Die heelal op my tong. Anoeschka von Meck
is waarheen Pa vir my, Adriaanus en die poepholbrigade verban het wanneer hy onder druk was. Pa kón nie net afskakel nie. Dit is ’n begrip wat vir hom nie bestaan het nie.
“Ander mense smag na vakansies, maar sy vakansie is die paar gulsige happe waarmee hy sy kos afsluk,” het my ma gesê. Pa het byna altyd soos ’n verhongerde dier geëet. Nie ’n aptytwekkende gesig om te aanskou nie. Nogtans was hy baie gesteld op die tafelmaniere van almal om hom. Eintlik was hy besonder beskaaf; praat van dele wat nie pas nie.
My vlugtige vertoef by ’n afrondingskool in Switserland was nog ’n grap.
“’n Dônnerse duur grap,” sou Pa voor gaste spog. Nietemin een hengse lekker ondervinding en blootstelling wat my insig in die mentaliteit van die boonste strata van die samelewing sou gee. Daar het ek van naderby gesien hoe onseker, arrogant, diep onnosel, totaal afgesny van die realiteit, of vol sports party adellikes en verspot rykes kon wees.
“Eintlik nogal soos rehab,” skets ek dit vir my suster, wat vir ’n ruk so bar was dat ek benoud was om ’n kamer met haar te deel.
“Wat verwag jy? Ek moes hoe lank my toiletsake byeenskraap met iets wat soos ’n koekskepper lyk en dit in versengende hitte in ’n ziplock in my rugsak saamdra.”
“Yuck! In Afghanistan?”
“I never want to think of it again. Daai kak is verby,” sê sy stadig en duidelik ingenome met haar Afrikaans.
“Ons was net eleganter aangetrek en gegrimeer aan die ontbyttafel,” gaan ek voort oor my dae in die finishing school. “Vra my tog asseblief hoe om ’n granaat te sny sonder dat ’n korrel wegrol. Of hoe mens uit ’n limo klim sonder dat jou ghwar wys. Maar die afrondingskool wag seker nou nog dat die rekening vereffen word. Ek het die granate skaars bemeester of Mister Thompson kontak my om te sê Pa is opgesluit en dat dit na ’n langtermynsessie lyk.”
“Hektiek! Vertel?”
“My dear, ek’s bevrees als is gevries en jy sal jou slim uit die voete moet maak om jou verleentheid te spaar. Ek kon deur my kontakte ’n vliegtuigkaartjie vir jou reël.”
Mister Thompson was oor my besorg. Die Skotse weergawe van ’n kort en koddige James Bondjie wat altyd net buite die grense van my lewe met ’n kierie vorentoe tree wanneer nodig.
Ons was al ’n rukkie in die Dolly-huis voor Pa vir die eerste keer self na die huis kom kyk het. Dit was dekades voor Mr Price Home, en nie een van ons het al sulke reusagtige kunsplante gesien nie. Dus het Adriaanus hulle bly natmaak tot die water oor die wit-en-swart teëlvloer gestroom het. Dié plek was vir ons aanvanklik ’n bron van verwondering. Daar was meer spieëls as waarna ’n gesonde mens wou kyk en dié teen die plafonne was net vir die mans opwindend.
Al die beddegoed was van swart sy. As jy nie uit jou bed gly nie, sit die lakens aan enige skurwe hakskeen vas en trek jy alles af wanneer jy opstaan. Bo-oor die spieëls in die gang en sitkamer was swart sebrastrepe, terwyl van die mure goudgeel was. Die sitkamerstel het ons aanvanklik stomgeslaan. Daar was ’n rooi-en-groen beblaarde bank met ’n ontwerp van rissies en koolkoppe. Ook deursigtige plastiekstoele en gestoffeerde rooi hoërugstoele.
Pa was nog in die bespieëlde ingangsportaal toe hy al in sy spore vastrap: “Wat gat hier aan?” Met duidelike ongemak het hy opgekyk na sy eie beeld wat van verskillende hoeke af na hom aankom.
Almal het gewag om Pa se reaksie op die cowboy te sien. Die byna lewensgrootte cowboy was ’n swart standbeeld van ’n ruiter met hoed en lasso op ’n perd wat op sy agterpote staan. Pa het die beeld soos ’n opgewonde skoolseun bewonder en so hittete of dit is gelaai. Ek kon dit sien aan die vinnige beweging van sy oë wat meet of die standbeeld in die gang af en in sy Mercedes sou pas.
Die bewondering het nie lank gehou nie. “Nee, magtig!” het Pa gegril toe hy aan die cowboy raak.
