Ena Murray Omnibus 40. Ena Murray
maar eers moet gaan hoor of hulle sal belangstel.”
Sy stap huiwerig nader, kan haarself nie keer om vinnig rond te kyk nie. Nee, sy sien niemand bekend nie. Baie mense weet van hierdie gesogte winkel, ook die dames van die rykmanswoonbuurte. Ook sy dra kennis daarvan, maar het nooit gedink dat sy ooit die binnekant daarvan sal sien nie. Want dis hier waar die rykes soms kom om ’n rok of ’n handsak of pelsjas te kom inruil vir kontant wanneer die skoen begin druk. Sy weet van haar uitgelese vriendinne het al van hierdie boetiek gebruik gemaak om van hul “oortollige” goed ontslae te raak. Die gewone mens wat van hierdie winkel kennis dra, weet dat jy hier die duurste aanddrag en ontwerperskeppings teen minder as die helfte van hul oorspronklike prys kan aankoop. Daar is vroue wat nie omgee om vir hulle hier klere aan te skaf nie, want die meeste van die goed is so te sê nog splinternuut. Vandag is dit Wanya Cloete se beurt om sake in hierdie winkel te doen.
Natuurlik word sy dadelik herken. Daar was immers herhaaldelik foto’s van haar in die nuusblaaie. Nie net tydens haar en Niel se hofsake nie, maar ook destyds in die sosiale kringe. Nee, die dame herken haar onmiddellik … en sy weet ook dat dit die skoen is wat druk wat Wanya Cloete vandag hierheen gedwing het.
Natuurlik stel sy belang. Maar, nee, ongelukkig het sy nie iemand om die goed van die motor af aan te dra nie. Mevrou sal dit maar self moet bring.
By madame Veronique se modehuis val almal oor hul voete om vyfsterdiens te lewer. Maar by hierdie tweedehandse winkel is die kliënt die verleë een.
Wanya probeer keer dat Roelof haar help, maar vergeefs. Een ná die ander dra hy die kartondose aan. Die eienares bestudeer die eerste rok baie krities en noem ’n prys.
Wanya protesteer spontaan: “Maar mevrou, weet jy dat hierdie rok by madame Veronique se modehuis … ”
Sy word koel in die rede geval. “Dit maak nie saak waar dit gekoop is of hoeveel dit gekos het nie, mevrou Cloete. Dit is wat ek nóú daarvoor kan kry, wat belangrik is. Onthou, gewone mense koop hierdie tweedehandse goed, nie mense met baie geld nie. Ek sal jou nie meer daarvoor kan aanbied nie, anders bly ek daarmee sit.”
“Ek … ” Wanya lek oor haar droë lippe. “Ek het dit maar nog net een keer aangehad.” Dit is die laaste rok wat sy gekoop het voordat die bom gebars het.
“Dit bly tweedehands, mevrou, en al my customers weet dis tweedehands, al lyk die rok ook hoe goed.”
So word die een ná die ander artikel nagegaan en geprys. Wanya staan stilswyend van verslae vernedering.
Met ’n tjek in haar hand soek sy desperaat na die uitgang, voel ’n arm om haar skouers gaan en hoe sy na die motor gelei word. Sy word ingehelp, en toe hy langs haar inskuif, trek die motor onmiddellik weg terwyl haar rou snikke die ruimte om hulle vul.
Sy het ’n bietjie selfbeheersing herwin toe hulle voor die woonstelblok stilhou.
“Jy het gepraat dat jy nog materiaal wou koop vir die rokke wat Annatjie sal maak.”
Sy skud haar kop, klim uit. “Nie vandag nie.”
Toe sy die tjek op die tafeltjie neergooi, wens sy dat sy dit kan uitgil van woede en frustrasie. Sy wil kliphard huil oor al haar mooi goed wat sy vir ’n belaglike bedrag moes verkoop. Sy wil hardop kerm van die pyn in haar gekastyde hart. Hoekom loop hy nie!
Maar dan is daar hande op haar skouers wat haar nader trek, ’n stem wat sussend sê: “Huil maar, Wanya.”
Haar kop ruk omhoog, haar oë skiet vlamme. “Ek wil nie huil nie! Ek wil skree, gil … oopbars! Het jy haar oë gesien? Die leedvermaak … die behae … ”
En dan val haar kop teen sy bors en sy huil … en huil … totdat sy later swak en suf is. Totdat sy leeg en ontsettend moeg is. Sy laat willoos toe dat hy haar op die divan neerdruk, haar skoene uittrek en haar bene optel, haar terugdruk teen die kussings en ’n ligte kombers oor haar gooi.
