Ena Murray Omnibus 22. Ena Murray
die weke wat volg, toon Bessie Truter duidelik dat sy nie haar opinie van haar skoondogter sal verander nie, hoe Rosalie ook al probeer om haar skoonma tevrede te stel. Die skoonmoeder verseg woordeloos om haar plek in die huis af te staan aan haar seun se vrou en die dae gaan maar so verby. Solank Bessie Truter lewe, sal Rosalie ’n loseerder in die buitekamer bly. So duidelik is elkeen se gebied afgebaken dat Bessie dit selde nodig vind om haar skoondogter direk aan te spreek, en ’n vreemde, permanente swye heers tussen skoonmoeder en skoondogter.
Soos Bessie Truter die eerste dag voorspel het, word daar nie kinders uit Jan en Rosalie se huwelik gebore nie. Vir hulle albei is dit ’n swaar slag. Jan dra dit op sy stil manier. Rosalie ook. Maar Salome, wat so na aan die lieftallige vrou gekom het, weet van die smart wat so stilswyend gedra word.
Toe die jare die een na die ander verbyrol en dit duidelik word dat Bessie se donker voorspelling bewaarheid gaan word, het Salome ongemerk daardie leë plek begin inneem. Salome het die kind geword wat weggebly het, en Rosalie het die moeder geword na wie Salome al die jare gehunker het.
Dit was ook Rosalie wat ontdek het dat Salome ’n besondere stem het.
Vreemd, dit was een ding wat Salome haar nie vertel het nie – dat sy in die geheim by die rivier gaan sing om uiting aan haar gevoelens te gee.
Rosalie ontdek dit toevallig toe sy op ’n dag ’n entjie gaan stap. Dit is weer een van dáárdie dae waarin die antipatie van haar skoonmoeder haar wil verpletter. Soos altyd wou sy haar maar weer gaan terugtrek in die buitekamer, maar die witgekalkte mure het haar só vasgedruk dat sy na buite gevlug het. Sy het instinktief ’n koers ingeslaan, in die rigting van die rivier begin stap.
Nou kom sy in haar spore tot stilstand, verstomming in haar oë. Iemand is besig om te sing. Pragtige, suiwer note vul die stilte by die rivier. Sy staan doodstil, luister eers tot die laaste noot van die lied wat met soveel oorgawe gesing word, wegsterf. Dan stap sy versigtig nader.
Toe sy om die omgevalle stam van die wilgerboom stap, sien sy Salome voor haar, haar kop agteroor gegooi, haar oë op die blou uiteindes van die hemel gerig, haar donker hare swaaiend om haar skouers. ’n Volgende lied begin, Brahms se wiegeliedjie, en Salome staan weer stil … stom.
Daar is trane in haar oë toe sy eindelik nader loop. Salome swaai verskrik om toe sy die voetval agter haar hoor.
Hulle staan en kyk mekaar net swyend aan. Dan hou Rosalie haar arms oop en die jong dogter hardloop in haar omhelsing in, lê haar kop op die skraal skouer en voel ’n bewende hand oor haar kop streel.
“Hoekom het jy my nog nooit vertel nie?” Haar stem is innig, vol ongeloof.
Salome skud haar kop, weier om dit op te lig omdat sy skielik nie die moed het om in daardie pragtige traangevulde oë op te kyk nie. Rosalie het vandag haar grootste geheim ontdek.
“Ek … weet nie. Ek … sing sommer net.”
“Jy sing nie sommer net nie. Jy sing pragtig!” Sy druk Salome ’n entjie weg en die blou oë kyk haar opsommend aan. “Jy het ’n waarlik besondere stem, Salome. Besef jy dit?”
Die jong meisie glimlag selfbewus en skud haar kop, haar oë eerlik. “Nee, ek … weet nie. Ek sing maar net omdat ek graag wil … omdat ek moet. Dis vir my lekker.”
Die glimlag van ’n trotse moeder is om Rosalie se lippe. “Van wanneer af sing jy?”
“O, vandat ek maar kan onthou.” Salome gaan sit op die ongevalle stam. “Kom ons sit ’n rukkie hier.” Hulle gaan sit langs mekaar en Salome begin eindelik praat oor dít waaroor sy tot dusver nie kon praat nie, ook nie met die mens naaste aan haar nie. “Ek het maar altyd gesing, hier by die rivier kom sing. Ek onthou …” Sy aarsel, vervolg dan met ’n tikkie bitterheid in haar stem: “Ek onthou toe ek eendag in die huis gesing het. Ek was nog klein. Ma het my stilgemaak, gesê ek moet ophou met die getjank. Ek het daarna nooit weer in die huis gesing of enige plek waar iemand my sou kon hoor nie. Ek het hierheen gekom om te kom sing.” Sy glimlag weer effens, maar dis ’n glimlag met ’n vreemde volwassenheid daarin. “Ander kinders, as hulle ongelukkig is, huil hulle. Of as hulle bly is, lag hulle en borrel daarvan oor. Ek sing net … Soos met Karel se dood. En toe jy gekom het. Ek was bly dat jy gekom het. Toe het ek ook hierheen gekom en kom sing.”
