Skarbiec nauczyciela-terapeuty (na bazie własnych doświadczeń z pracy terapeutycznej). Отсутствует
nawyku mycia rąk po wyjściu z toalety – ćwiczenie samodzielnego odkręcania i zakręcania wody i wycierania rąk,
● zabawy i ćwiczenia w wodzie: uderzanie dłońmi o powierzchnię wody („chlap, chlap” – ćwiczenia wyzwalające powtarzanie dźwięków), polewanie wodą rąk kolejno i jednocześnie, ćwiczenia naśladowcze
● pocieranie rąk pod wodą,
● wdrażanie do samodzielnego mycia rąk i twarzy (zębów z pomocą nauczyciela);
c) ubieranie się: zabawy z ubraniami, naśladowanie czynności nakładania poszczególnych elementów odzieży;
d) potrzeby fizjologiczne:
● wdrażanie do samodzielnego zdejmowania odzieży przed i po korzystaniu z nocnika (zachęcanie do sygnalizowania potrzeb komunikatem werbalnym, np. „ee”, „siusiu”),
● wdrażanie do korzystania z sedesu.
2. Wdrażanie do nawiązywania kontaktów społeczno-emocjonalnych:
a) dziecko poznaje siebie – poznawanie swojego ciała:
● zabawy dotykowe (naśladowcze) – wyczuwanie własnego ciała (zabawy przy lustrze – oglądanie i dotykanie dużych części ciała);
b) dziecko i inne dzieci:
● wdrażanie dziecka do bezpiecznej zabawy (nie biję, nie robię krzywdy innym),
● zachęcanie dziecka do naśladowania innych dzieci podczas zabaw (ruchowych i innych),
● wdrażanie dziecka do współdziałania poprzez naśladownictwo i zabawy odtwórcze w parach: ćwiczenia mające na celu rozwijanie sposobów komunikowania się: naśladowanie wskazywania części ciała, poznawanie czynności, naśladownictwo i wspólne wykonywanie, naśladowanie czynności samoobsługowych, naśladowanie wytwarzanych odgłosów,
● rozwijanie umiejętności współdziałania z drugą osobą, np. Elementy metody Ruchu Rozwijającego W. Sherborne8,
● ćwiczenia zmierzające do poznania samego siebie: zabawy rękoma, dostarczanie dziecku różnych bodźców zapachowych i smakowych – podstawowe smaki: słodki, słony, gorzki – pobudzanie zmysłów dziecka, dotykanie przedmiotów i manipulowanie nimi.
3. Wskazywanie i rozróżnianie przedmiotów do manipulacji w najbliższym otoczeniu:
● wyciąganie ręki po wskazany przedmiot,
● wybieranie i trzymanie w ręku wskazanego przedmiotu,
● manipulowanie przedmiotami – zabawy poprzez dotyk;
a) zabawy manipulacyjne z wykorzystaniem przedmiotów o różnych fakturach:
● ściskanie,
● gniecenie,
● darcie (miękki papier, np. ręczniki papierowe, twardszy papier, np. kolorowa gazeta),
● drażnienie wewnętrznej strony dłoni (ściskanie, rozkurczanie);
b) zabawy w układanie i przekładanie przedmiotów:
● układanie przedmiotów wskazanych przez drugą osobę,
● podawanie i odbieranie na bazie komunikatu „daj”, „weź”.
4. Reagowanie na polecenia osób z najbliższego otoczenia.
5. Dostarczanie bodźców mających na celu zwrócenie uwagi dziecka na wywołany sygnał, np.:
a) zabawy „rób to, co ja”: siadanie, wstawanie, klaskanie,
b) zabawy z piłką: toczenie do drugiej osoby, podawanie piłki oraz próby podrzucania piłki.
6. Wywołanie reakcji dziecka na bodźce.
7. Ćwiczenia wstępne do nauki mowy – ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne (ćwiczenia logopedyczne).
Na podstawie ustalonych wytycznych (programu ogólnego oraz informacji o dziecku zawartych w diagnozie wstępnej) określa się oczekiwania na dany okres (średnio dwa razy w roku), a następnie konstruuje okresowe plany pracy terapeutycznej.
