Kod otyłości. Sekrety utraty wagi. Jason Fung

      To światowy fenomen. Ostatnie badania przeprowadzone w ośmiu krajach wykazały, że Amerykanie ćwiczą najwięcej – 135 dni w roku, w porównaniu ze średnią na poziomie 112 dni w roku. Duńczycy uplasowali się na ostatnim miejscu z 98 dniami w roku37. Spadek wagi był główną motywacją do ćwiczeń w każdym z tych państw. Czy cała ta aktywność przełożyła się na mniejszą skalę otyłości?

      Cieszę się, że pytasz. Duńczycy i Włosi, wykazujący niski poziom aktywności fizycznej, doświadczyli zaledwie 1/3 poziomu otyłości pompujących na siłowni Amerykanów.

      Oczywisty problem pojawił się także w NHANES (National Health and Nutrition Examination Survey). Pomiędzy rokiem 2001 a 2011 nastąpiło ogromne zwiększenie aktywności fizycznej38. W niektórych stanach (Kentucky, Virginia, Floryda i obie Karoliny) doszła ona do poziomów prawdziwie herkulesowych. Ale muszę ci przedstawić ponurą prawdę: czy aktywność fizyczna zwiększa się czy nie, nie ma praktycznie żadnego związku z występowaniem otyłości. Zwiększenie aktywności fizycznej nie zredukowało otyłości. Nie miało to żadnego znaczenia. W niektórych stanach ćwiczono więcej, w innych mniej. Otyłość wzrastała wszędzie w takim samym stopniu.

      Czy aktywność fizyczna może zredukować otyłość wśród dzieci? Krótka odpowiedź brzmi: „nie”. Praca z 2013 roku39 porównywała aktywność fizyczną (mierzoną za pomocą akcelometrii) dzieci w wieku od trzech do pięciu lat z ich wagą. Autorzy stwierdzili, że nie ma żadnego związku pomiędzy otyłością, a aktywnością fizyczną.

      Co poszło nie tak?

      Nieodłączną częścią teorii o przyjmowanych kaloriach kontra spalanych kaloriach jest przekonanie, że zmniejszony poziom aktywności fizycznej jest jedną z przyczyn epidemii otyłości. Twierdzi się, że kiedyś wszędzie chodziliśmy, a teraz wszędzie jeździmy. Maszyny, które ograniczają nasz wysiłek, jak na przykład samochody, sprawiły, że poziom naszej aktywności spadł, co spowodowało epidemię otyłości. Rozpowszechnianie się gier wideo, komputerów i telewizji także przyczyniło się do siedzącego trybu życia. Tak jak każda dobra mistyfikacja, ta też na początku brzmiała całkiem sensownie. Jest tylko jeden mały problem. To nie jest prawda.

      Naukowiec, doktor Herman Pontzer badał społeczność myśliwych – zbieraczy; ludzi żyjących do dziś w prymitywnych warunkach, plemię Hadza z Tanzanii, które często musi podróżować po 25-30 kilometrów dziennie, aby zdobyć jedzenie. Wydawałoby się, że ich dzienne wydatkowanie energii jest o wiele wyższe niż typowego pracownika biurowego. Jednak w The New York Timesie, Pontzer opisuje zaskakujące rezultaty: Okazało się, że pomimo całej tej aktywności fizycznej, liczba dziennie spalonych przez Hadza kalorii była nie do odróżnienia od tej typowej dla dorosłych w Europie i Stanach Zjednoczonych40.

      Nawet jeśli porównamy relatywnie niedawne wskaźniki aktywności fizycznej, powiedzmy z roku 1980, zanim epidemia otyłości osiągnęła apogeum, okaże się, że wcale nie spadły one znacząco41. W północnej Europie poziom aktywności fizycznej był mierzony od 1980 roku aż do połowy roku 2000. Zaskakujące może być to, że poziom aktywności fizycznej faktycznie wzrósł od roku 1980. Jednak autorzy tych badań poszli o krok dalej. Obliczyli przewidywalne zużycie energii u dzikich ssaków, co kalkuluje się na podstawie masy ciała i temperatury otoczenia. W porównaniu z dzikimi kuzynami, takimi jak gepard, lis, czy karibu Homo obesus nie jest mniej aktywny fizycznie.

      Poziom aktywności fizycznej nie spadł od czasów myśliwych – zbieraczy, ani nawet od 1980 roku, a otyłość gnała pełną parą. Jest wysoce nieprawdopodobne, aby zmniejszenie ilości ćwiczeń fizycznych odegrało jakąkolwiek rolę w epidemii otyłości.

      Jeśli ćwiczenia nie leżały u jej podstaw, najprawdopodobniej nie będą też w stanie odwrócić sytuacji.

      Ilość kalorii zużywanych w ciągu dnia (spalanych kalorii) bardziej dokładnie nazywana jest wydatkowaniem energetycznym. Całkowite wydatkowanie energetyczne jest sumą podstawowej przemiany materii (zdefiniowanej poniżej), termogenicznego działania jedzenia, termogenezy niewynikającej z ćwiczeń, nadmiernej konsumpcji tlenu po ćwiczeniach i oczywiście – ćwiczeń.

      Całkowite wydatkowanie energii = podstawowa przemiana materii + termogeniczne działanie jedzenia + termogeneza nie wynikająca z ćwiczeń + nadmierna konsumpcja tlenu po ćwiczeniach + ćwiczenia.

      Główne założenie jest takie, że całkowite wydatkowanie energii, to nie to samo, co ćwiczenia. Ogromna większość tej wydatkowanej energii nie jest poświęcana na ćwiczenia, tylko na podstawową przemianę materii: nasze wewnętrzne prace domowe takie jak oddychanie, utrzymywanie działającego serca, utrzymywanie temperatury ciała i niezbędnych nam organów, funkcjonowanie mózgu i wątroby, funkcjonowanie nerek i tak dalej…

      Spójrz na poniższy przykład. Podstawowa przemiana materii dla średnio aktywnego mężczyzny to 2 500 kalorii. Chodząc w spokojnym tempie (3,5 km\h) przez 45 minut każdego dnia, spali on około 104