Saartjie Omnibus 6. Bettie Naudé
sal nie!”
“Jy sal!”
“Ek sal nie!”
Die twee skree oor en weer vir mekaar, amper asof hulle dink die een wat die hardste skree, sal die geveg wen.
Saartjie word moeg vir die geskree. Sy en die ander kinders wil mos aksie hê.
“Haai!” skree sy. “Hou op!”
Dit werk. Die twee seuns bly dadelik stil. Saartjie weet nie presies hoe sy te werk moet gaan om hulle aan die baklei te kry nie. Dan dink sy aan haar jare op laerskool. Daar het sy die woord baie gehoor. Sy sê dit nou ook sommer.
“Gee vir hom jou kesj, Galpil!” sê sy opgewonde.
Die kinders skree nou almal Galpil moet vir die boelie sy kesj gee. As hy dit doen en die ou gee vir Galpil sy kesj terug, moet die twee met mekaar baklei. Dan sal daar aksie wees.
Om vir iemand jou kesj te gee, moet jy met jou vuis teen die teenstander se boarm slaan. Galpil huiwer ’n oomblik, maar almal hits hom aan. Dan stap hy vorentoe en tik liggies met sy vuis teen Louis se boarm. So ja, nou het hy vir Louis sy kesj gegee.
“Jy weet wat jy doen, nè?” sê Louis. “Ek het jou gewaarsku – ek is die Wes-Kaap se middelgewig-bokskampioen. Wees nou ’n soet seuntjie, tel jou pet op en lig hom beleef elke keer as jy my sien.”
“Ek sal nie!” snou Galpil hom toe.
“Nou goed dan!” Louis slaan Galpil twee keer hard teen sy arm en gee só vir hom sy kesj terug.
Die twee moet nou begin baklei, maar hulle doen dit nog nie.
“Ons kan nie hier met mekaar baklei nie,” sê Louis. “Hier is te veel mense wat die geveg sal stop as ek jou pap slaan.”
“Jy dink so, nè? Wag maar, ou perd, jy sal sien!”
“Ek kan nie wag nie,” sê Louis uitdagend. “So, waar baklei ons?”
“Enige tyd, enige plek,” sê Galpil vreesloos.
“Die tyd is nou. Sê net waar’s die plek!”
“By die spruit!” sê Piet.
“Oukei,” sê Galpil, “kom ons gaan spruit toe.”
“Maar die spul meisiekinders,” sê Louis en waai met sy hand in Saartjie-hulle se rigting, “gaan nie saam nie. Meisiekinders hoort nie by ’n bakleiery nie.”
Saartjie is vies, maar sy kan niks doen nie. Louis is heeltemal reg. Jong dames hoort nie by ’n rowwe geveg nie, so dit sal nie mooi lyk as hulle daarop aandring om saam te gaan nie. Preuts en uit die hoogte sê sy: “Dis die laaste ding wat ons wil doen – om na ’n vieslike vuil vuisslanery te kyk!”
Die seuns stap nou almal na die spruit toe. Die meisies staar hulle agterna en Saartjie skree agterna: “Sterkte, Galpil! Wys hom ons het nie tyd vir boelies hier in Lynnekom nie!”
Naby die spruit vorm die seuns ’n kring om die twee bakleiers en Galpil en Louis lig hul vuiste terwyl hulle mekaar stip in die oë staar.
Saartjie, Anna en Lina het intussen ’n entjie gaan stap. Daar is mos niks wat hulle keer om dit te doen nie. En daar is ook mos niks wat hulle keer om ’n entjie in die rigting van die spruit te gaan stap nie.
Die drie meisies sit nou onder ’n boom en kyk af op die geveg, maar hulle kan niks daarvan uitmaak nie. Al wat hulle sien, is die skreeuende klomp seuns om die twee vegters.
Die Drie Muskiete hou styf duim vas vir Galpil en wag angstig vir die uitslag. Hulle het nie ’n benul hoe die geveg verloop nie.
Toe daar ’n geweldige gejuig onder die seuns opgaan, sê Saartjie opgewonde: “Galpil het hom gemoker! Dit gaan goed. Dis hoekom die klomp so skree!”
Maar dan sterf die gejuig weg en die seuns is stil – baie stil.
“Nou gaan dit nie meer goed nie,” sê Saartjie mismoedig.
