Скрозь «Маладосць». Не самая сумная кніжка пра грошы, чорны шакалад, пісьменнікаў і літаратуру. Отсутствует
школу. Правільны эксперымент мастака – гэта калі ён спачатку вучыцца пісаць карціны паводле акадэмічных правіл. Дык вось Малевіч умеў маляваць паводле гэтых правіл і краявіды, і нацюрморты, і аголеную натуру. І толькі пасля таго, як усяму гэтаму навучыўся і напісаў яшчэ шэраг традыцыйных рэчаў, ён пачаў выдаваць свае чырвоны і чорны квадраты. Такім вось чынам ён заваяваў маральнае права на эксперымент. У літаратара такое маральнае права – гэта ўменне рыфмаваць і пісаць з метрам. І без памылак.
– Гэтага дастаткова, каб мець права на літаратурны эксперымент? Пашкадуйце, Пятро Васільевіч…
– Гэта абавязковая ўмова на тое, каб эксперыментаваць: без яе эксперымент не рэкамендуецца. Безумоўна, патрэбна яшчэ драбяза, якая называецца талентам.
Я часта такое назіраю: маладыя творцы, што не ўмеюць яшчэ рыфмаваць, нават не збіраюцца гэтаму вучыцца, таму што ў свеце «бадай што ніхто не рыфмуе». Яны не хочуць вучыць тэорыю літаратуры, хоць гэта таксама патрэбная рэч, – і пачынаюць смела эксперыментаваць. Але ж, як мы казалі, у Грэцыі ўсё ўжо было. І ў нашай літаратуры, як у той Грэцыі, было ўжо ўсё. Гэта, між іншым, даказвае ў сваёй дысертацыі такі ж самы малады эксперыментатар Віктар Жыбуль, які ў паэзіі эксперыментуе, але як даследчык літаратуры працуе вельмі сур’ёзна, бо абараніў ужо дысертацыю па той самай літаратуры 1920-х гадоў, і знайшоў там тое, чым сёння займаюцца, прыкладам, бумбамлітаўцы або займаліся «Тутэйшыя» ці «Вольныя літаратары».
Маладосць – гэта, паўтаруся, вучнёўства, а праз яго – адкрыццё самога сябе ў літаратуры. Тут важная акалічнасць хаваецца ў тым, што вельмі многае ніяк не залежыць ад асобы аўтара. Проста трэба, каб нехта цябе адкрыў. Сінонім «маладосці» – гэта і «дэбют». Я шкадую, што сябе адкрыў не ў «Маладосці». Для мяне гэта выданне здавалася такім непадступным, такім піетэтам я быў ахоплены ў дачыненні да яго, што дэбютаваў не ў ім, а ў часопісе «Бярозка», хоць было мне тады ўжо дваццаць гадоў. Ды і пасля яшчэ доўга баяўся ўзысці на прыступкі гэтага выдання. Я, канешне, быў задаволены сваім дэбютам і «Бярозкай» – настолькі, наколькі можна быць задаволеным першым надрукаваным апавяданнем. Тое апавяданне называлася «Вярнуўся» і было пра сабаку, які састарэў, згубіў нюх і зрок, і месца яго ў будцы заняў малады і моцны пераемнік. Сустрэлі мяне тады ў рэдакцыі даволі прыхільна. А гэта таксама вельмі важна – як цябе сустрэнуць у рэдакцыі. Я ведаю прыклад вельмі таленавітага паэта, майго аднагодка, якога не сустрэлі так прыхільна, як мяне: ён кінуў пісаць і падаўся ў камерцыю. Можа быць, мы страцілі шмат Куляшовых, якіх у свой час не разгледзелі. Місія ваша, такім чынам, вельмі адказная – місія часопіса, які адкрывае новых аўтараў.
– Ці не таму ў некаторых рэдактараў ёсць правіла «няхай пройдзе»? У часопісе, маўляў, павінны друкавацца розныя творы – і моцныя, і слабыя.
– Гэта правільнае правіла. У якасці ілюстрацыі яго правільнасці прывяду вопыт працы літаратурных аб’яднанняў. У нас іх было шмат – аб’яднанняў, школ, творчых групп… У большасці з