Kosmetologia t. 1. Отсутствует
dzieląc się na trzy główne gałęzie:
• nerw łzowy,
• nerw czołowy,
• nerw nosowo-rzęskowy.
Rycina 4.2.
Pola nerwów skórnych głowy. Schemat.
Źródło: według A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka, t. 5. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
Unerwia oczodół wraz z jego zawartością, skórę okolicy czołowej i grzbietu nosa, część przednio-górną jamy nosowej, zatoki przynosowe oraz część opony twardej.
Nerw łzowy (lacrimal nerve) zawiera najmniej włókien ze wszystkich trzech, wymienionych powyżej, głównych gałęzi nerwu ocznego (ryc. 4.3). Przebiega wzdłuż bocznej powierzchni sklepienia oczodołu w kierunku oczodołowej części gruczołu łzowego. Dzieli się na gałąź górną (biegnie do gruczołu łzowego) oraz gałąź dolną (do połączenia z nerwem jarzmowym – gałęzią nerwu szczękowego [V2]). Nerw łzowy zaopatruje czuciowo gruczoł łzowy, a także skórę części bocznej powieki.
Nerw czołowy (frontal nerve) posiada najwięcej włókien ze wszystkich trzech, wymienionych powyżej, głównych gałęzi nerwu ocznego (ryc. 4.3). Przebiega nad mięśniem dźwigaczem powieki górnej. Dzieli się na nerw nadbloczkowy i nerw nadoczodołowy. Nerw czołowy zaopatruje czuciowo skórę okolicy czołowej, powiekę górną oraz zatokę czołową.
Nerw nosowo-rzęskowy (nasociliary nerve) po wyjściu ze szczeliny oczodołowej górnej kieruje się przyśrodkowo wzdłuż ściany przyśrodkowej oczodołu. Na podstawie topografii jego przebiegu możemy wyróżnić dwie zasadnicze części: nosową i rzęskową. Od części rzęskowej odchodzą gałąź łącząca ze zwojem rzęskowym oraz nerwy rzęskowe długie. Od części nosowej odchodzą nerw sitowy tylny, nerw sitowy przedni oraz nerw podbloczkowy. Nerw nosowo-rzęskowy zaopatruje czuciowo gałkę oczną, przednią i górną część jamy nosowej, woreczek łzowy, skórę powierzchni bocznej nasady nosa, skórę części przyśrodkowych powieki górnej i dolnej, zatokę sitową, zatokę klinową oraz częściowo zatokę czołową.
Rycina 4.3.
Gałęzie nerwu trójdzielnego prawego. Widok z boku: wzorowane na Grayu.
Źródło: według A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka, t. 5. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
■ Nerw szczękowy (V2 – maxillary nerve)
Nerw szczękowy, podobnie jak wcześniej opisany nerw oczny, jest nerwem czysto czuciowym. Po odejściu od zwoju trójdzielnego wychodzi z czaszki przez otwór okrągły, biegnąc do dołu skrzydłowo-podniebiennego, gdzie dzieli się na trzy gałęzie końcowe (ryc. 4.3):
• nerwy skrzydłowo-podniebienne,
• nerw jarzmowy,
• nerw podoczodołowy.
Nerwy skrzydłowo-podniebienne (pterygopalatine nerves) odchodzą od nerwu szczękowego w dole skrzydłowo-podniebiennym, tworząc korzeń czuciowy tego nerwu.
Zwój skrzydłowo-podniebienny leży w jednoimiennym dole, ma trzy gałęzie doprowadzające:
• korzeń czuciowy (utworzony przez nerwy skrzydłowo-podniebienne),
• korzeń przywspółczulny (utworzony przez nerw skalisty większy odchodzący od nerwu twarzowego [VII]),
• korzeń współczulny (utworzony przez nerw skalisty głęboki odchodzący od splotu szyjno-tętniczego wewnętrznego).
Od zwoju skrzydłowo-podniebiennego odchodzą:
• gałęzie nosowe tylne,
• nerwy podniebienne,
• gałęzie oczodołowe,
• gałąź gardłowa.
