Satyn Omnibus 4. Ettie Bierman
kraagman, dikgevreet, lui ná vanmôre se vangs. Twee wyfies, jongste een gepaar. Vier kleintjies, laas lente aangekom.”
Agter haar donkerbril rek Aralie se oë. “Weet jy al daardie goed deur net na die spore te kyk?”
Koosjan lag breed. “Dis my werk, Dokter.”
“Hoe weet jy al dié dinge?”
“ ’n Kraagman is swaarder as ander mannetjies,” verduidelik hy. “As sy maag dik is, dan trap hy dieper spore. As hy lui loop, dan soek hy slaapkoelte. Die wyfies se voete is kleiner en die kleintjies die heel kleinste. Maar bietjie groter as hulle laas lente aangekom het.”
Aralie klap vir hom hande. “Jy sal my seker ook kan sê wat hulle gister vir brekfis gehad het!”
Sy het dit skertsend bedoel, maar Koosjan antwoord ernstig: “Eers as ek na die mis gekyk het.”
Sy wonder of hy gewillig sal wees om haar te leer. As sy lank op Balelapa sou bly, sou sy dit oorweeg het, en in ruil vir Koosjan bestuurslesse gegee het.
Dié plek kruip onder haar vel in ná slegs een dag, besef Aralie. En sy moenie toelaat dat dit gebeur nie. Dis net ’n locum-joppie. Oor ses weke is sy weg.
Skaars vyf minute later kry hulle die groep leeus, luilekker aan die slaap onder ’n spekboom, presies soos Koosjan voorspel het.
“Jou naam moes Slimjan gewees het!” prys sy hom.
“Nee, my naam is reg so.”
“Waar kom dit vandaan? Is dit jou ma en pa wat nie kon besluit nie? Sy wou hê die kind moet Koos wees en jou pa wou hê hy moet Jan wees, toe maak hulle maar een naam daarvan?”
Hy lag sy tandelose lag, van oor tot oor. “Dis nie so nie. Ek is Koisan: half-Boesman, half-Hottentot, en my naam is !Xauklo. Dis swaar vir wit tonge om te sê, toe noem hulle my vir die maklik sommer Koisan. Toe word dit Koosjan.”
Hulle kyk lank na die leeus voor hulle aanry.
Dis asof Balelapa konsert hou vir die nuwe veearts. Op pad na die rehabilitasiekampe kry hulle ’n trop elande, swartneus-rooibokke en ’n hiëna in die middel van die pad. Koosjan vertel dis een van dié wat destyds uit Irak gered is. Hy is fris en gesond, met sy kenmerkende afdraande-rug en kleiner agterpote, amper soos ’n groot hondespesie. Sef herken dit ook – dié verwantskap met ’n halfbroer uit die oertyd – en grom diep uit sy keel.
“En Sef se naam?” vra Aralie. “Waar kom dít vandaan?”
“Dit kom van Josef af, uit die Bybel. Die hond het ook in ’n put beland, soos Josef, en sou daarso doodgegaan het as Franco nie met ’n tou afgeklim en hom uitgehaal het nie. Toe word Josef sommer Sef, vir die maklik. Daai hond is sy skaduwee, altyd by hom.”
“Hoekom het hy dan gesê Sef moet vandag saam met ons gaan?”
“Sodat hy vir Dokter kan oppas.”
’n Gerusstellende gedagte, wat haar geborge laat voel. Met ’n skok besef Aralie dat sy vandag nog nie een maal aan Niel gedink het nie, en dit laat haar skuldig voel. Sy ma het gesê hy is steeds lief vir haar. Was dit nog altyd …
Toe die pad teen ’n klipperige hoogte uit kronkel, probeer sy weer bel, sommerso in die ry. Die skerm gee dieselfde boodskap: geen ontvangs. Koosjan weet van die veld alles maar van hallo-masjientjies niks. Hy het nie raad nie.
Hy vertel hy en sy broer Anneries was van die eerste mense uit die plaaslike gemeenskap wat Franco gewerf het toe hy die reservaat agt jaar gelede begin het. Koosjan werk al lank vir hom en ken Balelapa se hele geskiedenis.
In die verte sien Aralie dieselfde ronde grys kolle as vanuit die vliegtuig en tel elf van hulle. Franco se kinders … Maar sy waag dit nie nader met die voertuig nie.
