Ийэм кэпсиир… (2 чааһа). Семен Маисов

Ийэм кэпсиир… (2 чааһа) - Семен Маисов


Скачать книгу
курдат охсон, эркиннэрин күн уота быһа сиэн хараарбыта аас-туор олох, сэрии ыар сыллара билигин да бүтэ, ааһа иликтэрин туоһулуурга дылыта…

      Дьэрэмиэйэп таҥара – сааскы ыһыы үлэтин үгэнэ. Бурдук бааһыната күн аайы тиэриллэн хараардар-харааран, кэҥээтэр-кэҥээн иһэр. Биир булуукка икки оҕуһу көлүйэллэр. Дьабадьы Хабырыыл уола Модьу уонна Быралгы Ньукулай уола Килэки Болуодьа уһун күнү быһа оҕустарын сиэтэн сонуоктарын эргийэллэр. Онтуларыгар уолаттар көлөһүн күнэ аахсаллар. Киэһэ кэлэн, сылайдыбыт диэбэттэр, кыралары кытары тэбис-тэҥҥэ оонньууллар. Бырдах түһэ илик кэмэ буолан, бэйэтэ да үтүө күннэр турдулар.

      Мин ынах хомуйа, мас сыыстыы сылдьан сонуокка киирэн сир тиэрэллэрин көрөбүн. Тимир булуук кыһын устата дьиппинийбит, силиһэ-мутуга суох сири сиирэ анньан ылан, өрө баһан таһааран тиэрэ быраҕар, нүөлсүйбүт буор сүмэһиннээх минньигэс сыта саба охсор… Саҥа тиэриллэн хараарбыт бааһынаҕа сылгы чыычаахтара түһэн сырсыакалаһаллар, кинилэргэ ханыы буолан хайа эрэ сайыІІы чыычаахтар тугу эрэ булан, итигэстээн сиэн, биир кэм тойтоҥолоһоллор, ыстаҥалаһаллар, ол быыһыгар дьохсооттоһон, боотурҕаһан да ылаллар.

      Ньукуолаҕа киһи суола биллэр хаара түһэн баран сонно тута уулунна. Бурдук ыһыллан бүтээтин түһэ сырытта, онон саҥа ыһыллыбыт сиэмэҕэ туох да куһаҕана суох…

* * *

      Быралгы Ньукулай дьээбэтинэн, дьиибэтинэн «баппатах» киһи этэ. Биир күн бааһынаттан эрдэ соҕус өтөҕөр кэллэ. Мин Баһыычааннааҕы кытары таска оонньуу сылдьыбытым. Арай, Ньукулай дьиэҕэ киирэн баран төттөрү таҕыста, сирэйэ-хараҕа турбут аҕай:

      – Оҕолоор!.. Эбэҕит өлбүт!.. Хайдах көрбөккө сылдьаҕытый! – диэтэ.

      Баһыычаан биһикки маҥнай утаа итэҕэйбэккэ таалан тура түстүбүт, онтон дьиэҕэ сүүрэн тиийэн, ааны сэгэтэн турар Быралгы хонноҕун аннынан көрбүппүт, арай, эбэбит эмээхсин оронугар сытар: айаҕын аппыт, быар куустубут, баттаҕа ыһыллыбыт уонна хамсаабат… Ити ыккардыгар Быралгы ситэ көрдөрбөккө биһигини үтүрүйтэлээн аанын саба оҕуста…

      Мин Сыллыыр өтөҕөр дьоммор сүүрдүм, Баһыычаан ытаан марылыы-марылыы кэннибиттэн түһүннэ, ол иһэн туохтан эрэ иҥнэн, охтон «сарк» гыммыт тыаһын иһиттим… Киһи кыл түгэнэ кэм иһигэр элбэҕи да эргитэ саныыр, сүүрэн тыбыгырайан иһэн испэр, тоҕо эрэ, «эмиэ тулаайах хааллаҕым…» диэн санаа охсуллан ааста, сүрдээҕин ыксаатым…

      Били Килээҥкий уола Ыачай Ыкынаачай дьиэтин муннугар тиийэн иһэн, Быралгы хаһыытыырын истэн, тохтоон, тыын быһаҕаһа тыынан аҕылаһа-аҕылаһа, кэннибитин хайыһан көрбүппүт: киһибит икки илиитинэн далбаатанан ыҥыртыыр эбит, бэйэтэ тиэргэн ортотугар турар:

      – Кэлээҥ!.. Кэлиҥ!.. Эбэҕит тыыннаах эбээ-эт!.. – диэн ыһыытыыр.

      – Ты-ты-ты-тыннаах диэтэ!.. Ты-ты-ты-тыннаах үһү!.. Эбээ тыыннаах диэтэ дии!.. – бу сырыыга, ыгылыйан кэлэҕэйэ эбии бэргээбит, ытаан сыҥыргыы сылдьар уолбун илиититтэн сиэппитинэн, аны төттөрү, муҥ көтүүнэн дьиэ диэки түһүннүм…

      Тиийбиппит, Быралгы быарын тутта-тутта күл да күл…

      Баһыычаанныын


Скачать книгу