Ochrona ludności. Wybrane problemy. Bogdan Michailiuk
i społecznej dla ewakuowanej ludności;
10. planowanie i zapewnienie ochrony płodów rolnych i zwierząt gospodarskich oraz produktów żywnościowych i pasz, a także ujęć i urządzeń wodnych na wypadek zagrożenia zniszczeniem;
11. planowanie i zapewnienie ochrony oraz ewakuacji dóbr kultury i innego mienia na wypadek zagrożenia zniszczeniem;
12. wyznaczanie zakładów opieki zdrowotnej zobowiązanych do udzielania pomocy medycznej poszkodowanym w wyniku masowego zagrożenia życia i zdrowia ludności oraz nadzorowanie przygotowania tych zakładów do niesienia tej pomocy;
13. zapewnienie dostaw wody pitnej dla ludności i wyznaczonych zakładów przemysłu spożywczego oraz wody dla urządzeń specjalnych do likwidacji skażeń i do celów przeciwpożarowych;
14. zaopatrywanie organów i formacji obrony cywilnej w sprzęt, środki techniczne i umundurowanie niezbędne do wykonywania zadań obrony cywilnej, a także zapewnienie odpowiednich warunków przechowywania, konserwacji, eksploatacji, remontu i wymiany tego sprzętu, środków technicznych oraz umundurowania;
15. integrowanie sił obrony cywilnej oraz innych służb, w tym sanitarno-epidemiologicznych, i społecznych organizacji ratowniczych do prowadzenia akcji ratunkowych oraz likwidacji skutków klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska;
16. opiniowanie projektów aktów prawa miejscowego dotyczących obrony cywilnej i mających wpływ na realizację zadań obrony cywilnej;
17. inicjowanie działalności naukowo-badawczej i standaryzacyjnej dotyczącej obrony cywilnej;
18. współpraca z terenowymi organami administracji wojskowej;
19. zapewnienie warunków do odbywania zasadniczej służby w obronie cywilnej;
20. opiniowanie wniosków w sprawie tworzenia formacji obrony cywilnej, w których jest odbywana zasadnicza służba w obronie cywilnej;
21. opracowywanie informacji dotyczących realizowanych zadań;
22. współpraca z pełnomocnikami wojewodów do spraw ratownictwa medycznego i z terenowymi organami administracji wojskowej w zakresie dotyczącym realizowanych zadań;
23. kontrolowanie przygotowania formacji obrony cywilnej i ratowników do prowadzenia działań ratowniczych;
24. ustalanie wykazu instytucji państwowych, przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych oraz społecznych organizacji ratowniczych funkcjonujących na ich terenie, przewidzianych do prowadzenia przygotowań i realizacji przedsięwzięć w zakresie obrony cywilnej;
25. organizowanie i prowadzenie szkolenia ratowników odbywających zasadniczą służbę w obronie cywilnej;
26. przygotowanie i zapewnienie niezbędnych sił do doraźnej pomocy w grzebaniu zmarłych”81.
Tabela 7
Tożsamość zadań ochrony ludności (cywilnej) i zarządzania kryzysowego
Źródło: G. Sobolewski, D. Majchrzak, J. Tocicka, Obrona cywilna i ochrona ludności w zintegrowanym systemie kierowania systemem obronnym państwa i zarządzania kryzysowego, praca naukowo-badawcza, Wyd. Akademii Obrony Narodowej, Warszawa 2016, s. 79.
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym reguluje zakres działania podmiotów zajmujących się zarządzaniem kryzysowym w Polsce. Subtelna różnica pomiędzy zakresem ochrony ludności a działaniami podejmowanymi w ramach zarządzania kryzysowego ma postać dwóch cech, które można by scharakteryzować następująco:
– „ochrona ludności (obrona cywilna) związana jest bezpośrednio z ochrona ludności, pośrednio ochroną mienia i środowiska, (niemilitarne, militarne, w tym wojna),
– zarządzanie kryzysowe powiązać należy z zapewnianiem bezpieczeństwa ludności, jej mienia, środowisku naturalnemu i infrastrukturze krytycznej, , powodowanych przez siły natury bądź działalność człowieka”82.
Spośród innych istotnych z punku widzenia ochrony ludności aktów wykonawczych warto by w tym miejscu przywołać następujące:
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 września 1993 r. w sprawie powszechnej samoobrony ludności (Dz.U. z 1993 r., nr 91, poz. 421);
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz.U. z 2002 r., nr 850);
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 2002 r. w sprawie odbywania służby w obronie cywilnej (Dz.U. z 2002 r., nr 169, poz. 1391);
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń rzeczowych na rzecz obrony w czasie pokoju (Dz.U. z 2004 r., nr 181, poz. 1872);
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 2004 r. w sprawie świadczeń osobistych na rzecz obrony w czasie pokoju (Dz.U. z 2004 r., nr 229, poz. 2307);
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2009 r.
w sprawie sposobu realizacji edukacji dla bezpieczeństwa (Dz.U. nr 139, poz. 1131);
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 roku w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz.U. z 2013, poz. 96).
Ponadto w krajowym prawie istnieją ustawy branżowe i akty wykonawcze do tych ustaw, które również odnoszą się do ochrony ludności. W tabeli 8 zostały pokrótce scharakteryzowane ustawy związane z określonymi rodzajami ratownictwa.
Tabela 8
Obszary ochrony ludności w wybranych ustawach branżowych
1 Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 1991 r., nr 81, poz. 351 z późn. zm.).
2 Ustawa z dnia 24 sierpnia 1994 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. z 1994 r., nr 88, poz. 400 z późn. zm.).
3 Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe (Dz.U. z 2001 r., nr 3, poz. 18 z późn. zm.).
4 Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2001 r., nr 115, poz. 1229 z późn. zm.).
5 Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz.U. z 2002 r., nr 130, poz. 1112 z późn. zm.).
6 Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. z 2006 r., nr 191, poz. 1410 z późn. zm.).
7 Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o bezpieczeństwie morskim (Dz.U. z 2011 r., nr 228, poz. 1368 z późn. zm.).
Opracowanie własne na podstawie wskazanych dokumentów prawnych.
Rok rocznie szef Obrony Cywilnej Kraju wydaje Ocenę przygotowań w zakresie ochrony ludności i obrony cywilnej w Polsce83. Aktualny dokument z 2016 roku zawierający podsumowanie roku 2015 został przygotowany zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa i przez organy administracji
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 roku
G. Sobolewski, D. Majchrzak, J. Tocicka,
Diagnoza stanu przygotowań organów i formacji obrony cywilnej, innych podmiotów, a także ludności, do realizacji w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny, wraz z wnioskami, opracowywana w Biurze ds. Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej.