Wykłady z anestezjologii. Waldemar Machała
terapii.
Intubacja zapewnia:
• zabezpieczenie drożności dróg oddechowych, a tym samym możliwość dostarczania pacjentowi mieszaniny gazów usypiających i tlenu podczas znieczulenia ogólnego w czasie operacji,
• prowadzenie oddechu zastępczego przy pomocy respiratora,
• ochronę przed aspiracją treści pokarmowej,
• drogę usuwania wydzielin z dróg oddechowych.
Główne powikłania intubacji:
W czasie laryngoskopii:
• Niezamierzona intubacja przełyku i zachłyśnięcie treścią żołądkową.
• Niezamierzona intubacja oskrzela, zwykle prawego i w konsekwencji upośledzenie wentylacji.
• Uszkodzenie uzębienia, włącznie z wyłamaniem zęba/zębów.
• Uszkodzenie, zranienie warg, podniebienia miękkiego, języka, języczka, nagłośni.
• Bradykardia związana z podrażnieniem nerwu błędnego.
Po ekstubacji:
• Ból gardła.
• Obrzęk krtani spowodowany przebywaniem w niej rurki intubacyjnej.
Znieczulenie nasiękowe jest to podanie leku blokującego odczuwanie bólu w okolicy operowanej. Stosowane zwykle przy niewielkich zabiegach operacyjnych głównie w zakresie skóry i tkanki podskórnej.
Znieczulenia regionalne (przewodowe):
Znieczulenie regionalne (przewodowe) splotowe polega na podaniu określonej objętości leków miejscowo znieczulających lub ich mieszanin w sąsiedztwo nerwów tworzących splot ramienny lub lędźwiowy, mające na celu wyłączenie czucia okolicy zaopatrywanej przez dane nerwy. Położenie obu splotów nerwowych jest wielopoziomowe, więc o miejscu, do którego zostanie podany środek znieczulający, zadecyduje lekarz anestezjolog, który weźmie pod uwagę zakres operacji. Miejsce nakłucia jest odpowiednio zdezynfekowane, nakłucie wykonywane jest sprzętem jednorazowym przy użyciu stymulatora nerwów lub aparatu usg. Podanie środka znieczulającego powoduje czasowe zniesienie czucia bólu, prawidłowego odczuwania temperatury czy możliwości poruszania kończyną górną lub dolną. Znieczulenie może się utrzymywać nawet kilka godzin po zakończeniu operacji. Znieczulenie umożliwia przeprowadzenie zabiegów operacyjnych w zakresie kończyny górnej: dłoni, przedramienia, ramienia, stawu barkowego i obojczyka oraz kończyny dolnej: stopy, stawu kolanowego, biodrowego.
Znieczulenie regionalne (przewodowe) odcinkowe dożylne polega na podaniu określonej objętości środka znieczulającego dożylnie do naczyń krwionośnych kończyny operowanej. W trakcie przygotowywania do podania środka znieczulającego lekarz anestezjolog umieści na ramieniu lub udzie kończyny operowanej specjalny mankiet podobny do mankietu do mierzenia ciśnienia. Następnie rękę lub kończynę dolną umieści w długim rękawie, który napompowany „wyciśnie” krew z kończyny operowanej. Mankiet na ramieniu zostanie napompowany i będzie tak utrzymywany aż do czasu zakończenia operacji. W następnej kolejności lekarz anestezjolog zaaplikuje środek znieczulający dzięki założonemu wcześniej wkłuciu obwodowemu. Podanie środka znieczulającego wywoła w operowanej kończynie uczucie ciepła, mrowienia, a następnie zniesie uczucie bólu. Znieczulenie ustępuje po wypuszczeniu powietrza z mankietu zaciśniętego na ramieniu.
Znieczulenie odcinkowe dożylne stosowane jest do niewielkich i krótkotrwałych zabiegów w obrębie dłoni, przedramienia, rzadziej kończyny dolnej.
Znieczulenie regionalne, centralne (podpajęczynówkowe, zewnątrzoponowe)
Jest to podaż leków miejscowo znieczulających lub ich mieszanin w okolicę struktur nerwowych wychodzących bezpośrednio z rdzenia kręgowego. Znieczulenie to powoduje czasowe zniesienie czucia bólu, prawidłowego odczuwania temperatury czy możliwości poruszania kończynami dolnymi. Zwykle jest stosowane w zabiegach dotyczących dolnej części brzucha lub kończyn dolnych. Specjalną odmianą znieczulenia centralnego jest znieczulenie z wprowadzeniem cewnika w miejscu wykonanego wkłucia, w celu umożliwienia uzupełnienia dawek leków znieczulających miejscowo lub prowadzenia wlewu ciągłego. Zwykle jest stosowane w celu leczenia bólu po rozległych zabiegach operacyjnych. Znieczulenie wykonuje się po odpowiednim zdezynfekowaniu miejsca wkłucia, sprzętem jednorazowego użytku.
Znieczulenie podpajęczynówkowe:
Pacjent, u którego wykonywane jest znieczulenie, może przyjąć pozycję siedzącą pochyloną do przodu, tzw. koci grzbiet, lub leżącą na boku. Znieczulenie polega na podaniu niewielkiej objętości środka znieczulającego (tzw. anestetyku lokalnego) do przestrzeni podpajęczynówkowej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Lek podaje się za pomocą igły umieszczonej w ściśle określonym miejscu w dole pleców. Znieczulenie umożliwia przeprowadzenie zabiegów operacyjnych w obszarze jamy brzusznej, miednicy i kończyn dolnych z zakresu ortopedii, urologii, chirurgii ogólnej, ginekologii i położnictwa.
Zewnątrzoponowe:
Pacjent, u którego wykonywane jest znieczulenie, przyjmuje pozycję siedzącą pochyloną do przodu, tzw. koci grzbiet. Znieczulenie polega na podaniu odpowiedniej objętości środka znieczulającego (tzw. anestetyku lokalnego) do przestrzeni zewnątrzoponowej, która znajduje się na całej długości kręgosłupa. Najczęściej znieczulenie to wykonywane jest w odcinku lędźwiowym, a u dzieci także w odcinku krzyżowym. Znieczulenie umożliwia przeprowadzenie zabiegów operacyjnych w obszarze jamy brzusznej, miednicy i kończyn dolnych z zakresu ortopedii, urologii, chirurgii ogólnej, ginekologii i położnictwa. Lekarz anestezjolog może także zaproponować Pani/Panu czasowe umieszczenie w wyżej wymienionej przestrzeni cienkiego cewnika, przez który w czasie zabiegu lub po jego zakończeniu będą aplikowane leki działające przeciwbólowo, umożliwiające wczesną rehabilitację ruchową i oddechową. Cewnik w przestrzeni zewnątrzoponowej pozwala na lepszą kontrolę natężenia bólu pooperacyjnego.
Znieczulenie podane do przestrzeni odcinka piersiowego kręgosłupa pomaga leczyć ból po zabiegach w obrębie klatki piersiowej.
Znieczulenie regionalne (przewodowe) podwójne podpajęczynówkowo-zewnątrzoponowe (CSE):
Znieczulenie dedykowane jest chorym, u których planowane są operacje w obrębie jamy brzusznej, miednicy i kończyn dolnych, u których to chorych konieczne jest, aby znieczulenie wystąpiło szybko. Wartością tego rodzaju znieczulenia jest to, że po operacji chory zabezpieczony jest przeciwbólowo, dzięki cewnikowi wprowadzonemu do przestrzeni zewnątrzoponowej, przez który podawany jest lek miejscowo znieczulający w dużo mniejszej dawce, ale działający bardziej efektywnie – i silniej, i dłużej.
Znieczulenie wykonywane jest z jednego nakłucia w okolicy pleców – tzn. wpierw wprowadzana jest igła do przestrzeni zewnątrzoponowej. Następnie przez tę igłę wprowadzana jest druga igła, cieńsza – nieco głębiej – do przestrzeni podpajęczynówkowej, przez którą podawany jest lek. Znieczulenie rozwija się bardzo szybko. Taki rodzaj znieczulenia zapewnia, że można również uśmierzyć ból – długo po zakończeniu operacji, bez narażania chorego na konieczność pozostawania w łóżku. Pacjent, u którego wykonywane jest to znieczulenie, przyjmuje pozycję siedzącą pochyloną do przodu, tzw. koci grzbiet. Cewnik w przestrzeni zewnątrzoponowej pozwala na lepszą kontrolę natężenia bólu.
Znieczulenie zbilansowane – jest to połączenie dwóch technik znieczulenia, przede wszystkim ogólnego z regionalnym, mające na celu ograniczenie użycia leków anestezjologicznych, przy zwiększeniu ich efektywności i rozciągnięcia efektu uśmierzającego ból w okresie pooperacyjnym.