. Die skooljurk het dit nog weggesteek. Maar nie meer nie. En daar is ’n sagtheid om die heupe ook. Dit stel haar tevrede. Die nou middeltjie en die lang bene. Ook haar nek is slank bo haar smal skouers. Sy trek haar skouers op, laat sak dit weer.
Nou die dag wou sy met haar ma praat. Maar ná die eerste tastende paar sinne het sy geweet haar ma wil nie oor grootword en kêrels praat nie. Mans maak haar bang. Dus het Margot stilgebly. Onverhoeds ’n woede gevoel teenoor die man wat haar pa was. Hierdie Henry Scott-Trewellyn wat moontlik nog iewers in Engeland woon.
“Vertel my meer, Mamma,” het sy nou een aand weer gesmeek.
“Meer as dit, Margot, is nie belangrik nie. Ek het vir hom ’n brief geskryf. Kort, wel, kort nadat ek besef het dat jy gaan opdaag. Maar hy het my nooit geantwoord nie.”
“Het hy ooit die brief gekry?”
“Seker, ja, maar hy het nie geantwoord nie. Nee, hy bestaan nie vir my nie.”
“Maar hy hét tog vir Mamma bestaan?”
“Ja. Maar ek moes nie so dom, so beïnvloedbaar gewees het nie. Maar ek is los van Henry Scott-Trewellyn. En hy bestaan vir alle praktiese doeleindes ook nie vir jou nie.”
Maar in hierdie soel Desember met haar kindertyd onherroeplik agter haar, beleef sy dae waarin haar pa lewensgroot wil word. Sou die oorlog wat uitgebreek het hom raak? Is hy dalk in een of ander hoë pos waar hy bevele gee? Of is hierdie Henry ’n gewone voetsoldaat wat moontlik nie eens werklik liggaam en siel vir die moederland wil gee nie? “For king and country” is dalk nie in sy bloed nie.
Sy staar weer in die spieël. Sy trek nie baie na haar ma nie. Moontlik die weligheid van haar hare. Maar haar ma s’n is vaalbruin. Ook die Dresden-blou oë en ligte vel moes sy van hom gekry het. Dié Scott-Trewellyn wat iewers ’n spikkel in die niet is.
Toe maak sy die laai oop en haal die nuwe lipstiffie uit wat haar ma, seker uit haar spaargeldjies, by Eisenstein gekoop het. Dis sagpienk soos waatlemoen. Sy sit ’n titsel aan haar lippe, sien hoedat haar mond vol en vroulik teen die room van haar vel uitstaan. Sy glimlag sodat die kuiltjie in haar linkerwang verskyn en verdwyn. Nou toe nou. Geen wonder Debora lyk altyd so mooi met die rooi lippe nie. Lipstiffie doen regtig iets vir ’n mens.
Sy