Raaiselkind. Annelie Botes
haar eie bed slaap. “Wat bedoel jy met abnormaal?”
“Dit wil ons by jou uitvind, mevrou Dorfling.”
Moenie ophou pleit nie. “Hoekom by my? Ek is sy ma, hoekom sou ek …?”
Die vrou vat haar aan die elmboog, druk haar weer met die ander hand in die rugholte. “Jy kan jou saak vir kolonel Herselman stel. Stap.”
“Asseblief, ek …”
“Stap, mevrou Dorfling.”
Sy stap.
Dis nodeloos.
Hoe verwoord ’n mens nege jaar se marteling en hel? Die man stel in ieder geval nie belang om van haar hel te hoor nie. Hy soek net heeltyd na ’n deurkomplek om haar skuld te bewys. Sou sy die slag stilbly om die wanorde in haar kop reg te skommel, jaag hy haar aan om te antwoord. Skiet haar antwoorde skoot vir skoot uitmekaar met ’n ander goed gemikte strikvraag.
En nog een.
En nog een.
Totdat sy dink iets in haar verstand gaan versplinter.
Die dorpsmense het nooit uitgevra oor Alexander nie. Eerder sy bestaan soos ’n aansteeklike siekte behandel. Weggehol, die rug gekeer, anderpad gekyk. Ewigdurende kwarantyn. Miskien sou hulle beter verstaan en meer uitgevra het as sy die naam van die siekte vroeër vir hulle kon uitspel: Alexander is outisties; iewers in sy gene skort die skakel met liefde en gewete.
Maar sy kon nie, want sy het self nie geweet nie. Teen die tyd dat sy geweet het, was die brûe rondom haar lankal afgebrand. Toe sy dit kón uitspel, het niemand meer belanggestel om te weet nie. Net padgegee voor Alexander se bisarre gedrag en hul ornamente en katte en kinders en potplante teen hulle bors vasgedruk voor hy hulle kon beetkry.
Gunter het ook nooit in haar sake rondgedelf nie. Miskien sou dit gehelp het ás hy dit gedoen het, want dan sou sy tydsaam daar by hom op die kraalmuur kon leer om sin te maak uit die wanorde; sou die antwoorde en gebeure helderder in haar kop aangeteken staan. Maar Gunter was nie ’n sielkrapper nie. Inteendeel, party Sondae het hulle beswaarlik gepraat. Net in stilte op die kraalmuur gesit, gekyk hoe stap Lucy in sirkels met Alexander op haar rug. Soms het Alexander stadig vooroorgekantel en op die perd se rug aan die slaap geraak. Sodra hy slaap, het die perd opgehou met loop en hangkop gaan staan en nie ’n voet versit voor Gunter nie die slapende vrag afgetel het nie. Baie Sondae as sy Alexander en die perd sit en dophou het op hulle sirkelpad, het sy gewens sy kon regkry wat die perd kon regkry: om Alexander te dra en te dra tot hy slaap, om sy verkeerdom ritmes te verstaan.
“Gunter, hoe weet die perd Alexander slaap? Ek bedoel, dis tog ’n dier.”
Hy het skeefweg na haar geglimlag. Bruin oë vol warmte. “Diere is anders as mense, Ingrid.”
“Dink jy Lucy het ’n siel soos ’n mens?”
“Wie weet? As sy sielloos was, sou sy nie die instink gehad het om te weet Alexander slaap nie. En as sy ’n instink het, moet sy seker ’n siel hê.”
“Sê nou diere het regtig siele …”
“Moenie krap nie, Ingrid. Dis goed waarop daar nie antwoorde is nie, dis sinloos om daaroor te tob.”
Hy het geweet sy wou met ’n ompad deur die siel van die perd by haar eie siel uitkom; dalk by syne. Soms het hy na haar gekyk soos ’n heilige wat besig was om die paaie van haar verstand na te loop. Woordeloos te soek vir klowe en brûe, langpaaie en kortpaaie. Soms het sy gewens hy wou na haar kyk soos ’n man, haar liefhê. Met sy hart én sy lyf. Haar van die kraalmuur aftel en teen sy kakiehemp laat aanleun. Haar na sy groot wit huis met die groen hortjies toe neem en vir haar tee met warm melk maak. Sy hande na haar uithou en sê: kom na my toe, Ingrid, kom ek gaan wys jou die kamer en die bed waar ek snags slaap.
Maar hy het nie.
En tog, oor baie nagte heen, wanneer Alexander haar aan haar nagrok deur die huis getrek het om kasdeure toe te maak en los vloermatte haaks te skuif of ’n druppende kraan toe te draai, het sy bly hoop dat Gunter haar eendag sou liefhê.
Hierdie man is anders as Gunter. Slu. Kliphard. Soveel ratser.
