Tryna du Toit-omnibus 4. Tryna du Toit
niggie sal haar ’n slag van haarself en haar eie probleme laat vergeet. Maar as sy reeds bevooroordeeld teen hulle kuiergas is nog voordat sy haar ontmoet het, sal dit maar moeilik gaan.
’n Rukkie later hoor hy egter ’n gesprek tussen Mona en tannie Mieta Theron van Jacobshoogte, wat gebel het om alles van die kuiergas te hoor.
“Nee dankie, Tannie,” hoor hy Mona sê, “alles is gereël, sy kom op Towerwater bly. Ja, natuurlik sal ons vir Tannie-hulle laat weet wanneer sy kom. Paul sê ons sal ’n partytjie hier op die plaas gee sodat die familie haar kan ontmoet. Maar dit sal eers in April wees.”
Die telefoon het aanhoudend gelui en Emily en Mona het beurte gemaak om te antwoord. Ewe verontwaardig kom Mona later by Paul en sê: “Weet jy wat sê Aunt Mildred? Sy stel voor dat ons die partytjie op The Gables hou. Sy sê sy is gewoond om te onthaal en dit sal nie vir haar moeite wees nie.”
“So?” vra Paul. “En wat het jy vir haar gesê?”
“Ek het vir haar gesê baie dankie, maar Ria de Wet is ons gas en ons wil graag die partytjie op Towerwater hou. Dit mag hier nie so deftig wees soos by The Gables nie, maar Towerwater bly nog die oorspronklike familieplaas.”
Paul skud sy kop. “Die sentiment is reg, maar die woorde ’n bietjie kras. Kon jy dit nie ietwat sagter gestel het nie?”
’n Glimlaggie flits oor die strak wit gesig en ondeund sê sy: “Moenie jou bekommer nie, broer – Aunt Mildred en ek verstaan mekaar.”
Paul kyk sy suster agterna en daar is jammerte op sy gesig. ’n Oomblik het hy die skim gesien van die vrou wat Mona in ander, gelukkiger omstandighede kon gewees het.
Hy tel Ria se brief van die tafel af op en lees dit weer deur. Dis so ’n gawe, spontane brief, hy het dadelik aangetrokke gevoel tot die skryfster. Hy het die beeld gekry van ’n lewenslustige meisie met so ’n tikkie parmantigheid, en die nuus dat sy ’n middeljarige vrou is met volgroeide kinders het hom half teleurgestel, waarom weet hy self nie.
Paul het die telegram die volgende oggend gestuur en Ria de Wet daarmee voorlopig uit sy gedagtes gesit. Net ná ontbyt is hy weer terug na die lusernlande waar die werkers besig was om water te lei. Dis ’n skroeiwarm dag en die son brand uit ’n wolklose hemel op die dorre aarde neer. Dis reeds begin Maart en daar is nog geen teken van die reën wat hulle so bitter nodig het nie. Hy weet hy is gelukkiger as baie van die ander boere – hy het nog ’n bietjie water in die leidam, maar ook net genoeg om die lusern twee, hoogstens drie keer nat te lei. Sy vee is nog in ’n redelik goeie kondisie, maar met die winter om die draai, die damme leeg en die veld kaalgevreet, is daar rede tot kommer. As dit nie binne die volgende twee, drie weke reën nie, sal hy ook met die hande in die hare sit.
Terwyl hy by die lusernlande besig is, kom sy buurvrou, Tillie du Plessis, daar aan. Tillie se man het die vorige jaar met ’n trekker verongeluk en aangesien sy net twee dogters het wat op kosskool is, het almal verwag dat sy Rietspruit sou verkoop en met haar kinders op die dorp sou gaan woon. Tot almal se verbasing het sy egter besluit om op die plaas te bly en self te boer. Met ploegtyd het die bure almal ingespring en haar gehelp, en wanneer sy raad of hulp nodig gehad het, het sy gewoonlik na Paul of een van die ander bure toe gegaan.
Almal het haar moed en deursettingsvermoë bewonder en haar graag gehelp.
Sou daar iets skort? wonder Paul terwyl hy na die motor toe stap. Tillie groet hom egter glimlaggend. Sy het haar dorpsklere aan en die motor lê agter vol pakkies. Tillie is ’n aantreklike, energieke vrou van omtrent vyf-en-dertig, stewig gebou, met pikswart hare en oë. Sy is bruingebrand deur die son en die wind, maar haar vel is glad en haar hare goed versorg.
“Ek kom net jou raad vra, buurman. Emily het gesê ek sal jou hier kry. Ek het toe sommer vir jou ’n fles tee saamgebring.”
“Dankie, dit sal lekker smaak. Ek hoop jy gaan my geselskap hou.”
