In stede van die liefde. Etienne van Heerden
ek het nie die saak by die polisie aangemeld nie.” Hy krap in sy nek. Sy kop sing; dalk bloeddruk. Moet oppas, die druk van verandering. Deesdae is al konstante vir mense van sy geslag en generasie die sekerheid van voortdurende verandering. Diep intrek; hou. Stadig uit. Stadig.
Gisteraand was dit drie Jamesons en ’n lang, uitputtende gesprek met Christine. En ’n vierde whisky – ’n vinnige, en ’n dubbele – nadat Christine reeds op was kamer toe. Alkohol werk negatief in op sy hartspier. Drie-uur snags word hy wakker met hamerslae in sy bors. Ligte voorspooksels van angs. Die nadors kry hoewe. Donker perde. Hy moet versigtig wees.
Hy was ontstig, want dit was weer Christine en die onvoorspelbare verlede. En tydens die gesprek drie angstige sms’e uit africart.com se kantore oor probleme met die vuurmuur. “Moet ons alewig so in die truspieël kyk?” het hy aan Christine gevra terwyl sy duime oor die selfoon se toetse bons. Hy moet africart.com aan die vorentoe beur hou verby die dotcom-seepbel. Met Suid-Afrikaanse kuns smous in ’n wêreld wat versot is op kurio’s en videobeelde. ’n Kunsmark wat deesdae versadig is aan die Suid-Afrikaanse verhaal – so anders as die jare onmiddellik ná Mandela se vrylating toe als Suid-Afrikaans witwarm was. En die web nuut en wild.
Dan nog Christine en haar verlede wat soos ’n rotmotor agter hulle sit.
Daardie een borende straal.
Siebert staan hom nou en dophou. “Ek hardloop oor ’n uur en moet nog opwarm.”
“Ek kom. Gaan sê vir jou ma ons gaan Coetzenburg toe.”
In die motor is Siebert erg opgewonde oor die verhaal van die rotmotor. “Wow!” sê hy, en kyk met bewonderende oë na sy pa.
Nou is ek ’n bit actor in een van daardie Playstation-speletjies van hom, dink Christian.
En Siebert vertel hom dis ’n inlywingsritueel wat een van die Kaapse bendes gebruik. “Het Pa nie die e-mail gekry wat almal warn teen die nuwe initiation rite nie? Daai e-mail het seker vier keer in my inbox opgepop.” Siebert vertel hoedat ’n nuwe bendelid op een van die Bolandse paaie moet gaan ry met ’n kar sonder ligte. Die eerste motor wat sy ligte vir hom flikker, agtervolg hy en skiet die bestuurder dood. Maak nie saak wie die bestuurder is nie. Hy is bloot ’n plaasvervanger vir al die bendelede wat al in die stryd gesneuwel het – teen ander bendes, teen tronkbendes, teen die polisie.
Hy kyk na sy pa. “Pa sal moet oppas. Pa moet spam lees. Dis die coolste mails.”
“En net ek weet nie hiervan nie,” sê Christian. Geen wonder jou rekenaar gee so baie moeilikheid nie, wil hy byvoeg. Al die gemorspos wat jy oopmaak. Waarna kyk jy als? Maar hy laat dit daar. Hulle ry oor die bruggie by die Eersterivier en kyk na die bontspul leerlinge wat vir die byeenkoms opruk.
“Gaan jou maats nie vir jou lag omdat jy aan iets so common soos atletiek deelneem nie?”
Weer eens ’n flater. Siebert spring uit die motor, marsjeer pawiljoene toe sonder om te groet of om te kyk. Christian kan homself skop. Waarom torring hy altyd aan die seun? Die vorige naweek, toe Siebert van ’n partytjie terugkom, het die vraag uit Christian gewip: “Het jy al ’n squeeze?”
Siebert het nukkerig gebly tot die Sondagaand, toe Christian lughawe toe moes vertrek. Christine was vies. Sondagoggend het hulle drie bot oor ontbyt gesit in die tuin van Boschendal.
Dalk is daar te veel aan Siebert wat my saai en oud laat voel, dink Christian. Hy lok my uit. Uit bewondering vir sagtewarerowers op die web het Siebert This is a Warez Den op sy slaapkamerdeur geverf, en by Boschendal por hy weer aan sy pa oor die Freenet en gratis webtoegang; Open Source, die web as demokratiese ruimte. Siebert het nie mooi formulerings vir wat hy wil sê nie, maar spuug kort, anargistiese frases oor die skons en geklopte room uit. Dis cool dat die web gratis is.
“Mense soos Pa beroof humanity van sy eerste groot kans op freedom.”
“Kan julle twee manne nie ’n skietstilstand oorweeg nie?” was Christine se versoek daar onder die akkerbome, met die tortelende duiwe wat lui in die sonnetjie baai. “En die internet net vir ’n dág uitlos nie?”