Rosalie swyg vol begrip en Salome voel dit aan. Hier is iemand wat verstaan, wat nie lag omdat sy sing wanneer sy gelukkig of hartseer is nie. Hier is iemand wat weet dat dit vir haar baie moeilik is om ’n kind te wees in die klein witgekalkte huisie. Ja. Rosalie begryp hoekom sy rivier toe kom om te sing – waar niemand haar kan hoor nie.
Rosalie verbreek eindelik die stilte. “En die skool? Het niemand, nog nie een van jou maats of jou onderwyseresse al agtergekom dat jy mooi sing nie?”
Salome skud haar kop. “Ek het nie juis maats nie. Niemand weet ek sing nie. Ek neurie maar so saam in die sangklas.”
“Maar hoekom, Salome?” vra Rosalie ontevrede.
Salome se donker kop sak vooroor. “Ek is … Bessie Truter se kind.”
Rosalie skud haar kop. Sy wag, maar Salome sê niks verder nie, asof hierdie enkele sin genoeg verduideliking is. “Ek begryp nie, Salome.”
Die swart kop ruk omhoog. “Nie? Hoe kan jy nie verstaan nie? Ek is Bessie Truter se kind en Bessie Truter se kind stoot haarself nooit voor nie. Hulle sal vir my lag.”
“Hoekom?” wil Rosalie verslae weet.
“Omdat hulle vir Bessie Truter lag. Ja, ek weet hulle spot met haar, praat oor haar groot lyf, haar hande wat soos ’n man s’n lyk, haar manier van praat, haar … alles. Ek weet wat dink hulle van haar, van ons almal. Ek bedoel, nie van jou nie, maar van ons … ons Truters, veral my ma en ek.”
“Salome!”
“Dis waar, Rosalie!” Die groenbruin oë is uitdagend; sy praat met selfkastydende eerlikheid. “Ek sien hoe hulle vergelyk wanneer daar ’n funksie by die skool is en almal se ma’s is daar. Die ander ma’s lyk altyd so … so rég. Ma …” Sy glimlag wrang, skaamte in haar oë. “Jy weet hoe lyk sy as sy dorp toe gaan. Die plathakskoene met die dik kouse, die oorbekende Sondagrok, die stywe bolla, die … die alles! Ek maak maar of ek dit nie raaksien nie, maar ek sien hoe hulle vir mekaar kyk, agteraf lag en knik. En as Ma eers daardie harde lag van haar laat hoor, op daardie harde manier praat sodat almal binne ’n kilometer haar kan hoor …”
Rosalie besef dat sy hier met iets groots te doen het, iets wat miskien te groot is vir haar om te hanteer. Maar daar is niemand anders om die arme kind balans en perspektief op haar probleem te gee nie. Dis net sý wat aan Salome leiding kan gee. Sy begryp Salome se probleem, maar sy besef ook dat Salome dit heeltemal uit verband het. Sy sal haar uit hierdie groef waarin sy verval het, moet kry, want selfs as leek besef Rosalie dat die Vader Salome op ’n besondere wyse uitgesonder het.
“Jy stel my baie teleur, Salome. Ek het gedink jy is baie volwasse vir jou ouderdom. Die Vader het jou ’n wonderlike talent gegee en jy versteek dit vir almal omdat jy Bessie Truter se kind is. Elke mens is ’n mens uit eie reg, Salome. Jy gaan nie eendag, wanneer jy verantwoording moet doen vir die gawes wat God aan jou gegee het, met daardie verskoning verbykom nie, weet jy? Want dis geen verskoning nie. Die talent is aan jóú gegee, nie aan jou ma nie. Weet jy wat dink ek? Ek dink jy gebruik jou ma as verskoning omdat jy nie genoeg moed het om hierdie wonderlike talent wat jy ontvang het, te ontgin en tot volle wasdom te bring nie.”
“Rosalie!”
“Ja. Ek dink so. Ek sal jou ook vertel wat ek nóg dink. Ek dink jy ly aan ’n onnodige minderwaardigheidskompleks omdat jy Bessie Truter se kind is. Ek wil jou vandag iets sê, Salome, iets wat ek hoop jy altyd sal onthou: Uiterlik en op die oog af is jou ma eenvoudig en steek sy af teen jou maats se moeders. Maar ek het lank in die poskantoor gewerk en ’n mens hoor daar baie dingetjies.
“Baie van die vroue wat uiterlik so goed vertoon, is van binne verrot. Dis iets wat jy nog in die toekoms sal leer, Salome. Die uiterlike is so misleidend. As ’n mens die uiterlike ignoreer en jy vergelyk