Sy kyk hom met seer, dikgeswelde oë aan. “Ek is jammer.”
Hy glimlag. “Dit was nodig. Ek is seker jy voel nou beter.”
Sy sug. “Ja, dankie. Ek is net baie moeg.”
“Ek weet. Jy gaan nou slaap. Kan ek jou Sondagoggend kom haal vir kerk?”
“Vir kerk?”
“Ja. Vir kerk.”
Hy wil haar Sondae kerk toe neem. Is dit ook een van die opheffingsprogramme? wonder sy moeg. Maar sy gee nie om nie. Sondae is altyd die bitterste dag van die week om deur te worstel. Dan hoef sy nie na Sonneblomstraat te gaan nie, want dis die een dag in die week wat tant Bes se kudde vir hulself moet sorg. Maar vir haar beteken dit lang, eensame ure in haar beknopte woonstel.
“Ja. Ja, ek sal graag saamgaan.”
“Ek kom kry jou om halftien.”
“Roelof … ” Sy gryp sy hand vas. “Dankie.” Haar lippe bewe. “Ek weet jy doen net jou werk, maar … nogtans, dankie.”
Sy vingers vou stywer om hare. “Wanya, daar is baie mense wat vir jou omgee … tant Bes, Nellie, Pikkie, die mense van Jan Bom … almal gee baie vir jou om. Onthou dit altyd.”
“En jy?”
“Ek ook.” Hy kom orent. “Belowe my dat jy nie verder sal huil nie en dat jy nou sal slaap.”
Sy glimlag bewerig na hom op. “Ek belowe.”
5
Maar voordat daardie Sondag aanbreek, beleef Wanya moeilike dae en nagte. Ten spyte van wat Roelof gesê het, sien sy haarself al meer en meer as die slegste mens op aarde, voel sy hoe die gloeiende kole van skuld al hoër op haar kop ophoop. Want die nuwe intrekkers in Jan Hofmeyr is mense wat oornag in ellende gedompel is danksy Rock Trust.
Tant Bes luister hulpeloos toe, onmagtig om die man se bittere woordevloed te keer. Hy en sy vrou staan nou ook voor tant Bes se kostafel soos armlastiges sonder trots of integriteit.
“Dis die vreeslikste ding wat my nog oorgekom het … om vir kos te moet bedel. Ek het my lewe lank hard gewerk en vir my huis en my mense gesorg. En nou, op my oudag, moet ek vir kos bedel.”
Tant Bes probeer hom paai: “Jy bedel nie, meneer Botes. Jy is genooi om hier te kom eet. Al hierdie mense is my gaste. Jy en jou vrou ook.”
Wanya se hart trek saam. Dierbare tant Bes!
Maar hy is bitter. “Jy kan dit stel soos jy wil, niggie, maar dit is bedelaarskos, en ek en my vrou is vandag bedelaars, danksy die man wat die geld gesteel het wat ek vir my oudag gespaar het. Mag sy siel vir ewig in die hel brand.”
“Piet! Asseblief, Piet!” Die verwese vroutjie aan sy sy is in trane.
“Kom ek skep vir jou ’n bietjie wortels in,” probeer tant Bes weer.
Maar die bord word hard op die tafel neergesit en Piet Botes sê skor: “Ek is nie meer honger nie. Eet jy maar, vrou.”
Marie Botes skud haar kop, vee haar trane af. “Hy is so verbitter. Ons was besig om vir ons ’n huisie in ’n aftreeoord te koop en toe stort ons lewe soos ’n kaartehuis inmekaar. Die Rock Trust-ding het ons gekelder. Daar was nog ’n hele onaangenaamheid oor kontrakbreuk, want ons kon nie voortgaan met die koop nie. As dit nie was dat ons dominee van hierdie plek geweet het nie, weet ek nie waar ons sou beland het nie. Ek sê elke dag vir Piet ons moet dankbaar wees ons het nog ’n dak oor ons kop, daar is honderde ander wat nou op straat sit. Maar Piet … ”
Tant Bes neem die lepel uit Wanya se willose hand en sê: “Gaan haal vir ons die ander pot vleis, asseblief.” Dan aan die ou vroutjie: “Kom, mevrou. Ek skep vir jou man ook ’n bord kos in. Neem dit saam huis toe. Hy sal dalk vanaand eet wanneer hy kalmer is.”
Toe al tant Bes se genooide gaste, soos sy dit so dierbaar en taktvol gestel het, huis toe is, praat sy liefdevol met die stil vrou met die strak gesig.
“My hartjie,