Christian bly in die motor op die rivierwal sit. Siebert se aanvalle teen Christian se houding oor die web roep by hom sy eindelose gevegte met die geeks wat in Johannesburg vir hom werk, op. Hy sug terwyl die rivier rustig voor hom verbykabbel. Die internet en web het so vinnig en onvoorspelbaar gegroei dat hy nie kon byhou nie. So sê daardie Tracey met die tongring. Africart.com is gestig in die jare toe die web nog in sy idealistiese kinderskoene was. Groot drome van virtuele gemeenskappe wat die egte wêreld – die meat world – sou vervang. Dit was ’n utopiese ruimte van protes en kontrakultuur. Gou het bemarkers egter begin oorneem; grootkapitaal het die web letterlik gekoop nes eiendomsontwikkelaars lappe aarde vir geldgewin aanskaf.
Met sy geeks baklei Christian, ridder van die utopiese web, oor die groot stryd tussen inhoud en sakegerigte interaktiwiteit; kontrakultuur en die mark se eise. Terwyl hy die wêreldwye debat oor kuns graag volg en besin oor africart.com se rol om Afrikakuns te bevorder, het hulle hul neuse teen die grond. Honger. Geldmaak.
Hy’t probeer kompenseer deur byderwetse werkspasies te skep, ontslae te raak van die omgekeerde deure op bokkies waarmee africart.com begin het. Nou neste van aktiwiteit, rekenaars wat in trosse gerangskik is, glasmure; almal sit vir mekaar en kyk; die jongmense hou daarvan. Die vibe is deursigtig, sê hulle. Geen baas wat agter ’n muur knoei oor jou nie. Die kantoormure wemel van kontemporêre kuns; gereeld word die mees opwindende kunstenaars in die omgewing genooi om hul werke uit te stal daar teen africart.com se mure – of installasies in die voorportaal te bou.
Elke keer wanneer Christian ná ’n reis weer die kantore binnekom – so voel dit vir hom – is daar ’n ander rangskikking van skroot en afvalplastiek voor hom wanneer die hyserdeur oopgaan.
Maar die jongklomp se oë blink en hy laat begaan. Hy gaan sit dan by sy lessenaar en tik ’n e-pos aan sy skildervriend in Antwerpen, beloof ’n besoek. Hy fynkam die web vir naderende konferensies oor die kunshandel; hy skakel ou vriende in die akademie.
Ek vergrys, dink Christian, en skud sy poniestert. Ek verlang na ’n koffiewinkel in Wene; die vlae van Fifth Avenue; die gragte van Amsterdam.
Waar hy in die motor sit, snuif hy en verbeel hom hy sien die stertflits van ’n forel. Net hier, daar teen die water, het hy en Christine as studente kom sit en vry. Warm somersmiddae met die reuk van kappertjies in blom, rivierwal-kikoejoe en spoelklip. Die geur van Christine se parfuum en haar begeerte na hom.
Hy vryf oor sy gesig. ’n Omgekeerde supermarktrollie met Checkers triomfantlik daarop geskrywe, lê nou waar hy en Christine gesit het. Deesdae slaap bergies hier. Die munisipaliteit is skynbaar magteloos om die haweloses op die sandwalletjies waar die stroom draaie maak, weg te dryf. Hul rommel verdring die naaldekokers en die krappe. Hul gevloek op mekaar doof die kaats van middagson op die water uit.
Soggens, wanneer hy verbyfiets, dwaal die rivierslapers koponderstebo hier rond. Die dorp slaap nog, maar die verstotenes is op, verdwaas deur die vorige nag se spiritus, dagga of onderlinge gevegte.
Christian sug. Dit is ’n ander wêreld as die een toe hy en Christine jare gelede tydens ’n interskoolbyeenkoms ontmoet het, skaars honderd meter van waar hy nou sit. Dit is 1972. Christian, in die maroen frokkie van Paul Roos-Gimnasium se atletiekspan, kyk na die meisie met die mooi bene en arms en weemoedige oë en vra: “Waar kom jy vandaan?” Sy’t weggekyk, en in haar stilte, en in daardie oomblikke, is hul lot gesmee. Sy’t haar roomys met ’n mooigevormde pienk tong gelek. Vroue se tonge was altyd vir Christian belangrik. Vandat hy in hulle begin belangstel het, hou hy hul tonge dop. Leun hy selfs soms tydens ’n gesprek ongeskik nader om die tekstuur, kleur en vorm van ’n vrou se tong te bekyk. Sy voorkeur gaan uit na smal, pienk tonge wat gesond lyk en klaarblyklik saam met die tande geborsel word.
Sy’t nie ’n antwoord gegee nie, al het hy dieselfde dag weer gevra. Dit sou ’n verhouding word wat berus op die oopmaak van deur ná deur.
Eers later, baie later, sou sy sê: “Ek dink ek kom van Matjiesfontein.”
“Met Christine