In stede van die liefde. Etienne van Heerden
die vogtige geur wanneer sproeiers lui hale oor krismisblomme gee. En dikwels, net ’n skeutjie op die wind, die koffie-en-room-geur van koffiewinkels daar in die straatjies met sambrele, sontafels en boekwinkels. Agter die nuwe ingesteldheid op toerisme, verder as die luierende toerbusse om Die Braak en die wandelende stringe Europeërs op die lang sypaadjies, strek die weidsheid van wingerde, die dynserigheid van vroegoggendberge. Die majestueuse Pieke, Simonsberg in sy pers glorie; die landgoedere met kelders waar wyn rustig verouder.
’n Helikopter kom flitsend soos ’n naaldekoker van Kaapstad se kant oor. Die son blits op die glaskoepel en Christian kan die loods se donkerbril sien. Draaiend en tollend huiwer die heli in die blou en groen kom mistigheid voor die berge. Dan sak dit agter kantelende wingerde in, en verdwyn.
Die geklapper van die heli se lemme – eens ’n bymotief by die simfoniese orkes van geur en geluid en historie – laat stoot angs soos sooibrand deur Christian se bors. Die vinnige berekening, eers: angina wat as sooibrand presenteer? Maar nee, nee, dis die week in die blink toring. Die wind wat loei deur die mond van die parkeergarage toe hy gistermiddag uit die buik van die betonstruktuur uitgery het.
Christine weet tog hy wil haar daar by hom hê wanneer hy ná so ’n week wakker word. Hy wil saam met haar na sy geliefkoosde Leonard Cohen-lied luister. Maar sy hou nie van Cohen se musiek nie. Hy voel homself swaar aan sy heupe, gooi die laken vies van sy onderlyf weg en staan op. Elke kalenderdag het sy inskrywing. Dit is sy lot. Vandag: skolesport op Coetzenburg.
Christian sug. Eintlik wou hy vanoggend vroeg Jonkershoekvallei met die fiets uitgery het. Van sy voordeur tot by die bosboustasie in net oor die twintig minute. Hy moet sy oog op die varksnoet hou; op die ongehoorsame hart, die benoude vuis in sy linkerbors.
Maar die onsportiewe Siebert het ses weke gelede aangekondig dat hy aan die atletiekbyeenkoms gaan deelneem. Mens sana in corpore sano, onthou Christian toe Siebert die nuus meedeel, en onthou ook dat hy ’n jaar of twee gelede ’n skootrekenaar beloof het as Siebert aan georganiseerde sport sou begin deelneem. Siebert se protes dat sy skaatsplankryery ook ’n sportsoort is, het Christian vinnig laat reageer: “Niks wat ná middernag gebeur, kwalifiseer as sport nie – dalk eerder sports.”
En verder gesê: “Ek gee nie om of jy eerste of laaste kom nie. Maar as jy onafgebroke vir ses weke oefen, ten minste vyf keer per week vir meer as ’n uur op die baan, fartlek met tydtoetse, kry jy jou rekenaar. ’n Nuwe Pentium 4 Hewlett Packard, met DVD, Windows XP en dalk ’n CD burner. Met Photoshop en als verder.
“Maar ek wil elke naweek jou oefenrooster sien. Jy skryf jou tye op en wat jy doen. Jy’t goeie bene, maar jou hamstrings moet jy regkry. Kyk na jou vaart. En jou wind. Twee keer ’n week af van die baan. Vat die lang bergpad, hy is twee komma sewe myl. Op jou ouderdom het ek hom vyf maal ’n week gedoen, soggens voor skool.
“En los die bril. Dra jou kontaklense.”
Met die oproep van Christian se skooldae het Siebert – soos altyd – ergerlik begin lyk, sodat Christian moes byvoeg: “As die byeenkoms verby is – en ek sê weer: al kom jy laaste – vat ek jou self na Incredible Connection in Tygervallei en ons kry daai laptop.”
Hy’t omgedraai en weggestap, maar kon nie verhelp nie; hy moes byvoeg: “Gaan kry Sebastian Coe se biografie in die studeerkamer. Onder C, by die biografieë. Net langs Churchill. Of dalk tussen Chopin en Churchill.”
Sekere plekke, weet Christian uit sy baie reise, dwing ’n bepaalde mitologie aan sy inwoners op. Hy’t op so ’n dorp grootgeword – Grahamstad. Waar die sterk kontingent Engelse inwoners ’n Oxford-in-the-veld-mitologie aan die dorp opgedwing het. Hy onthou uit sy kinderjare hoe sy pa as grootkop in Oos-Kaapse rugby en voorsitter van die Afrikaanse sakekamer op Grahamstad dikwels gepraat het. “Hier tussen die katedrale en die nes van kommuniste by die universiteit moet ons ’n werf oopkap.” Hy sien nog sy pa in sy rugbybaadjie aan die etenstafel. “Ons moet die Engelse wys dat ons hoër kan spring as hulle, beter balbeheer het, slimmer is op skool. Ons is gebore om te wen in Afrika.”