Ongelukkig was Saartjie se opmerkings oor die geveg in die kol. Die twee seuns het albei half versigtig begin, toe vlieg Galpil in en plant ’n paar goeie houe. Dit was toe dat die seuns so gejuig het. Dinge het egter vinnig omgeswaai.
Galpil was moeg van die sarsie houe – hy het waarskynlik nie die middag genoeg gerus nie – en toe takel Louis hom. Dit was toe dat die seuns so stil was.
Vir die res van die geveg bly Galpil se ondersteuners, wat natuurlik almal is wat daar staan, doodstil. Ná die Lynnekommer se aanvanklike woeste aanval domineer Louis die geveg. Hy is duidelik groter en sterker en weet ook baie meer van boks af.
Galpil spook hard, maar hy het nie ’n kans nie. Die houe reën op hom neer en ’n harde een wat hom op die maag tref, laat hom inmekaar sak. Dit is dan ook die einde. Sy blus is uit. Galpil het baie moedig probeer om die boelie ’n les te leer, maar hy kon dit nie regkry nie.
Louis stap so trots soos ’n pronkende pou van die groep af weg.
“Julle moet maar water oor hom gooi,” sê hy vir die seuns wat daar rondstaan, “en onthou, as ek ooit verby een van julle stap – lig jul pette of anders kry julle wat hy gekry het!” Die boelie beduie na Galpil wat op die grond lê en kreun terwyl Gert en Piet hul bes doen om hom te probeer help.
Die Drie Muskiete stap mismoedig na die seuns toe. Saartjie voel skuldig. Sy is indirek daarvoor verantwoordelik dat Galpil so ’n pak slae gekry het.
Galpil kry uiteindelik sy asem terug. Hy kom regop en Saartjie kniel langs hom. Dit lyk amper asof hy hospitaal toe moet gaan. Hy het ’n geswelde oog wat oor ’n paar uur ’n yslike blouoog sal wees. Daar is ’n skraap oor sy neus en sy lip is gesny.
“Jammer, Saartjie,” sê hy sag, “ek het my bes gedoen …”
“Toemaar, Galpil, dis niks. Jy moes nooit eens met hom baklei het nie. Hy is gans te groot vir jou.”
Saartjie se stem is sag en daar is ’n teer glans in haar oë. Sy weet nie hoekom nie, maar in Galpil se oomblik van vernedering hou sy meer van hom as nog ooit vantevore.
Sy vee sy gesig versigtig met haar sakdoek af. Die seuns drom almal om hulle saam. Hulle wil help. Almal bewonder Galpil se moed. Hy het sowaar die Wes-Kaap se middelgewig-bokskampioen aangedurf en al het hy verloor, is hy nog steeds ’n held in almal se oë.
Die Lynnekommers voel almal maar bek-af en mismoedig. Hulle weet Louis de Jager gaan nou nog ’n erger buffel wees.
Toe Saartjie later weer in haar kamer sit en vir môre se natuurwetenskappe probeer leer, besluit sy om ’n ander plan met die boelie te maak. Galpil kon die vent nie op sy plek sit nie, maar sy sal. Sy wat Saartjie is, gaan ’n plan bedink. Sy het vir Louis belowe hy gaan nog boet en sy sal haar belofte nakom.
Maar Saartjie het nie nou tyd om te dink aan hoe om met Louis af te reken nie. Sy moet vir die eksamen leer!
Maar daarna sal daai Kapenaar ’n ding sien wat hy nie wil sien nie. Saartjie vee die weerbarstige krul van haar voorkop af weg – wag maar, boetie, wag maar!
Die volgende dag kry die laerskooloutjies dit opdraand by Louis terwyl Saartjie-hulle in die hoërskool is. Die boelie stap op en af voor die skool en die seuns moet elke keer op aandag gaan staan en hul pette lig. Almal doen dit, want hulle weet mos wat met Galpil gebeur het.
Toe die graadneges met die eksamen begin en die vraestel vir natuurwetenskappe kry, lees hulle dit eers vinnig deur. Dan kyk die Drie Muskiete feitlik gelyktydig op en knipoog vir mekaar. Die vraag wat hulle al drie baie goed kan beantwoord, is sowaar daar:
Gee ’n kort verduideliking van Boyle se Wet.
Saartjie voel tevrede. Die vraestel lyk maklik. Natuurwetenskappe is haar swak vak, maar sy ken die meeste van die werk. Sy val weg en begin gretig skryf.
Die laaste paar dae van die eksamen gaan vinnig verby. Saartjie,