“Graag.” Sy kyk na die groen lusernlande wat voor hulle lê en sê verlangend: “Maggies, maar dit lyk mooi. Ek wens dit het op Rietspruit gestaan.“
“Ek is gelukkig dat ek nog leiwater het. Maar die dam is feitlik leeg. As dit nie gou reën nie …” Hy voltooi nie die sin nie, maar dis ook nie nodig nie.
“Dit moet net reën,” sê Tillie amper uitdagend. “Die reën kan mos nie sommer net wegbly nie.”
In die skaduwee van ’n doringboom skink Paul vir hulle elkeen ’n bekertjie tee. Hulle gesels hiervan en daarvan, dan sê hy: “Jy het gesê jy wil my raad vra?”
“Ja. Oom Koos Blinkpoort wil ’n klompie van my skape koop. Ek wil nie graag nou verkoop nie: die vee het heelwat kondisie verloor en ek sal nie veel vir hulle kry nie. Aan die ander kant, die veld is kaalgevreet en as die reën te lank wegbly en ons kry skielik koue weer, vrek die hele klomp dalk. Is ’n halwe eier nie beter as ’n leë dop nie?”
Paul kyk op na die harde blou hemel asof hy daar die antwoord op sy buurvrou se vraag soek. Maar daar is niks nie: nie ’n wolkie op die horison nie, nie ’n windjie wat roer nie. Net ’n enkele aasvoël wat soos ’n onheilsprofeet stadig om en om hoog bo in die lug sirkel.
Hy skud sy kop. “Ek sou sê wag nog so ’n bietjie. Ons kry gewoonlik Maartmaand goeie reëns en dan is jou kop deur.”
“Dis my gevoel ook. Maar ek wou graag hoor wat jy sê,” sê Tillie. “O, en ek hoor julle kry ’n belangrike kuiergas – ek het nie geweet julle het sulke hoë familie nie.”
“Ons het self nie geweet nie.”
“’n Ouerige dame, sê Emily. Ken glad nie die Karoo nie en nou wil sy ’n boek oor ons kom skryf. Die kunstenaars is darem maar almal ’n bietjie mal. Nou ja, laat maar weet as julle hulp nodig het.”
’n Dapper mens, dink Paul toe Tillie wegry, met meer durf en ondernemingsgees as baie mans. Beslis heelwat meer as haar oorlede man. Maar al is sy ook hoe dapper en hardwerkend, dis nie vir ’n vrou maklik om ’n plaas soos Rietspruit alleen te bestuur nie. Sy sal seker weer trou en hy hoop sy sal dieselfde gesonde verstand gebruik wanneer sy ’n tweede man kies as wanneer sy haar saketransaksies doen.
Hy self stel glad nie belang nie. Rietspruit is ’n mooi plaas, Tillie is ’n gawe vrou, die verlede is verby en gedaan en hy is seker ’n gek om so ’n kans deur sy vingers te laat glip, maar hy kan hom Tillie net nie as sy vrou op Towerwater voorstel nie.
Twee dae later sit hy en Emily die oggend weer aan die ontbyttafel toe die telefoon lui. Paul, wat ’n hooflynoproep te wagte is, staan op om te antwoord. Maar die sentrale sê die oproep kom van Donkerfontein en hy moet ’n rukkie wag. Dan sê ’n vreemde vrouestem: “Ek wil asseblief met meneer Paul Theron praat.”
“Dis Paul Theron wat praat. Wat kan ek vir u doen?”
“Goeiemôre, meneer Theron. Dis … dis Ria de Wet hier.” Hy antwoord nie dadelik nie en haastig vervolg sy: “Ek het vir u uit Johannesburg geskryf.”
“Ria de Wet?” ’n Oomblik is hy dronkgeslaan. “Het u nie my telegram gekry nie?”
“Ek het, maar my reëlings was reeds getref en ek kon onmoontlik op die nippertjie weer my planne verander.”
“Ek verstaan,” sê hy droogweg.
Styf sê sy: “Ek is jammer as dit vir u ongeleë is …”
“Waarvandaan praat u?” vra hy saaklik.
“Van die hotel af. Die trein was laat en ons het omtrent twaalfuur gisternag eers hier gekom. Ek … dis heeltemal gerieflik hier; ek wou maar net laat weet ek is hier.”
Haar stem klink meteens ’n bietjie onseker en Paul glimlag. Die hotel is ten beste maar swak, in hierdie weer sal dit onhoudbaar wees.
“Jy kan nie in die hotel bly nie, nig Ria,” sê hy saaklik. “Pak maar weer jou goed in, ek kom haal jou so gou ek kan. Ek hoop om so teen elfuur daar te wees.”
’n Uur later is hy op pad. Op Towerwater is Emily en die bediendes