Rachunkowość finansowa z uwzględnieniem MSSF. Отсутствует
z tytułu podatków przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i obowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych [ordynacja podatkowa, art. 61 par. 1].
W poleceniu zapłaty stroną inicjującą rozliczenie jest wierzyciel, który niejako rozdysponowuje środki dłużnika. Poleceniem zapłaty jest udzielona bankowi dyspozycja wierzyciela obciążenia określoną kwotą rachunku bankowego dłużnika i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela [prawo bankowe, art. 63d]. Stosowanie tej formy rozliczeń wymaga spełnienia warunków określonych w prawie bankowym. Należą do nich:
1) posiadanie przez wierzyciela i dłużnika rachunków w bankach, które zawarły porozumienie w sprawie stosowania polecenia zapłaty,
2) udzielenie przez dłużnika wierzycielowi zgody do obciążania rachunku dłużnika w drodze polecenia zapłaty w umownych terminach zapłaty z tytułu określonych zobowiązań,
3) zawarcie pomiędzy wierzycielem a bankiem prowadzącym jego rachunek umowy w sprawie stosowania polecenia zapłaty przez wierzyciela,
4) zapewnienie maksymalnej kwoty pojedynczego polecenia zapłaty w wysokości nieprzekraczającej równowartości, przeliczonej na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP w ostatnim dniu kwartału poprzedzającego kwartał, w którym dokonywane jest rozliczenie pieniężne:
a) 1000 euro – w przypadku gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna niewykonująca działalności gospodarczej,
b) 50 000 euro – w przypadku pozostałych dłużników.
Polecenie zapłaty skutkuje uznaniem rachunku bankowego wierzyciela natychmiast po uzyskaniu środków przez jego bank od banku dłużnika.
Ewidencja operacji gospodarczych przeprowadzanych w oparciu o polecenie przelewu i polecenie zapłaty została przedstawiona w ramach schematu 3.2 oraz 3.3.
Kolejną, dopuszczoną prawem bankowym, formą płatności bezgotówkowych jest czek rozrachunkowy. Stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzieloną trasatowi do obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony, oraz uznania tą kwotą rachunku posiadacza czeku [prawo bankowe, art. 63e]. Wystawca czeku może dokonać jego potwierdzenia w banku, który w ten sposób rezerwuje na rachunku wystawcy odpowiednie środki na pokrycie czeku. Szczegółowe zasady obrotu czekami reguluje prawo czekowe [Dz.U. z 2016 r., poz. 462 ze zm.]. Obecnie czeki rozrachunkowe są rzadko wykorzystywaną formą płatności.
Podobnie jak czeki, formą obrotu bezgotówkowego właściwie niewykorzystywaną obecnie, niemniej jednak dopuszczoną regulacjami prawa, jest weksel. Zasady obrotu wekslowego reguluje prawo wekslowe [Dz.U. z 2016 r., poz. 160 ze zm.]. Weksel stanowi bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty określonej kwoty, określonej osobie w ustalonym miejscu i czasie. Potwierdza zobowiązania osób, które podpisały weksel, a jedyną osobą mającą prawo do realizacji praw wynikających z weksla jest jego prawny posiadacz. W odróżnieniu od czeku, weksel wystawiany jest, gdy dłużnikowi brakuje środków płatniczych albo gdy dłużnik chce skorzystać z formy kredytu kupieckiego. Weksel, obok funkcji płatniczej, pełni także funkcję kredytową. Opłatą za korzystanie z takiej formy płatności i odroczenie płatności w czasie jest dyskonto. Wystawca weksla ponosi dodatkowy koszt dyskonta, dla wierzyciela z kolei dyskonto otrzymanego weksla stanowi element przychodu.
Otrzymane od kontrahentów czeki rozrachunkowe oraz weksle stanowią element aktywów pieniężnych, z uwagi na pełnioną przez nie funkcję płatniczą i rozrachunkową. Otrzymane czeki i weksle, czyli tzw. czeki obce i weksle obce ewidencjonowane są na koncie „Inne środki pieniężne”. Różnorodność występujących w jednostce innych środków pieniężnych wymaga prowadzenia odpowiedniej analityki.
Zasady ewidencji czeków obcych i weksli obcych przedstawiają schematy 3.4 oraz 3.5.
Schemat 3.4. Ewidencja czeków obcych
Objaśnienia
(1) – otrzymanie czeku od kontrahenta,
(2) – spłata zobowiązań czekiem obcym (na okaziciela),
(3) – realizacja czeku w banku.
Schemat 3.5. Ewidencja weksli obcych
Objaśnienia
(1) – przyjęcie weksla obcego od kontrahenta:
(1a) – kwota należności,
(1b) – dyskonto,
(1c) – suma wekslowa,
(2) – wykupienie weksla przez dłużnika za pośrednictwem banku,
(3) – spłata zobowiązania wobec kontrahenta wekslem obcym:
(3a) – kwota zobowiązania wobec kontrahenta,
(3b) – potrącone dyskonto,
(3c) – wartość przekazanego weksla obcego,
(4) – oddanie weksla do banku do redyskonta:
(4a) – kwota otrzymana za odkupiony przez bank weksel,
(4b) – utracone dyskonto,
(4c) – wartość przekazanego weksla obcego.
Konto „Inne środki pieniężne” funkcjonuje jak typowe konto aktywów, na koniec roku wykazuje saldo Dt, oznaczające równowartość kwot, na jakie opiewają posiadane czeki i weksle.
Do innych środków pieniężnych zalicza się także tzw. środki pieniężne w drodze. Obejmują środki pieniężne znajdujące się:
• między kasą podmiotu gospodarczego a jego rachunkiem bankowym,
• między rachunkami bankowymi danej jednostki, gdy rachunki te są prowadzone przez różne oddziały banku lub też różne banki.
Potwierdzeniem zaistnienia powyższych zdarzeń jest albo dokument kasowy i wyciąg bankowy, albo wyciągi bankowe z dwóch rachunków bankowych.
Ewidencja środków pieniężnych znajdujących się w drodze może być prowadzona dwojako. Pierwszy sposób polega na bieżącym ujmowaniu każdej operacji gospodarczej
Schemat 3.6. Ewidencja środków pieniężnych w drodze
Objaśnienia
(1) – wpłata z kasy do banku niepotwierdzona przez bank,
(2) – potwierdzenie wpływu środków na rachunek bankowy,
(3) – przelew środków między różnymi rachunkami bankowymi, jeżeli brakuje dokumentu potwierdzającego wpływ środków,
(4) – przekazanie czeków obcych do realizacji,
(5) – realizacja czeku obcego (wpłata środków z tytułu czeku).
oznaczającej powstanie środków w drodze indywidualnie na podstawie pierwszego (najwcześniej wystawionego) dokumentu. Taki sposób ewidencji środków pieniężnych w drodze przedstawia schemat 3.6.
Istnieje także możliwość innego ujmowania w ewidencji operacji oznaczających powstanie środków pieniężnych w drodze, a mianowicie ewidencjonowanie okresowe. Operacje oznaczające środki w drodze ewidencjonowane są od razu (na podstawie pierwszego z dokumentów źródłowych) na kontach środków pieniężnych w kasie czy na rachunkach bankowych. Następnie okresowo (na koniec okresu sprawozdawczego, na koniec roku obrotowego) dokonuje się sprawdzenia, czy wszystkie kwoty tak zewidencjonowane zostały potwierdzone drugim dokumentem (WB). Kwoty niemające takiego potwierdzenia zostają przeksięgowane na konto „Środki pieniężne w drodze”. To rozwiązanie jest częściej