Nerw jarzmowy (zygomatic nerve) – po odejściu od nerwu szczękowego wchodzi przez szczelinę oczodołową dolną do oczodołu, biegnąc dalej po jego dolnej ścianie. Następnie przechodzi przez otwór jarzmowo-oczodołowy i dzieli się na gałęzie końcowe wewnątrz kości jarzmowej. Gałęziami końcowymi nerwu jarzmowego są:
• gałąź jarzmowo-skroniowa,
• gałąź jarzmowo-twarzowa.
Gałąź jarzmowo-skroniowa po wyjściu przez otwór jarzmowo-skroniowy kieruje się do dołu skroniowego, unerwiając skórę przedniej części okolicy skroniowej oraz bocznej części okolicy czołowej.
Gałąź jarzmowo-twarzowa po wyjściu przez otwór jarzmowo-twarzowy kieruje się do górnej bocznej części policzka, unerwiając skórę okolicy jarzmowej.
Nerw podoczodołowy (infraorbital nerve) jest zarówno przedłużeniem nerwu językowego, jak i jego gałęzią końcową. Przebiega po dnie oczodołu w tzw. kompleksie podoczodołowym, czyli najpierw w bruździe podoczodołowej, a następnie w kanale podoczodołowym. Tam oddaje nerwy zębodołowe górne, które zwykle odchodzą w trzech grupach. Jako pierwsze odchodzą gałęzie zębodołowe górne tylne, następnie gałąź zębodołowa górna środkowa i jako ostatnie gałęzie zębodołowe górne przednie. Wszystkie gałęzie zębodołowe górne tworzą w wyrostku zębodołowym szczęki splot zębowy górny zaopatrujący za pomocą gałęzi zębowych górnych oraz gałęzi dziąsłowych górnych odpowiednio zęby szczęki i dziąsła górne. Zwykle od splotu zębowego górnego odchodzą drobne gałązki zaopatrujące częściowo błonę śluzową zatoki szczękowej. Nerw podoczodołowy, wychodząc przez otwór podoczodołowy na przednią powierzchnię szczęki tuż poniżej oczodołu, dzieli się na liczne gałęzie końcowe, tworząc tzw. gęsią stopkę mniejszą. Do gałęzi końcowych nerwu podoczodołowego należą:
• gałęzie powiekowe dolne (przebiegają ku górze, zaopatrując powiekę dolną),
• gałęzie nosowe zewnętrzne (przebiegają przyśrodkowo, zaopatrując skórę powierzchni bocznej skrzydła nosa),
• gałęzie nosowe wewnętrzne (przebiegają przyśrodkowo, zaopatrując przedsionek nosa),
• gałęzie wargowe górne (przebiegają ku dołowi, zaopatrując skórę i błonę śluzową wargi górnej).
■ Nerw żuchwowy (V3 – mandibular nerve)
Nerw żuchwowy zawiera najwięcej włókien ze wszystkich trzech, wymienionych powyżej, głównych gałęzi nerwu trójdzielnego (ryc. 4.1 i 4.3). Jest nerwem mieszanym ruchowo-czuciowym. Po odejściu od zwoju trójdzielnego opuszcza środkowy dół czaszki przez otwór owalny. Tuż po wyjściu oddaje gałąź oponową. Następnie biegnie do dołu podskroniowego. Zgodnie z podziałem topograficznym gałęzie nerwu żuchwowego możemy podzielić na dwie grupy: przednią i tylną.
Gałęzie grupy przedniej mają głównie charakter ruchowy (z wyjątkiem nerwu policzkowego). Należą do nich:
• nerw żwaczowy (masseteric nerve) – po odejściu od nerwu żuchwowego kieruje się w dół do mięśnia żwacza przez wcięcie żuchwy; zaopatruje mięsień żwacz oraz staw skroniowo-żuchwowy,
• nerwy skroniowe głębokie (przedni i tylny) (deep temporal nerves – anterior and posterior) – po odejściu od nerwu żuchwowego kierują się ku bokowi i tyłowi, zaopatrując mięsień skroniowy,
• nerw