Koosjan beduie die pad verby die panne, op soek na die beseerde witkruisarend en die vlakvark wat in die modder vasgeval het. By die derde suiping vind hulle albei: die arend op eie stoom ingeburger in die hoogste mik van ’n hardekool, maar die vlakvark nog op dieselfde plek as gister, hangkop en wankelrig.
“Daai een is vannag leeukos,” voorspel Koosjan.
Aralie ry tot so na as moontlik aan die vark sonder om hom te verskrik. “Wel, ek is baie jammer vir die leeus … Hulle moet maar leer om gras te eet,” antwoord sy en klim uit. “Ons neem hom kamp toe. Help my om die opvoutafel uit te haal. Ons gaan dit as ’n draagbaar gebruik.”
Koosjan is gewillig, maar skepties. Gelukkig is dit ’n jong vark en in ’n verswakte toestand. Hy kry die pasiënt in ’n kopklem beet terwyl die Windhoek-doktertjie die nekvel buig en ’n spuitnaald indruk. Nogal handig, merk hy op. Lyk hom sy kan meer doen as net kar dryf. Dalk dié dat Franco so ’n mán-kyk in sy oog kry as die dokter naby is.
Die vlakvark skop flouweg, dan raak hy rustig. Sy oë dop om en hy sak op sy knieë. Die dae sonder kos en water het sy liggaamsmassa gestroop. Hulle tel hom gemaklik op die tafel en laai hom agter in die Cruiser.
“Sit agter by hom, Koosjan,” beveel Aralie. “Hou hom vas en keer dat hy om die draaie seerkry.”
By die laaste watergat vind hulle nog ’n pasiënt: ’n meerkat wat blykbaar in ’n geveg betrokke was. Dié spesie is fanaties territoriaal, en Aralie raai die outjie het dit te na aan ’n opposisiegroep se blyplek gewaag. Sy sou graag by die buffels in kwarantyn wou uitkom, maar dit sal tot môre moet oorstaan.
Sy draai die voertuig om en begin die lang terugtog.
Die eerste wat sy opmerk toe hulle by die kamp kom, is ’n nuwe toevoeging: ’n plat tentjie aan die lapa se kant. Die landskapargitek, onthou sy. Franco het gesê hy verwag hom. Nóg ’n mansmens wat wil stort en skeer …
Sy sug en ry verby na wat optimisties ’n “spreekkamer” genoem word. Daar wag ’n veel aangenamer verrassing op haar: die afdak is weerskante toegemaak en aan die binnekant is rakke aangebring. ’n Ekstra tafel en stoel het bygekom, ook ’n gaslamp en ’n kastrol vir as sy water wil kook om instrumente te steriliseer.
“Arm was ek gister, en nou is ek ryk,” haal sy Leipoldt ingenome aan.
Sy het die vlakvark en duiker klaar versorg en is besig om die meerkat se wonde toe te werk toe Franco opdaag. Haar hart spring baldadig in haar keel en sy steek amper ’n gat in haar vinger.
“Dankie,” knik sy bedees, verlig dat geen van haar emosies in haar stem deurskemer nie. “Ek waardeer al die luukse toevoegings.”
“Dis minder as wat jy verdien, maar ek het jou gewaarsku ons is ’n rowwe klomp hier. Ek gaan môre dorp toe – onthou om jou lys voorrade vir my te gee.”
Hy kom staan langs haar en gee om die beurt die sjirurgiese gare of die skêr aan, terwyl hy geïnteresseerd luister na wat sy van hulle dagrit vertel.
Nadat hy help opruim het, hou hy sy hand na haar uit. “Kom saam, en sê of jy tevrede is.”
“Waarmee?”
“Kom kyk,” hou hy vol.
Dis heerlik toe sy groot hand om hare vou. Hy weet dit nie, maar hand aan hand met hom sal sy tot in Siberië loop …
Hy lei haar verby die badkamer en wys na ’n konstruksie wat nie gister daar was nie. “Daar’s hy: jou eie ablusieblok!”
Aralie kan dit nie glo nie. Daar is selfs warm water en ’n deur wat kan sluit. En bo-op die dak wapper ’n ligpienk flentertjie lap.
Sy staan op haar tone en soen hom impulsief op die wang. “Vreeslik baie dankie!”
Sy arm gaan om haar rug en hy gee haar ’n stewige druk. “Vir so ’n beloning bou ek môre vir jou nog so een!”
Hy móét haar hart teen sy bors voel skop, dink sy benoud. Al was dit broederlik, gaan haar verspotte hart tekere asof Franco haar gevra het om saam met hom voor die preekstoel te gaan staan.
Sy