Tryna du Toit-omnibus 6. Tryna du Toit
lief? Sy weet nie, maar al het hy haar nie lief nie – en waarom sal hy haar nie liefhê nie, sy is jonk en mooi genoeg vir enige man se smaak – is hy seker bewus van die voordele wat ’n huwelik met tant Bettie se broerskind vir hom inhou.
’n Oomblik sluit sy weer haar oë en die herinnering aan ’n ander man se trouloosheid verjaag die rustigheid van die helder someroggend en laat voel haar opnuut verbitterd en vernederd.
“Wel, wat dink jy daarvan?” onderbreek Mercia half ongeduldig haar gedagtegang.
“Ek dink dis baie goed,” sê sy stil. “Het hy dit al gesien?”
“Nee, nog nie,” antwoord Mercia en neem die skets uit Lydia se hande, byna asof sy jaloers is om dit selfs ’n oomblik uit haar besit te laat gaan. “Ek het dit maar vanoggend klaargemaak.”
Skielik sien sy dat Frans uit die tuin na hulle aangestap kom en haastig druk sy die skets tussen die ander in. Frans groet toe hy by hulle kom en op Mercia se uitnodiging kom hy by hulle op die reisdeken sit.
Mercia giggel effens senuweeagtig en sê: “Ek het na jou gesoek, Frans. Waar kom jy nou so skielik vandaan?”
“Ek was by die kraal. Een van ons melkkoeie het vannag gekalf. Waarom het jy na my gesoek?”
“Ek wou jou sê dat Sam hier is. Hy het glo vir die dag gekom.”
“Hy is baie welkom, nie waar nie?” sê hy lakonies. Hy tel die klompie sketse op waaronder syne ook is en haastig steek Mercia haar hand uit om dit terug te neem. “Wat makeer? Mag ek nie daarna kyk nie?” vra hy effens verbaas en Mercia bloos verleë. Dan glimlag sy.
“Jy kan maar kyk, as jy belowe dat jy nie kwaad sal wees vir my nie.”
“Waarom sal ek kwaad wees?” vra hy, reeds besig om deur die sketse te blaai. Van onder haar lang wimpers hou Lydia die twee ongemerk dop.
“Die een van ou Katryn se dogter is uitstekend en ek hou baie van die een van tant Bettie. Ek begin so stadigaan besef dat ons ’n jong kunstenares in ons midde het.”
“Jy sal eendag nog baie jammer wees dat jy vir my sketse gelag het,” sê Mercia, maar sy hou hom die hele tyd gespanne dop.
“Ek het nog nooit vir jou gelag nie,” sê hy kalm. Dan, op heeltemal ’n ander toon: “Wanneer het jy dit gedoen?”
Daar is ’n frons tussen sy wenkbroue en sy stem klink ontevrede. Mercia bloos vuurrooi onder sy beskuldigende blik.
“Ek het dit vanoggend klaargemaak,” sê sy onwillig. “Wat makeer? Hou jy nie daarvan nie?”
“Dit kan seker gaan. Maar ek het jou gesê …” Hy bly stil en haal sy skouers op. “Dit maak seker nie saak nie.”
Hy het haar nie lief nie, dink Lydia. As hy haar liefgehad het, sou hy haar nooit so afgehaal het nie, en dit nogal voor iemand anders.
Mercia begin haar goed opraap en Lydia kan sien dat sy baie na aan trane is. Sy gryp die skets uit Frans se hand en maak asof sy dit wil opskeur, maar Lydia sit haastig regop en sit haar hand op Mercia se arm. Koel sê sy: “Moenie kinderagtig wees nie, dis ’n uitstekende skets. Maak dit klaar en gee dit vir tant Bettie. Ek is seker sy sal daarvan hou.”
“Weet jy, dis ’n plan,” sê Mercia en lag effens histeries. “Ek sal vir tant Bettie ’n skets van elk van die drie aspirant-erfgename maak, dan kan ons dit om haar bed hang soos engeltjies wat wag hou.”
Frans vang haar hand in syne vas.
“Ag kom, ’n mens is nie so gou op jou perdjie nie. Ek het nie bedoel om jou seer te maak nie. Dis ’n baie mooi skets en as jy dit vir my sal gee, sal ek dit laat raam en in my studeerkamer ophang.”
“Ek gooi dit liewer in die vuur,” sê Mercia driftig en bars skielik in trane uit. Na ’n rukkie glimlag sy egter. “As julle my sal verskoon, gaan ek nou my gesig was en dan gaan ek ook ’n rukkie by tant Bettie sit. ’n Mens weet nooit wat Sam haar intussen alles wysmaak nie.”