“Dis plastiek wat met velvet oorgetrek is, Boss,” het Adriaanus opgewonde uitgebars soos ’n man wat geheimenisse ontrafel. “My strikdas vir die matriekafskeid in Vanderbijl was ôk velvet. Ek ken van dié goed.”
Adriaanus het die man-te-perd opgetel om te wys hoe lig dit eintlik is, al lyk dit swaar. “Dít was nou vir jou onverwags.” Pa het net daar op sy hakke omgedraai. Hy was nie geheel en al teen kômmin nie, maar volksvreemde kômmin het hom ongemaklik gestem.
Wanneer Fabula by die Dolly-huis was, mag niemand behalwe ek ook daar tuisgegaan het nie. Veral nie Adriaanus nie, want maak nie saak hoeveel keer Fabula hom gevra of gedreig het nie, as jy weer daar kom, lê die hele plek vol skietgoed en pypskoonmakers.
“And where am I supposed to put all Boss’s research? Vat weg julle toys!”
Fabula is saam met ons na Pa se gradeplegtigheid vir sy doktorsgraad en die geselligheid daarna, waar Pa nie geskroom het om aan haar erkenning vir haar aandeel te gee nie. Ewe vrolik het hy heildronk ná heildronk op haar en húl poging ingestel.
Fabula het tradisionele Lemba-kleure aangehad, met groot bronsringe in haar hare ingeweef. Pa moes spesiaal ’n vrou, oorspronklik van Jamaika af, opspoor wat kans gesien het om volgens Fabula se instruksies dié dag lange taak aan te pak.
Soos ’n lewende kunswerk is sy deur almal bewonder. Selfs Chana het Fabula gekomplimenteer oor hoe ongelooflik sy gelyk het. Ek het Chana nogal bewonder vir die wyse waarop sy skynbaar nie deur Fabula en Pa se intieme verstandhouding bedreig was nie.
Maar dit sê ek nie vir my sus nie.
My suster wil-wil haar verbeel dat sy by was, maar ons kan nie onthou watter jaar dit was nie. Sy krap in die tassie rond om te kyk of daar foto’s van die geleentheid is.
“Got them!” Sy wikkel die pakkie foto’s uit ’n rekkie los. “Nah, I’m not on any of these. Moes voor my tyd gewees het. Jy lyk soos ’n teekoppie.”
Ek vat ’n paar foto’s by haar aan en hou dit oor die stuurwiel vas. Op een staan ek met ’n poniestert bokant my oor langs die Lemba-skoonheid.
Blykbaar was ek maer genoeg vir ’n moulose, gekartelde, goue rok, met ’n Madonna-handskoen sonder vingers aan een hand.
“Genade!” trek ek my gesig. “Sulke dinge het gebeur. Dit was die tagtigs.”
Iewers moet jy net vrede daarmee maak en aanbeweeg, troos Tintin my in die stem van my suster. Ons lag oor hoe verspot my uitrustings destyds was.
“Ek hou van die blou oogskadu soos ’n reënboog bo elke oog. Very endearing.”
Precious Cargo was Pa se kodenaam vir my kleinsus en uiteindelik het almal haar só begin noem. Nieteenstaande hoe ek kleintyd deur enige cowboy en crook kom haal is, was Pa heilig op háár veiligheid. Nadat my suster saam met haar bataljon ontplooi is, kon ek dikwels agterkom hy is diep ingedagte. Aan die een kant kon Pa nie ophou praat van sy jongste dogter se weermagloopbaan nie; terselfdertyd was hy ook stiller en meer teruggetrokke.
Een aand tref ek Pa en Behrouz in die hoofhuis se kombuis aan. Behrouz maak vir hulle toebroodjies, en tussen hulle staan ’n tweeliter-melk wat nou-nou leeg sal wees.
“Hulle beter goed na Precious Cargo kyk of ek keer hierdie plek om.” Pa het ’n melksnor. “Anders stuur ek vir jou en Fred om haar te gaan haal.”
Behrouz vee self met die rugkant van sy hand ’n paar melkdruppels van sy swart baard en knik. Die baard het grys strepe bygekry sedert hy kort-kort by Pa in Amerika inval. Eens het Behrouz karaktervolle Oosterse klere gedra, maar deesdae sien ek hom net in sweetpakke waarin sy eens gespierde boudjies al poens trek.
Pa was ’n bende van een. En ’n permanente entourage was nodig om in die bende se behoeftes te voorsien. Hoe Pa se vroue dit met sy ewige posse uitgehou het, begryp ek nie. Wie ook al met Pa getrou het, moes weet sy sou nooit alleen met hom in die huis wees nie.
Nog ’n aand tref ek vir Pa in sy eie sitkamer se kroeg met sy ewige geel skryfblok aan.
“Wat skryf Pa so?”
“Ek