Stellenbosch is ook ’n dorp met ’n eie mitologie. Benewens die bedwelming van ouwêreldse argitektuur, die wynkultuur en ou en deesdae baie nuwe geld, is daar ook die aandrang op die IK, op die verhoog, op die atletiekbaan. Dis ’n dorp wat tegelykertyd versink in ’n dommelende verlede en vorentoe beur, van een blink rekord ná die ander. Die skole se jaarlikse prysuitdelings is ’n viering van die land se slimste kinders. Balletdansers, redenaars, internasionale atlete, violiste. ’n Skare ouers wat verstom sit voor die uitstal van soveel blink prestasies.
Christian is krities oor die dorp se prestasiebewustheid, maar in sy studeerkamer is boeke oor die hurkwegspringtegniek, dybeserings, oor sportsielkunde en die geskiedenis van atletiek naas die biografieë van die wêreld se grootste baanatlete.
Christian hardloop self in die resies.
Sport verskaf metafore vir die sakewêreld; vir die hele lewe, is hy lief om aan Siebert te sê, alhoewel hy terselfdertyd sy tong kan afbyt. Hy’t soveel gesien sedert die dae toe hy hier skoolseun op Stellenbosch was: die lyke wat in putte in Angola met kalk bestrooi word; die treurige plakkerskampe; die maer prostitute onder die bloekombome op pad Kaapse lughawe toe.
Des te meer betrap hy homself dikwels dat hy dink: Siebert moet hom hier inlyf – by die tydelike geloof in die gesonde lyf en die gesonde gees; by die prestasie-wisseltrofee; by die yuppielewe om die koffietafeltjies en die vredige wynroetes.
Daar is te veel, daarbuite, wat in hierdie land aan die opvrot is. Die virusse van geweld en kriminaliteit, van verwaarlosing en korrupsie. Dis ’n stink, massiewe land; ’n genadelose en inspannende plek. Dis ’n land om van weg te vlug. Dis ’n land wat Christian haat en liefhet, soos ’n tiener sy vader.
Laat Siebert eers, as proviand, die basiese dinge hier kry. In Paul Roos-Gimnasium, by die huis, en later aan die universiteit, waar dinge nog klaarblyklik in orde is. Laat hom leer hoe om die lint te breek. Hoe om te presteer. Om met grasie te wen.
Hoe om kampioen te word en te bly. Dan kan hy later uitgaan en homself aan die rumoer toets; hom – soos sy pa – in die chaos inwerp.
Christian gaan af kombuis toe om lemoensap te skink. Dit staan reeds daar met ysblokkies wat teen die glasbeker se rand rinkel en by die tuit saamdrom. Hy gaan staan voor die sitkamervenster en kyk na Christine se boude wat halfmaan terwyl sy by ’n akker hurk. Die sagte buig van haar skouers, die regterarm wat met die vurkie du-du, die linkerhand met die ring wat ’n krul hare agter die linkeroorskulp inveeg, vinnig. Sou sy omkyk: die sjokolade-oë.
Hy voel iets soos spyt in hom roer; hy wil na haar gaan.
Maar hy draai terug kombuis toe. Haar kop laat hom dikwels dink aan ’n netjies opgevoude toutjie wat jy in ’n laai bêre. As jy ’n week later die laai weer ooptrek, het die tou onverklaarbaar verknoop.
*
Siebert staan agter hom. Eers die kuggie, dan die seun. Hare wat noukeurig onversorg lyk; slordigheid gekonstrueer. Vir Christian ’n interessante konsep. Die atletiekklere is die nuutste, en die waterbottel wat aan die wys- en middelvinger hang, lyk na ’n stuk toerusting wat ’n ruimtereisiger byderhand sou hou.
“Gaan jy in daardie kniebroek hardloop?”
Christian kan onmiddellik sy eie tong afbyt. Siebert lyk bleek. Hy het nie sy pa se sin vir mededingendheid geërf nie. Hy swaai om. Die kuite is goed gevorm, daar is potensiaal, maar die bene lyk belaglik in die broek wat na Christian se konserwatiewe skatting twee groottes te groot is. “Dis ’n wonder die kind kry geloop in daardie tent,” het hy al per geleentheid aan Christine gesê. “Hy lyk soos ’n hanswors.”
“Wanneer laas het jy na ’n foto van jouself in jou tienerjare gekyk?” was Christine se reaksie. “Daardie beeslekkuif en Beach Boy look. En die eina kortbroekie. Was daar nie nog ’n kam in die sokkie ook nie? En ’n potjie Brylcreem in die kas? Onthou jy jou geel bell bottoms?”
“Jy moet iets eet voor ons ry!” roep Christian nou vir Siebert agterna. “Ek hoop jy’t die week gereeld jou pasta ingekry?”
Die