Hoe oud was jou kind, mevrou Dorfling? Wanneer laas was hy vir ’n mediese ondersoek? Het jy hom al by ’n kinderspesialis gehad? Wanneer laas was jyself vir ’n mediese ondersoek of by ’n sielkundige? So, jy wás dus by ’n sielkundige? By wie, wanneer, hoekom? Hoekom het jy die terapie gestaak? Wat sou jy aanvoer as rede vir jou man se selfmoord? Hoe laat het jy op die bed gaan lê, voor of ná dagbreek? Is jy seker jy het werklik geslaap, mevrou Dorfling? Waar was die kind op daardie tydstip? Het hy gesig ondertoe of boontoe in die badwater gelê toe jy op hom afkom? Watter noodhulpmaatreëls het jy toegepas? Hoe bedoel jy dit het vrugteloos gelyk? Hoe het hy nege jaar lank met jou gekommunikeer as hy nie kon praat nie? Presies wat bedoel jy daarmee dat die kind net gromgeluide kon maak?
Die kind.
Alexander.
Wat het hulle met sy tengerige liggaampie gedoen tydens die lykskouing? Hoekom bly sy die beeld oproep van ’n stukkende kind wie se organe soos los lobbe in sy maagholte ronddryf? Sy wens sy kan die dink uit haar kop losskeur. Dit gaan haar waansinnig maak. Sy wil hom nie dood sien nie. Soos sy destyds gewens het dit was nooit nodig om Dawid se lyk te gaan uitken nie. Want die grusaamheid daarvan het haar ’n knou gegee wat tot in ewigheid met haar sal saamloop.
Laat die man maar vra wat hy wil en stuur waarheen hy wil. Sy sal enduit by die waarheid bly, soos die waarheid in haar kop opgeteken staan. Dit was háár kind. Op ’n wyse wat alle menslike verstand te bowe gaan, hét sy hom liefgehad. Al was hy ’n vuur wat alles en almal rondom hom verswelg het. Op die mees onverwagte oomblikke op haar afgestorm en met sy naels in haar gesig gegrou het. Knielend op die vloer gewieg het terwyl hy sy kop teen haar bene stamp en stamp, tot haar skene blou gekneus was. Met ’n uitdrukkinglose gesig van dagbreek tot skemeraand op die klavierstoel gesit en die swart tand van die F-kruis tot gekwordens toe met sy middelvinger gespeel het. Ritmies. Ta-tate-ta. Ta-tate-ta. Nagskim wat met die beiteltjie in die huis rondloop en pleister afkap. Tot op die kaal steen. Kap en kap en kap. Tot dit voel of die gekap van êrens binnekant haar brein teen haar skedel vashamer.
Kap, kap, kap. Totdat daar nie ’n vesel van haar dink en weet was wat nie flenters gekap was nie. Vandat hy die beiteltjie die eerste maal ontdek het, sewe jare lank. Sonder dat die beiteltjie stomp word.
Die kind.
Alexander.
4 “Jeremia,” en sy sit die koffiebeker in die vensterbank langs die kooi neer, “jy moenie nou verder slaap en die brood laat staan en oorrys nie. As jy sien dit kom by die borande van die panne, moet jy dit in die oond sit.”
Sy weet dis so goed of haar gepratery dwarsdeur ’n sifdraad spat. Maak knaend of hy haar nie hoor nie. Omdat hy weet as hy haar hoor, moet hy hom oplig en sy hande uitsteek. En hande uitsteek is nou nie Jeremia se sterkte nie. As hy sy hande moet uitsteek om ’n bottelprop los te draai of domino’s te pak, ja. Daarvoor is hy alte fluks. Jimmele weet, daar’t al baie tye gekom dat sy sy kop met ’n piksteel wou inslaan.
“As die reenterigheid opklaar en die son kom altemits uit, moet jy die hoenderhok oopmaak. Maar as dit weer kom toetrek, moet jy die hoenders injaag hok toe. En jy moet droë brandhout inbring vir môre. Ek wil nie t’rugkom na ’n stink gerookte huis toe nie. Ek gaan juis grootkerk toe om my hart te loop skoonwas. Moet nou nie dat ek my in ’n vegtery oor brood en brandhout en hoenders kom vasloop nie.”
Hy lê en kyk haar net aan asof sy gesuip is. Die jimmele moet haar help die dag as sy Jeremia vasvat en die lewe in sy lyf in ruk.
“Hóór jy my, Jeremia?”
“Hoe kan ek jou nou nie wil hoor nie? Jy praat dan binne-in my gesig!”
“Ek vra maar net. En jy moenie dink ek is so onnooslik om nie te sien daar’s van my godsbotteltjie se geld weg nie. Dis sendinggeld wat vandag moes saamgegaan het grootkerk toe. Die Here sal vir jou hard slaan as jy met sy botteltjiegeld loop staan