Fronsend kyk Frans haar agterna, dan sug hy effens. “Wat het ek nou weer aangevang? Sy is deesdae ook so prikkelbaar.”
Hy lyk omgekrap en Lydia glimlag effens.
“Sy is ’n kunstenaar, fynbesnaard en gevoelig, en sy het nog nie heeltemal van die griep herstel nie. Buitendien is sy ’n bietjie eensaam en verveeld …”
“Niemand dwing haar om hier te bly nie,” sê hy kortaf. Sy antwoord nie, en na ’n rukkie vervolg hy: “Ek bedoel nie om onsimpatiek te wees nie. Dis net …”
Hy bly stil en effens gespanne wag sy dat hy voortgaan. Toe hy egter nie verder praat nie, sê sy half skertsend: “Dis net dat jy genoeg moeilikhede het en nie nog vir histeriese vroumense ook lus het nie?”
Hy glimlag onwillig.
“Nee, dis nie wat ek bedoel het nie. Ek besef Mercia is eensaam en verveeld, maar daar is niks wat ek aan die saak kan doen nie. Ek het voorgestel dat sy huis toe gaan – sy kan altyd later weer kom – maar sy wil nie daarvan hoor nie. Maar ek voel verantwoordelik vir haar en ek is ’n bietjie bekommerd …” Hy kyk onseker na haar, dan vra hy reguit: “Dink jy sy hou regtig so baie van Sam of is dit maar sommer net …?”
Sy antwoord nie dadelik nie. Weet hy dat Mercia op hom verlief is en vermoed hy dat sy besig is om met Sam te flankeer om hom jaloers te maak? Of is hy bang dat die aantreklike en ervare Sam sy jong niggie sal oorrompel en so heeltemal ’n nuwe wending aan sake gee? Bloed is dikker as water, sê hulle. Maar waarom trou hy dan nie self met Mercia nie? Het hy haar nie lief nie of is hy te trots om toenadering te soek, bang vir ’n herhaling van wat vyf jaar gelede gebeur het? Op stuk van sake is hy nog tant Bettie se bestuurder.
Sy kyk na hom en vind sy blik op haar gerig.
“Wel? Of wil jy liewer nie die vraag beantwoord nie?”
Sy haal haar skouers op en sê liggies: “Ek dink nie sy hou so baie van hom nie – sy is maar net verveeld. Noudat tant Bettie beter is en Mercia vryer kan rondbeweeg, sal dit seker beter gaan.” Sy aarsel ’n oomblik, dan vervolg sy: “Ek wou juis met jou praat. Noudat tant Bettie soveel beter is, het ek gewonder of julle my dienste nog baie langer nodig sal hê.”
Hy kyk haar onthuts aan.
“Maar natuurlik het ons jou nog hier nodig. Ek weet nie hoe ons ooit weer sonder jou sal klaarkom nie. Ek het van dokter Theron verstaan dat jy bereid was om vir ’n onbepaalde tyd Poortjie toe te kom – dat jy graag ’n tyd lank uit die stad wou wegkom. Ek besef natuurlik dat jy baie hard gewerk het. Ek het probeer help waar ek kon, maar Mercia se siekte het ’n dubbele las op jou skouers geplaas, en dan is tant Susie ook nog daar. Ek weet sy is dikwels lastig en onredelik …”
Hy lyk so bekommerd dat sy hom jammer kry.
“Ek kla nie oor die werk nie. Ek het jou gesê ek verwelkom harde werk.”
Hy kyk haar ondersoekend aan.
“As dit ’n kwessie van betaling is – geld kan nooit vergoed vir wat jy die afgelope weke vir ons beteken het nie – maar ek sal jou met graagte dubbel betaal as jy net op Poortjie sal bly.”
Sy skud haar kop verleë.
“Dis nie ’n kwessie van geld nie. Ek sal graag bly solank julle my hier nodig het. Maar ek weet hoe gou en maklik die koste van so ’n siekte kan oploop, en ek het maar net gedink … aangesien tant Bettie soveel beter is …”
Hy sug verlig.
“Dan is die saak afgehandel – ons gesels nie verder daaroor nie. Tant Bettie is beter, maar jy weet net so goed soos ek dat sy nog lank nie buite gevaar is nie en dat die geringste terugslag noodlottig kan wees.”
“Sy het wonderlik herstel. Ek het eerlik nie gedink sy sal weer opstaan nie.”
Hy kyk peinsend na die dammetjie met die eende, wat nou in die diep skaduwee van die wilger rus, dan sê hy stil: “Tant Bettie het die afgelope maande baie agteruitgegaan