Oczekiwania na pierwszy okres pracy terapeutycznej (pierwszy semestr)
Dziecko:
● nawiązuje kontakt z drugą osobą,
● potrafi samodzielnie wykonać proste czynności samoobsługowe: samodzielnie spożywa posiłek – trzyma łyżkę, nakłada na nią pokarm i wkłada do buzi,
● potrafi chwytać, podnosić i układać drobne przedmioty w określonym miejscu.
Oczekiwania na drugi okres pracy terapeutycznej (drugi semestr)
Dziecko:
● samodzielnie posługuje się łyżką i widelcem,
● wskazuje przedmiot i podaje go na polecenie – prośbę nauczyciela,
● rozpoznaje i wskazuje części ciała,
● naśladuje proste słyszane dźwięki (zabawy ortofoniczne), podejmuje próby wykonania prostych ćwiczeń oddechowych,
● współdziała z drugim dzieckiem na zasadzie naśladownictwa,
● manipuluje przedmiotami, potrafi chwytać drobne przedmioty (chwyt pincetowy).
Osiągnięcia dziecka po roku pracy terapeutycznej
Dziecko powoli nawiązuje kontakt z innymi dziećmi i nauczycielami. Coraz chętniej współdziała z jednym dzieckiem lub w małej grupie dzieci. Obserwuje i naśladuje proste czynności: podaje przedmioty, turla, toczy piłkę, układa – z pomocą – przedmioty w wyznaczonym miejscu. Bierze udział w zabawach ruchowych, z bardzo dobrym skutkiem naśladuje inne dzieci. Brał udział w przedstawieniu wigilijnym, gdzie bardzo dobrze odnalazł się, bierze udział w zabawach samorodnych, naśladując zachowanie innych dzieci. Coraz chętniej podejmuje próby samodzielnego spożywania posiłków; potrafi chwycić łyżkę i widelec, nakłada bądź nabiera pokarm, a następnie trafia nim do ust (ładnie zjada zupy). Samodzielnie pije z kubka. Prawidłowo gryzie kruche pokarmy i coraz częściej gryzie pokarmy stałe.
Potrafi samodzielnie odkręcić i zakręcić wodę, pociera ręce podczas mycia, wyciera ręce ręcznikami papierowymi, które następnie wyrzuca do kosza. Potrafi wykonać proste polecenie słowne („daj”, „weź”). Manipuluje przedmiotami.
Odtwarza proste ruchy wspólnie z nauczycielem i samodzielnie. Zna przeznaczenie kredki i pędzla i potrafi się posługiwać tymi narzędziami plastycznymi (rysunek na etapie bazgroty). Maluje i kreśli proste kształty.
Potrafi powtórzyć na zasadzie echa proste dźwięki i rytmy. Próbuje artykułować proste dźwięki, coraz częściej powtarza proste słowa (chętnie się bawi, wykonując proste ćwiczenia ortofoniczne). Nawiązuje coraz lepszy kontakt wzrokowy. Ma wykształconą reakcję na swoje imię. Wdrażanie i rozwijanie potrzeby pochwały za dobrze wykonane zadanie wywołuje prawidłową reakcję na bodziec – dziecko pochwalone, nagrodzone coraz chętniej podejmuje działania i nawiązuje kontakt z drugą osobą.
Opis przypadku – praca na poziomie poznawczym z wybranymi elementami poziomu zmysłowego
1 września 2001 r. chłopiec w wieku trzech lat został przyjęty do przedszkola z grupami integracyjnymi na podstawie orzeczenia kwalifikacyjnego do kształcenia specjalnego.
Dane o dziecku wynikające z orzeczenia (diagnoza psychologiczno-pedagogiczna):
● dobre rozumienie prostych poleceń i sytuacji z życia codziennego,
● słaba koncentracja na zadaniach umysłowych,
● rysunek w fazie bazgroty,
●
M. Bogdanowicz, B. Kisiel, M. Przasnyska,